array:23 [ "pii" => "S1889183701711890" "issn" => "18891837" "doi" => "10.1016/S1889-1837(01)71189-0" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2001-11-01" "aid" => "71189" "copyright" => "Sociedad Española de Hipertension-Liga Española para la Lucha de la Hipertensión Arterial (SEH-LELHA)" "copyrightAnyo" => "2001" "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "sco" "cita" => "Hipertens Riesgo Vasc. 2001;18:383-8" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 2867 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 9 "HTML" => 2269 "PDF" => 589 ] ] "itemSiguiente" => array:18 [ "pii" => "S1889183701711907" "issn" => "18891837" "doi" => "10.1016/S1889-1837(01)71190-7" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2001-11-01" "aid" => "71190" "copyright" => "Sociedad Española de Hipertension-Liga Española para la Lucha de la Hipertensión Arterial (SEH-LELHA)" "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "sco" "cita" => "Hipertens Riesgo Vasc. 2001;18:389-92" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 3708 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 8 "HTML" => 3158 "PDF" => 542 ] ] "es" => array:9 [ "idiomaDefecto" => true "titulo" => "Efectos de la trimetazidina en la angina microvascular de origen hipertensivo" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => 0 "tieneResumen" => "es" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "389" "paginaFinal" => "392" ] ] "contieneResumen" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "P. Morillas Blasco, A. Frutos García, V. Bertomeu Martínez, R. Valero Parra, J.A. Rodríguez Ortega" "autores" => array:5 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "P." "apellidos" => "Morillas Blasco" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "A." "apellidos" => "Frutos García" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "V." "apellidos" => "Bertomeu Martínez" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "R." "apellidos" => "Valero Parra" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "J.A." "apellidos" => "Rodríguez Ortega" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1889183701711907?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/18891837/0000001800000008/v1_201307261526/S1889183701711907/v1_201307261526/es/main.assets" ] "itemAnterior" => array:18 [ "pii" => "S1889183701711889" "issn" => "18891837" "doi" => "10.1016/S1889-1837(01)71188-9" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2001-11-01" "aid" => "71188" "copyright" => "Sociedad Española de Hipertension-Liga Española para la Lucha de la Hipertensión Arterial (SEH-LELHA)" "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "rev" "cita" => "Hipertens Riesgo Vasc. 2001;18:374-82" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 2888 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 10 "HTML" => 2512 "PDF" => 366 ] ] "es" => array:10 [ "idiomaDefecto" => true "titulo" => "Mecanismos de desarrollo del daño vascular en pacientes en diálisis" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => 0 "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "374" "paginaFinal" => "382" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Mechanisms of development of vascular disease in dialysis patients" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "A. Cases Amenós, M. Vera Rivera" "autores" => array:2 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "A." "apellidos" => "Cases Amenós" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "M." "apellidos" => "Vera Rivera" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1889183701711889?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/18891837/0000001800000008/v1_201307261526/S1889183701711889/v1_201307261526/es/main.assets" ] "es" => array:12 [ "idiomaDefecto" => true "titulo" => "Marcadores bioquímicos de fibrosis miocárdica en las enfermedades cardíacas" "tieneTextoCompleto" => 0 "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "383" "paginaFinal" => "388" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:4 [ "autoresLista" => "B. López Salazar, A. González Miqueo, S. Ravassa Albéniz, J. Beaumont Ezcurra, G. San José Enériz, U. Moreno Zulategui, A. Fortuño Gil, G. Zalba Goñi, M.A. Fortuño Cebamanos, J. Díez Martínez" "autores" => array:10 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "B." "apellidos" => "López Salazar" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "A." "apellidos" => "González Miqueo" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "S." "apellidos" => "Ravassa Albéniz" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "J." "apellidos" => "Beaumont Ezcurra" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "G." "apellidos" => "San José Enériz" ] 5 => array:2 [ "nombre" => "U." "apellidos" => "Moreno Zulategui" ] 6 => array:2 [ "nombre" => "A." "apellidos" => "Fortuño Gil" ] 7 => array:2 [ "nombre" => "G." "apellidos" => "Zalba Goñi" ] 8 => array:2 [ "nombre" => "M.A." "apellidos" => "Fortuño Cebamanos" ] 9 => array:4 [ "nombre" => "J." "apellidos" => "Díez Martínez" "email" => array:1 [ 0 => "jadimar@unav.es" ] "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">1</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] ] "afiliaciones" => array:1 [ 0 => array:1 [ "entidad" => "División de Fisiopatología Cardiovascular. Facultad de Medicina. Universidad de Navarra. Pamplona" ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "1" "correspondencia" => "Correspondencia: División de Fisiopatología Cardiovascular. Facultad de Medicina. C./ Irunlarrea s/n. 31008 Pamplona." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Biochemical markers of myocardial fibrosis in cardiac diseases" ] ] "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "PalabrasClave" => array:2 [ "es" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Palabras clave" "identificador" => "xpalclavsec218618" "palabras" => array:5 [ 0 => "colágeno" 1 => "fibrosis miocárdica" 2 => "insuficiencia cardíaca" 3 => "miocardiopatía" 4 => "péptidos" ] ] ] "en" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Key words" "identificador" => "xpalclavsec218617" "palabras" => array:5 [ 0 => "Cardiomyopathy" 1 => "collagen" 2 => "heart failure" 3 => "myocardial fibrosis" 4 => "peptides" ] ] ] ] "tieneResumen" => true "resumen" => array:2 [ "es" => array:1 [ "resumen" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Se sabe que en el ventrículo izquierdo de animales y de humanos con distintos tipos de cardiopatía el contenido de fibras de colágeno está aumentado. La fibrosis miocárdica es el resultado de la acumulación de fibras de colágeno de tipo I y de tipo III debido a que su síntesis, por los fibroblastos o miofibroblastos, está estimulada y su degradación está inhibida o es normal. En el origen del desequilibrio entre la síntesis y la degradación participarían tanto factores hemodinámicos como no hemodinámicos. Clínica y experimentalmente se ha demostrado que la acumulación exagerada de colágeno fibrilar en el miocardio ventricular facilita el desarrollo de alteraciones de la función cardíaca, de la reserva coronaria y de la actividad eléctrica. Aunque el examen microscópico de las biopsias endomiocárdicas es el método más fiable para evaluar la fibrosis miocárdica, en los pacientes con cardiopatía se impone el desarrollo de métodos no invasivos. A este respecto se ha desarrollado un método bioquímico consistente en la determinación de los péptidos que aparecen en la sangre cuando se sintetizan y se degradan las moléculas de colágeno fibrilar y se ha aplicado al estudio de la fibrosis miocárdica en animales y en pacientes con enfermedades cardíacas.</p>" ] "en" => array:1 [ "resumen" => "<p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A substancial increase in fibrillar collagen has been observed in the left cardiac ventricle of animals and humans with different types of cardiomyopathy. Myocardial fibrosis is the result of increased deposition of collagen types I and III due to the fact that its synthesis by fibroblasts and myofibroblasts is stimulated and its extracellular degradation unchanged or decreased. Hemodynamic and non-hemodynamic factors may be involved in this disequilibrum between collagen synthesis and degradation. As shown experimentally and clinically, an exaggerated rise in fibrillar collagen content promotes abnormalities of cardiac function, contributes to decrease in coronary reserve and facilitates alterations in the electrical activity of the left ventricle. Although microscopic examination of cardiac biopsies is the most reliable method for documenting and measuring myocardial fibrosis, the development of non-invasive methods to indicate the presence of myocardial fibrosis in hypertensive patients would be useful. It therefore, has been developed a biochemical method based on the measurement of serum peptides derived from the tissue synthesis and degradation of fibrillar collagens to monitor the turnover of these molecules in animals and patients with cardiac diseases.</p>" ] ] "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliografía" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0005" "bibliografiaReferencia" => array:36 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0005" "etiqueta" => "1." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Monitoring tissue repair and fibrosis from a distance" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "K.T. Weber" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation" "fecha" => "1997" "volumen" => "96" "paginaInicial" => "2.488" "paginaFinal" => "2.492" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9416899" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0010" "etiqueta" => "2." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Mechanisms of tissue repair: from wound healing to fibrosis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "S.E. Mutsaers" 1 => "J.E. Bishop" 2 => "G. McGrouther" 3 => "G.J. Laurent" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Int J Biochem Cell Biol" "fecha" => "1997" "volumen" => "29" "paginaInicial" => "5" "paginaFinal" => "17" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9076937" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0015" "etiqueta" => "3." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Collagen and its regulation in pulmonary fibrosis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "R.J. McAnulty" 1 => "G.J. Laurent" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "LibroEditado" => array:4 [ "titulo" => "Pulmonary Fibrosis" "paginaInicial" => "135" "paginaFinal" => "171" "serieFecha" => "1995" ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0020" "etiqueta" => "4." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The effect of transforming growth factor beta on rates of procollagen synthesis and degradation in vitro" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "R.J. McAnulty" 1 => "J.S. Campa" 2 => "A.D. Cambrey" 3 => "G.J. Laurent" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.bbamcr.2013.07.006" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Biochim Biophys Acta" "fecha" => "1991" "volumen" => "1.091" "paginaInicial" => "231" "paginaFinal" => "235" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23880370" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0025" "etiqueta" => "5." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Connective tissue and repair in the heart. Potential regulatory mechanisms" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "K.T. Weber" 1 => "Y. Sun" 2 => "L.C. Katwa" 3 => "J.P. Cleutjens" 4 => "G. Zhou" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Ann NY Acad Sci" "fecha" => "1995" "volumen" => "752" "paginaInicial" => "286" "paginaFinal" => "299" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7755273" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0030" "etiqueta" => "6." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Evidence for the nonmuscle nature of the “myofibroblast” of granulation tissue and hy- pertropic scar. An immunofluorescence study" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "R.J. Eddy" 1 => "J.A. Petro" 2 => "J.J. Tomasek" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Pathol" "fecha" => "1988" "volumen" => "130" "paginaInicial" => "252" "paginaFinal" => "260" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3277440" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0035" "etiqueta" => "7." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Myofibroblasts and local angiotensin II in rat cardiac tissue repair" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "K.T. Weber" 1 => "Y. Sun" 2 => "L.C. Katwa" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Int J Biochem Cell Biol" "fecha" => "1997" "volumen" => "29" "paginaInicial" => "31" "paginaFinal" => "42" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9076939" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0040" "etiqueta" => "8." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Seminars in medicine of the Beth Israel Hospital, Boston. The cellular basis of hepatic fibrosis. Mechanisms and treatment strategies" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "S.L. Friedman" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1056/NEJM199306243282516" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "N Engl J Med" "fecha" => "1993" "volumen" => "328" "paginaInicial" => "1.828" "paginaFinal" => "1.835" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8502279" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 8 => array:3 [ "identificador" => "bib0045" "etiqueta" => "9." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Myocyte cellular hypertrophy is responsible for ventricular remodelling in the hypertrophied heart of middle aged individuals in the absence of cardiac failure" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "G. Olivetti" 1 => "M. Melissari" 2 => "T. Balbi" 3 => "F. Quaini" 4 => "E. Cigola" 5 => "E.H. Sonnenblick" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Cardiovasc Res" "fecha" => "1994" "volumen" => "28" "paginaInicial" => "1.199" "paginaFinal" => "1.208" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7867041" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 9 => array:3 [ "identificador" => "bib0050" "etiqueta" => "10." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Extracellular matrix and fibrosis in cardiac hypertrophy" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "K.T. Weber" 1 => "Y. Sun" 2 => "A.K. Dhalla" 3 => "R.V. Guntaka" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "LibroEditado" => array:4 [ "titulo" => "Left Ventricular Hypertrophy" "paginaInicial" => "37" "paginaFinal" => "44" "serieFecha" => "1998" ] ] ] ] ] ] 10 => array:3 [ "identificador" => "bib0055" "etiqueta" => "11." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Diastolic function and myocardial structure in patients with myocardial hypertrophy. Special reference to normalized viscoelastic data" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "O.M. Hess" 1 => "J. Schneider" 2 => "R. Koch" 3 => "C. Bamert" 4 => "J. Grimm" 5 => "H.P. Krayenbuehl" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation" "fecha" => "1981" "volumen" => "63" "paginaInicial" => "360" "paginaFinal" => "371" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6450003" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 11 => array:3 [ "identificador" => "bib0060" "etiqueta" => "12." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Ventricular arrhythmias in hypertensive left ventricular hypertrophy. Relationship to coronary artery disease, left ventricular dysfunction, and myocardial fibrosis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "J.M. McLenachan" 1 => "H.J. Dargie" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Hypertens" "fecha" => "1990" "volumen" => "3" "paginaInicial" => "735" "paginaFinal" => "740" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2145865" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 12 => array:3 [ "identificador" => "bib0065" "etiqueta" => "13." