array:22 [ "pii" => "S0048712022001116" "issn" => "00487120" "doi" => "10.1016/j.rh.2022.100781" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2023-10-01" "aid" => "100781" "copyrightAnyo" => "2022" "documento" => "article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "rev" "cita" => "Rehabilitacion. 2023;57:" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "itemSiguiente" => array:18 [ "pii" => "S0048712023000312" "issn" => "00487120" "doi" => "10.1016/j.rh.2023.100812" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2023-10-01" "aid" => "100812" "copyright" => "Sociedad Española de Rehabilitación y Medicina Física" "documento" => "article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "fla" "cita" => "Rehabilitacion. 2023;57:" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "es" => array:12 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Artículo especial</span>" "titulo" => "Encuesta sobre la situación de investigación en rehabilitación en España. Resultados" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Survey on the state of investigation in rehabilitation in Spain: Results" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figura 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 931 "Ancho" => 1258 "Tamanyo" => 47096 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Investigación en rehabilitación en el centro de trabajo actual del encuestado.</p>" ] ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "E. Roldán Arcelus, A. Teixeira Taborda, R. Cutillas Ruiz" "autores" => array:4 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "E." "apellidos" => "Roldán Arcelus" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "A." "apellidos" => "Teixeira Taborda" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "R." "apellidos" => "Cutillas Ruiz" ] 3 => array:1 [ "colaborador" => "en nombre de la Vocalía de Investigación e Innovación de la SERMEF" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0048712023000312?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/00487120/0000005700000004/v1_202312041718/S0048712023000312/v1_202312041718/es/main.assets" ] "itemAnterior" => array:18 [ "pii" => "S0048712023000038" "issn" => "00487120" "doi" => "10.1016/j.rh.2023.100785" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2023-10-01" "aid" => "100785" "copyright" => "Sociedad Española de Rehabilitación y Medicina Física" "documento" => "article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "rev" "cita" => "Rehabilitacion. 2023;57:" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "es" => array:12 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">REVISIÓN</span>" "titulo" => "Instrumentos predictores del éxito en la protetización de pacientes con amputaciones unilaterales mayores de miembro inferior" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Objective measurement tools that predict success in the fitting of major unilateral lower limb amputations patients" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figura 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 3011 "Ancho" => 3175 "Tamanyo" => 528061 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Diagrama de flujo de PRISMA modificado de la búsqueda de la literatura científica realizada.</p>" ] ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "J.A. Expósito Tirado, P. García Kirschberg, J.M. Delgado Mendilívar, M. Rodríguez-Piñero Durán, A.M. Gómez González, J.M. Fernández Torrico, R. del Pino Algarrada" "autores" => array:7 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "J.A." "apellidos" => "Expósito Tirado" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "P." "apellidos" => "García Kirschberg" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "J.M." "apellidos" => "Delgado Mendilívar" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "M." "apellidos" => "Rodríguez-Piñero Durán" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "A.M." "apellidos" => "Gómez González" ] 5 => array:2 [ "nombre" => "J.M." "apellidos" => "Fernández Torrico" ] 6 => array:2 [ "nombre" => "R." "apellidos" => "del Pino Algarrada" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0048712023000038?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/00487120/0000005700000004/v1_202312041718/S0048712023000038/v1_202312041718/es/main.assets" ] "es" => array:18 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Revisión</span>" "titulo" => "Eficacia de la telerrehabilitación en pacientes con enfermedad pulmonar obstructiva crónica: revisión sistemática" "tieneTextoCompleto" => true "autores" => array:1 [ 0 => array:4 [ "autoresLista" => "A. de la Cruz Hanna, J.J. López Marcos, D. López-Fernández" "autores" => array:3 [ 0 => array:4 [ "nombre" => "A." "apellidos" => "de la Cruz Hanna" "email" => array:1 [ 0 => "albertdelch@gmail.com" ] "referencia" => array:2 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">*</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] 1 => array:3 [ "nombre" => "J.J." "apellidos" => "López Marcos" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] ] ] 2 => array:3 [ "nombre" => "D." "apellidos" => "López-Fernández" "referencia" => array:2 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>" "identificador" => "aff0015" ] 1 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>" "identificador" => "aff0020" ] ] ] ] "afiliaciones" => array:4 [ 0 => array:3 [ "entidad" => "Universidad de Las Palmas de Gran Canaria, Gran Canaria, España" "etiqueta" => "a" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:3 [ "entidad" => "Universidad Complutense de Madrid, Madrid, España" "etiqueta" => "b" "identificador" => "aff0010" ] 2 => array:3 [ "entidad" => "Unidad de Fisioterapia Respiratoria, Hospital Universitario de Gran Canaria Doctor Negrín, Gran Canaria, España" "etiqueta" => "c" "identificador" => "aff0015" ] 3 => array:3 [ "entidad" => "Facultad de Ciencias de la Salud, Universidad de Las Palmas de Gran Canaria, Gran Canaria, España" "etiqueta" => "d" "identificador" => "aff0020" ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "⁎" "correspondencia" => "Autor para correspondencia." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Efficacy of tele-rehabilitation in patients with chronic obstructive pulmonary disease: A systematic review" ] ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figura 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 2985 "Ancho" => 2258 "Tamanyo" => 311035 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Diagrama de flujo de la búsqueda.</p>" ] ] ] "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0025">Introducción</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Tras más de 2 años de evolución, la pandemia por la COVID-19 causada por el virus del síndrome respiratorio agudo severo coronavirus 2 (SARS-CoV-2) se ha convertido en un problema sociosanitario de primer orden en el mundo. Durante el confinamiento domiciliario decretado en marzo de 2020 por el Gobierno español, muchas de las actividades de la vida diaria se vieron reducidas, incluyendo la asistencia a los centros sanitarios para el tratamiento de distintas patologías, como es la enfermedad pulmonar obstructiva crónica (EPOC). A pesar de ello, la fisioterapia logró visibilizar aún más los programas de telerrehabilitación y/o telefisioterapia, siendo sumamente importante debido a que el SARS-CoV-2 afecta de forma más severa a los pacientes con EPOC<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0180"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>.</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Además, se ha visto como la presencia de EPOC se relaciona con una mayor probabilidad de mortalidad junto al SARS-CoV-2<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>. Zhao et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0190"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a> demostraron que el 60% de los pacientes con EPOC en su estudio fallecieron a causa del SARS-CoV-2, frente al 34,3% sin esta patología de base.</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En términos epidemiológicos, la EPOC afecta al 20,9% de la población mundial<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0195"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>, considerándose la tercera causa de muerte<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0200"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>. De igual modo, el estudio EPI-SCAN II reveló que actualmente el 11,8% de los españoles mayores de 40 años la padecen<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0205"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a>. Dichos datos epidemiológicos fueron aportados por parte de la Gerencia de la Asociación con Pacientes con EPOC (APEPOC), relevantes para realizar este estudio. Asimismo, representa, junto a otras enfermedades respiratorias crónicas como el asma, el 10% de vida activa perdida por una afección<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0210"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>.</p><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Por estas razones, el objetivo principal de esta revisión es analizar y actualizar la eficacia de la telerrehabilitación en pacientes con EPOC debido a la situación acontecida por esta pandemia mundial. Por otro lado, como objetivos secundarios se evaluará su eficacia en términos de salud, determinando su costo-efectividad, y la experiencia y satisfacción en los pacientes con EPOC.</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0030">Material y métodos</span><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0035">Estrategia de búsqueda bibliográfica</span><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se realizó una revisión bibliográfica entre los meses de octubre y noviembre de 2020. Se realizaron distintas estrategias de búsqueda en los siguientes buscadores:<ul class="elsevierStyleList" id="lis0005"><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0005"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleBold">PubMed</span>: ((telerehabilitation [All fields]) AND (COPD [All fields])). Resultados: 74 artículos.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0010"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleBold">Cochrane</span>: ((Chronic Obstructive Pulmonary Disease en Title, Abstract, Keyword) AND (COPD en Title, Abstract, Keyword)). Resultados: 5 artículos.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0015"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleBold">PEDro</span>: Abstract & Title: (telerehabilitation) AND Title Only: (COPD) AND Published since: (2016). Resultados: 2 artículos.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0020"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleBold">Google</span><span class="elsevierStyleBold">Scholar</span>: Allintitle: (telerehabilitation) AND (COPD). Resultados: 11 artículos.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0025"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleBold">Web of Science</span>: ((telerehabilitation) AND (physical therapy) AND (COPD)), Categoría: Rehabilitation OR Respiratory System. Resultados: 20 artículos.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0030"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleBold">Science Direct</span>: Articles with these terms: ((telerehabilitation) AND (COPD) AND (physical therapy)). Resultados: 115 artículos.</p></li></ul></p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Finalmente se obtuvieron 227 artículos; mediante los filtros de idioma español e inglés y de publicación en los 5 últimos años se seleccionaron un total de 47 artículos (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">fig. 1</a>).</p><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0040">Criterios de selección y proceso de búsqueda bibliográfica</span><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Siguiendo los criterios de la Declaración PRISMA<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0215"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a> y aplicando los criterios de inclusión y exclusión, la muestra final fue de 8 artículos, los cuales se muestran en el diagrama de flujo de la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">figura 1</a>.