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Mechanisms of coronary flow reserve impairment in human hypertension. An integrated approach by transthoracic and transesophageal echocardiography" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "M. Kozakova" 1 => "C. Palombo" 2 => "L. Pratali" 3 => "G. Pittella" 4 => "F. Galetta" 5 => "A. L’Abbate" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Hypertension" "fecha" => "1997" "volumen" => "29" "paginaInicial" => "551" "paginaFinal" => "559" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9040437" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 13 => array:3 [ "identificador" => "bib0070" "etiqueta" => "14." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Echocardiographic patterns of myocardial fibrosis in hypertensive patients: endomyocardial biopsy versus ultrasonic tissue characterization" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M. Ciulla" 1 => "R. Paliotti" 2 => "D.B. Hess" 3 => "E. Tjahja" 4 => "S.E. Campbell" 5 => "F. Magrini" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Soc Echocardiogr" "fecha" => "1997" "volumen" => "10" "paginaInicial" => "657" "paginaFinal" => "664" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9282355" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 14 => array:3 [ "identificador" => "bib0075" "etiqueta" => "15." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Toward the biochemical assessment of myocardial fibrosis in hypertensive patients" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "J. Díez" 1 => "C. Laviades" 2 => "I. Monreal" 3 => "M.J. Gil" 4 => "A. Panizo" 5 => "J. Pardo" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Cardiol" "fecha" => "1995" "volumen" => "76" "paginaInicial" => "14d" "paginaFinal" => "17d" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7495211" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 15 => array:3 [ "identificador" => "bib0080" "etiqueta" => "16." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Monitoring fibrillar collagen turnover in hypertensive heart disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "J. Díez" 1 => "C. Laviades" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Cardiovasc Res" "fecha" => "1997" "volumen" => "35" "paginaInicial" => "202" "paginaFinal" => "205" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9349382" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 16 => array:3 [ "identificador" => "bib0085" "etiqueta" => "17." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Fibrillar collagens: their biosyntesis, molecular structure, and mode of assembly" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "M.E. Nimmi" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "LibroEditado" => array:4 [ "titulo" => "Extracellular Matrix" "paginaInicial" => "121" "paginaFinal" => "148" "serieFecha" => "1993" ] ] ] ] ] ] 17 => array:3 [ "identificador" => "bib0090" "etiqueta" => "18." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Collagen degradation in the heart" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "J.S. Janicki" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "LibroEditado" => array:4 [ "titulo" => "Molecular Biology of Collagen Matrix in the Heart" "paginaInicial" => "61" "paginaFinal" => "76" "serieFecha" => "1995" ] ] ] ] ] ] 18 => array:3 [ "identificador" => "bib0095" "etiqueta" => "19." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Radioimmunoassay of the carboxyterminal propeptide of human type I procollagen" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "J. Meikko" 1 => "S. Niemi" 2 => "L. Risteli" 3 => "J. Risteli" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Clin Chem" "fecha" => "1993" "volumen" => "26" "paginaInicial" => "191" "paginaFinal" => "198" ] ] ] ] ] ] 19 => array:3 [ "identificador" => "bib0100" "etiqueta" => "20." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Rapid equilibrium radioimmunoassay for the aminoterminal propeptide of human type III procollagen" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "J. Risteli" 1 => "S. Niemi" 2 => "P. Trivedi" 3 => "O. Maentausta" 4 => "A.P. Mowat" 5 => "L. Risteli" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Chem" "fecha" => "1988" "volumen" => "34" "paginaInicial" => "715" "paginaFinal" => "718" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3359606" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 20 => array:3 [ "identificador" => "bib0105" "etiqueta" => "21." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Radioimmunoassay for the pyridinoline cross-linked carboxy- terminal telopeptide of type I collagen: a new serum marker of bone collagen degradation" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "J. Risteli" 1 => "I. Elomaa" 2 => "S. Niemi" 3 => "A. Novamo" 4 => "L. Risteli" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Chem" "fecha" => "1993" "volumen" => "39" "paginaInicial" => "635" "paginaFinal" => "640" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8472358" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 21 => array:3 [ "identificador" => "bib0110" "etiqueta" => "22." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Serum markers of collagen type I metabolism in spontaneously hypertensive rats: relation to myocardial fibrosis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "J. Díez" 1 => "A. Panizo" 2 => "M.J. Gil" 3 => "I. Monreal" 4 => "M. Hernández" 5 => "J. Pardo Mindan" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation" "fecha" => "1996" "volumen" => "93" "paginaInicial" => "1.026" "paginaFinal" => "1.032" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8925588" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 22 => array:3 [ "identificador" => "bib0115" "etiqueta" => "23." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Losartan inhibits the post-transcriptional synthesis of collagen type I and reverses left ventricular fibrosis in spontaneously hypertensive rats" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "N. Varo" 1 => "J.C. Etayo" 2 => "G. Zalba" 3 => "J. Beaumont" 4 => "M.J. Iraburu" 5 => "C. Montiel" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Hypertens" "fecha" => "1999" "volumen" => "17" "paginaInicial" => "107" "paginaFinal" => "114" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10100101" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 23 => array:3 [ "identificador" => "bib0120" "etiqueta" => "24." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Chronic AT(1) blockade stimulates extracellular collagen type I degradation and reverses myocardial fibrosis in spontaneously hypertensive rats" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "N. Varo" 1 => "M.J. Iraburu" 2 => "M. Varela" 3 => "B. Lopez" 4 => "J.C. Etayo" 5 => "J. Díez" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Hypertension" "fecha" => "2000" "volumen" => "35" "paginaInicial" => "1.197" "paginaFinal" => "1.202" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10856284" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 24 => array:3 [ "identificador" => "bib0125" "etiqueta" => "25." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Increased serum concentrations of procollagen peptides in essential hypertension. Relation to cardiac alterations" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "J. Díez" 1 => "C. Laviades" 2 => "G. Mayor" 3 => "M.J. Gil" 4 => "I. Monreal" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation" "fecha" => "1995" "volumen" => "91" "paginaInicial" => "1.450" "paginaFinal" => "1.456" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7796512" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 25 => array:3 [ "identificador" => "bib0130" "etiqueta" => "26." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Serum carboxy-terminal propeptide of procollagen type I is a marker of myocardial fibrosis in hypertensive heart disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "R. Querejeta" 1 => "N. Varo" 2 => "B. López" 3 => "M. Larman" 4 => "E. Artiñano" 5 => "J.C. Etayo" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation" "fecha" => "2000" "volumen" => "101" "paginaInicial" => "1.729" "paginaFinal" => "1.735" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10869272" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 26 => array:3 [ "identificador" => "bib0135" "etiqueta" => "27." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Abnormalities of the extracellular degradation of collagen type I in essential hypertension" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "C. Laviades" 1 => "N. Varo" 2 => "J. Fernández" 3 => "G. Mayor" 4 => "M.J. Gil" 5 => "I. Monreal" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation" "fecha" => "1998" "volumen" => "98" "paginaInicial" => "535" "paginaFinal" => "540" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9714110" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 27 => array:3 [ "identificador" => "bib0140" "etiqueta" => "28." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Transforming growth factor beta in hypertensives with cardio-renal damage" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "C. Laviades" 1 => "N. Varo" 2 => "J. Díez" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Hypertension" "fecha" => "2000" "volumen" => "36" "paginaInicial" => "517" "paginaFinal" => "522" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11040229" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 28 => array:3 [ "identificador" => "bib0145" "etiqueta" => "29." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Usefulness of serum carboxy-terminal propeptide of procollagen type I to assess the cardioreparative ability of antihypertensive treatment in hypertensive patients" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "B. López" 1 => "R. Querejeta" 2 => "N. Varo" 3 => "A. González" 4 => "M. Larman" 5 => "J.L. Martínez Ubago" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation" "fecha" => "2001" "volumen" => "104" "paginaInicial" => "286" "paginaFinal" => "291" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11457746" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 29 => array:3 [ "identificador" => "bib0150" "etiqueta" => "30." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Serum aminoterminal type III procollagen peptide reflects repair after acute myocardial infarction" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "L.T. Jensen" 1 => "K. Horslev Petersen" 2 => "P. Toft" 3 => "K.D. Bentsen" 4 => "P. Grande" 5 => "E.E. Simonsen" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation" "fecha" => "1990" "volumen" => "81" "paginaInicial" => "52" "paginaFinal" => "57" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2297848" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 30 => array:3 [ "identificador" => "bib0155" "etiqueta" => "31." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Thrombolytic therapy of acute myocardial infarction alters collagen metabolism" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "N.B. Host" 1 => "S.S. Hansen" 2 => "L.T. Jensen" 3 => "D. Husum" 4 => "J.D. Nielsen" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Cardiology" "fecha" => "1994" "volumen" => "85" "paginaInicial" => "323" "paginaFinal" => "333" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7850822" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 31 => array:3 [ "identificador" => "bib0160" "etiqueta" => "32." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Thrombolytic therapy with streptokinase stimulates collagen breakdown" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "K.J. Peuhkurinen" 1 => "L. Risteli" 2 => "J.T. Melkko" 3 => "M. Linnaluoto" 4 => "A. Jounela" 5 => "J. Risteli" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation" "fecha" => "1991" "volumen" => "83" "paginaInicial" => "1.969" "paginaFinal" => "1.975" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2040073" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 32 => array:3 [ "identificador" => "bib0165" "etiqueta" => "33." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The aminoterminal propeptide of type III procollagen provides new information on prognosis after acute myocardial infarction" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "N.B. Host" 1 => "L.T. Jensen" 2 => "P.M. Bendixen" 3 => "S.E. Jensen" 4 => "O.G. Koldkjaer" 5 => "E.E. Simonsen" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Cardiol" "fecha" => "1995" "volumen" => "76" "paginaInicial" => "869" "paginaFinal" => "873" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7484822" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 33 => array:3 [ "identificador" => "bib0170" "etiqueta" => "34." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Collagen scar formation after acute myocardial infarction: relationships to infarct size, left ventricular function, and coronary artery patency" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "P. Uusimaa" 1 => "J. Risteli" 2 => "M. Niemela" 3 => "J. Lumme" 4 => "M. Ikaheimo" 5 => "A. Jounela" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation" "fecha" => "1997" "volumen" => "96" "paginaInicial" => "2.565" "paginaFinal" => "2.572" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9416899" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 34 => array:3 [ "identificador" => "bib0175" "etiqueta" => "35." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Relationship between serum amino-terminal propeptide of type III procollagen and changes of left ventricular function after acute myocardial infarction" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "S.H. Poulsen" 1 => "N.B.O. Host" 2 => "S.E. Jensen" 3 => "K. Egstrup" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation" "fecha" => "2000" "volumen" => "101" "paginaInicial" => "1.527" "paginaFinal" => "1.532" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10869272" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 35 => array:3 [ "identificador" => "bib0180" "etiqueta" => "36." "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Measuring extracellular matrix turnover in the serum of patients with idiopathic or ischemic dilated cardiomyopathy and impact on diagnosis and prognosis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "G. Klappacher" 1 => "P. Franzen" 2 => "D. Haab" 3 => "M. Mehrabi" 4 => "M. Binder" 5 => "K. Plesch" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Cardiol" "fecha" => "1995" "volumen" => "75" "paginaInicial" => "913" "paginaFinal" => "918" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7733000" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/18891837/0000001800000008/v1_201307261526/S1889183701711890/v1_201307261526/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "16603" "tipo" => "SECCION" "es" => array:2 [ "titulo" => "Resúmenes" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "es" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/18891837/0000001800000008/v1_201307261526/S1889183701711890/v1_201307261526/es/main.pdf?idApp=UINPBA00004N&text.app=https://www.elsevier.es/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1889183701711890?idApp=UINPBA00004N" ]
Journal Information
Marcadores bioquímicos de fibrosis miocárdica en las enfermedades cardíacas
Biochemical markers of myocardial fibrosis in cardiac diseases
B. López Salazar, A. González Miqueo, S. Ravassa Albéniz, J. Beaumont Ezcurra, G. San José Enériz, U. Moreno Zulategui, A. Fortuño Gil, G. Zalba Goñi, M.A. Fortuño Cebamanos, J. Díez Martínez1
Corresponding author
jadimar@unav.es
Correspondencia: División de Fisiopatología Cardiovascular. Facultad de Medicina. C./ Irunlarrea s/n. 31008 Pamplona.
Correspondencia: División de Fisiopatología Cardiovascular. Facultad de Medicina. C./ Irunlarrea s/n. 31008 Pamplona.
División de Fisiopatología Cardiovascular. Facultad de Medicina. Universidad de Navarra. Pamplona