</p><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los criterios de inclusión fueron: 1) ensayos clínicos aleatorizados y artículos descriptivos; 2) evaluación de parámetros objetivos en la telerrehabilitación; 3) palabras claves incluidas en el título o en el resumen; 4) evaluación de la eficacia, coste y experiencia de los pacientes en la telerrehabilitación; 5) evaluación de la calidad de vida gracias a la telerrehabilitación; 6) uso de la tecnología en pacientes con EPOC.</p><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Por su parte, los criterios de exclusión seleccionados fueron: 1) artículos sin texto completo libre; 2) estudios que no sean específicos de la telerrehabilitación en la EPOC; 3) artículos repetidos en la búsqueda; 4) artículos que sean diseños o protocolos de estudio, y metaanálisis; 5) artículos que no se relacionan con el tema de estudio.</p></span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0045">Análisis y evaluación de los artículos</span><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La información de los artículos analizados se resume en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>, analizando: 1) autor/año; 2) objetivos; 3) muestra; 4) tipo de estudio; 5) variables y 6) conclusión. Además, en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0020">tabla 2</a> se detallan los tratamientos y los dispositivos electrónicos utilizados en cada uno de ellos.</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0020"></elsevierMultimedia><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Por último, todos los artículos seleccionados se evaluaron mediante la Escala PEDro <span class="elsevierStyleItalic">(Physiotherapy Evidence Database)</span> y la clasificación propuesta por el <span class="elsevierStyleItalic">Centre for Evidence - Based Medicine</span> (CEBM) de Oxford, como se detalla en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0015">tabla 3</a>. La primera de ellas evalúa sobre 10 puntos según los ítems que posea cada artículo, considerando <<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>4 «pobre»; 4-5 «regular»; 6-8 «buenos» y ><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>8 «excelentes», aunque esta puntuación no está validada<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0220"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a>.</p><elsevierMultimedia ident="tbl0015"></elsevierMultimedia></span></span><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0050">Análisis</span><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los artículos seleccionados se pueden clasificar en tres grupos de estudio:<ul class="elsevierStyleList" id="lis0010"><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0035"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La rehabilitación pulmonar (RP): se acudió al centro sanitario para realizar un programa de ejercicios, el tratamiento fisioterapéutico, clases de educación, apoyo psicosocial e indicaciones nutricionales.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0040"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0100" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La telerrehabilitación pulmonar (TRP): se basó en el mismo programa que la RP, pero con el uso de dispositivos electrónicos (tabletas, móvil, etc.), ejercicios dirigidos por vídeos, monitorización de síntomas y uso del cicloergómetro.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0045"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0105" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los cuidados comunes (CC): consistió en un tratamiento farmacológico, como la oxigenoterapia, el seguimiento por parte de un médico, educación general ante una exacerbación y, en algunos estudios, se realizó un programa de ejercicios.</p></li></ul></p><p id="par0110" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se establece el valor mínimo de relevancia clínica (VMRC) como referencia de un valor estadísticamente significativo, es decir, cuando el «p valor» (p) sea ≤<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,05. Por otro lado, describiremos un valor clínicamente significativo cuando aun no siendo estadísticamente significativo, el resultado es relevante comparando los tratamientos.</p><span id="sec0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0055">Calidad de vida</span><p id="par0115" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Para esta variable, se eligieron distintos cuestionarios que, aunque no la miden de manera in situ, están relacionadas con el bienestar del paciente al padecer dicha patología. En primer lugar, dos estudios<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">10,11</span></a> concluyeron que la TRP es estadísticamente superior a los grupos control con respecto a la Escala de Ansiedad y Depresión Hospitalaria (HADS) en ambas variables, excepto Bourne et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0235"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a> donde la diferencia media no fue estadística pero sí mejoró en favor de la TRP (−0,74). A su vez, Soriano et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a> obtuvieron mejoras mediante la Escala de Ansiedad y Depresión de Goldberg (GADS), aunque ninguna fue estadísticamente significativa (p valor: ansiedad 0,911; depresión 0,316). A pesar de ello, Hansen et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a> observaron que estas mejorías no se mantenían 22 semanas después del inicio del programa de TRP.</p><p id="par0120" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En segundo lugar, dos estudios<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">11,13</span></a> analizaron el cuestionario <span class="elsevierStyleItalic">European Quality of Live 5 Dimensions</span> (EQ5D), el cual evalúa las dimensiones físicas, psicológicas y sociales, encontrando mejoras en la TRP sin diferencia clínicamente significativa entre sus grupos. Sin embargo, Tsai et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a> evaluaron el <span class="elsevierStyleItalic">Pulmonary Rehabilitation Adapted Index of Self-Efficacy</span> (PRAISE), el cual valora la autoeficacia general y en la RP, obteniendo un p valor de 0,007 entre la TRP y los CC. Asimismo, Galdiz et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0245"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a> demostraron una diferencia estadísticamente significativa a favor de la TRP frente a los CC en el Cuestionario de Salud SF-36, el cual evalúa dos componentes principales: función física (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,039) y mental (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,003).</p><p id="par0125" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Por su parte, tres de los estudios<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">10,13,15</span></a> encontraron mejoras no estadísticamente significativas entre los grupos mediante el <span class="elsevierStyleItalic">COPD</span><span class="elsevierStyleItalic">Assessment Test</span> (CAT), el cual indica la afectación que tiene la EPOC sobre la vida del paciente (ej.: p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,06<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a>). No obstante, otros dos artículos<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">11,12</span></a> encontraron una diferencia estadística (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,04) y clínicamente significativa entre sus grupos, respectivamente, aunque no superasen el VMRC establecido. De la misma manera, Hansen et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a> valoraron el <span class="elsevierStyleItalic">Clinical COPD Questionnaire</span> (CCQ) para objetivar el estado funcional, mental y síntomas de los pacientes con EPOC, y aunque no hubo diferencias entre la TRP y la RP, se encontró una mayor mejoría estadística (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,05) para la TRP.</p><p id="par0130" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Por su parte, Vasilopoulou et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> evaluaron el impacto en la salud general, vida diaria y bienestar mediante el <span class="elsevierStyleItalic">St George's Hospital Respiratory Questionnaire</span> (SGRQ) a lo largo de 12 meses, demostrando que la TRP es igual de efectiva que la RP, y Bourne et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0235"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a> concluyeron que la TRP no es inferior a la RP en dicho parámetro (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,474). Además, Vasilopoulou et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> mostraron mejoras en la Escala Modificada de Disnea (mMRC) prolongadas a lo largo del programa de 12 meses, siendo igual de efectivo que la RP y superior a los CC (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,885).</p></span><span id="sec0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0060">Ejercicio y actividad física</span><p id="par0135" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se evaluó la Prueba de 6 minutos marcha (6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT) para observar la respuesta cardiorrespiratoria y musculoesquelética al ejercicio, donde Tsai et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a> encontraron mejoras a favor de la TRP, sin ser estadísticamente significativas (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,16), pero superando su VMRC de 30<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m. Del mismo modo, Hansen et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a> obtuvieron mejorías entre sus grupos, aunque sin diferencia estadística entre ellos y sin superar el VMRC (26<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m). No obstante, dichas mejorías se mantuvieron a las 22 semanas del seguimiento en la TRP. A su vez, Vasilopoulou et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> demostraron que el 53% del grupo de TRP superó el VMRC, siendo igual de eficaz que la RP (60%) y superior a los CC (4%).</p><p id="par0140" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Por otro lado, Tsai et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a> obtuvieron mejoras estadísticamente superiores (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001) para la TRP frente a los CC en el <span class="elsevierStyleItalic">Endurance Shuttle Walk Test</span> (ESWT), la cual es una prueba submáxima para evaluar la resistencia cardiopulmonar medida en segundos (s). Del mismo modo, Vasilopoulou et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> evidenciaron que la TRP fue igual de eficaz que la RP y superior a los CC en la mejora de la actividad física y nivel de sedentarismo, siendo estadísticamente significativo al año de seguimiento, aumentando las actividades ligeras a alrededor de 160<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min y las moderadas a cerca de 600<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min en ese periodo.</p><p id="par0145" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Finalmente, Soriano et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a> no encontraron diferencias estadísticas entre el inicio (95,0<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9,9) y final (95,3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>8,4) del tratamiento para la TRP en el índice de Barthel, que evalúa las actividades básicas de la vida diaria, al igual que Tsai et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a> para el <span class="elsevierStyleItalic">Incremental</span><span class="elsevierStyleItalic">Shuttle Walk Test</span> (ISWT) (inicio: 260<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m; final: 275<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m) donde valora el cambio en la capacidad para realizar ejercicio medida en metros.</p></span><span id="sec0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0065">Exacerbaciones y hospitalizaciones</span><p id="par0150" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Vasilopoulou et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> demostraron que la TRP es igual de eficaz que la RP y superior a los CC en la reducción del número de exacerbaciones (1,7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,7 vs. 1,8<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,4 vs. 3,5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,8, respectivamente), hospitalizaciones (0,3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,7 vs. 0,3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,6 vs. 1,2<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,7, respectivamente) y visitas a urgencias (0,5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,9 vs. 1,8<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,5 vs. 3,5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,8, respectivamente), obteniendo diferencias estadísticamente significativas en las tres variables entre los grupos.</p><p id="par0155" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En cambio, Galdiz et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0245"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a> no observaron estas diferencias respecto al número de exacerbaciones entre sus grupos (56 episodios TRP vs. 47 CC) en el mismo periodo de tiempo. Esto se puede deber a que su grupo control realizó ejercicios, mientras que en el grupo correspondiente a Vasilopoulou et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> no estuvo indicado.</p><p id="par0160" class="elsevierStylePara elsevierViewall">De igual modo, Soriano et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a> no encontraron diferencias significativas entre la TRP y los CC de presentar una exacerbación severa con la necesidad de hospitalización o visita a urgencias. En este sentido, la media del número de exacerbaciones fue de 1,1 (TRP) vs. 0,9 (CC). Por el contrario, el grupo TRP permaneció menos días hospitalizados (18,9<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>16,1 vs. 22,4<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>19,5; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,308), y menos días en la UCI (6,0<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>4,6 vs. 13,3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>11,1; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,3490).</p></span><span id="sec0050" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0070">Adherencia al tratamiento</span><p id="par0165" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Hansen et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a> demostraron una mayor tasa de adherencia para la TRP (73%) frente a la RP (62%), aunque sin ser significativa. Asimismo, hubo menor tasa de abandono en la TRP (26% vs. 36%). Del mismo modo, Vasilopoulou et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> observaron una media para sus componentes de la TRP del 93,5% de adherencia, resaltando el ejercicio en casa (91%) y caminar (96%).</p><p id="par0170" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En cambio, Bourne et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0235"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a> alcanzaron un 72% de adherencia para la RP y un 62% para la TRP, pudiendo deberse al número de sesiones planificadas para cada grupo (2 vs. 5). Por otra parte, Galdiz et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0245"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a> lograron una adherencia del 84,4% en los CC y un 92,4% en el grupo de TRP, con un cumplimiento general del programa del 60% en la TRP. Finalmente, Burkow et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0255"><span class="elsevierStyleSup">16</span></a> obtuvieron una media del 77% de asistencia a los ejercicios de forma virtual y el 100% a los ejercicios individuales en casa, sabiendo que sólo evaluó la TRP.</p></span><span id="sec0055" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0075">Satisfacción y experiencia</span><p id="par0175" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En cuanto a esta variable, Soriano et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a> otorgaron a los participantes un cuestionario propio obteniendo una media de 8,6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,07 sobre 10, donde el 100% de ellos recomendaba la aplicación del programa de TRP. A su vez, el 93,3% de los médicos que completaron el cuestionario se comprometieron a utilizar la telemonitorización para sus pacientes, y el 60% de ellos la utilizarían en su día a día.</p><p id="par0180" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Por su parte, Tsai et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0260"><span class="elsevierStyleSup">17</span></a> utilizaron el <span class="elsevierStyleItalic">Client Satisfaction Questionnaire</span> (CSQ-8), observando que la media de satisfacción obtenida fue de 30 sobre 32 puntos. Asimismo, utilizaron otra encuesta para evaluar el nivel de satisfacción referente al uso del equipo informático, el hecho de realizar el programa en grupo de forma <span class="elsevierStyleItalic">on-line</span>, la flexibilidad horaria y la satisfacción con la TRP, obteniendo resultados favorables. No obstante, 2 participantes tuvieron problemas con el equipo y otro reportó su desagrado al realizar los ejercicios en grupo.</p><p id="par0185" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Además, en el estudio de Tsai et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0260"><span class="elsevierStyleSup">17</span></a> evaluaron la satisfacción de los familiares de los pacientes mediante una encuesta. En ella, se obtuvo el máximo nivel de satisfacción en todos sus apartados excepto en la facilidad de usar el equipo, donde 2 familiares respondieron con la opción «neutral».</p><p id="par0190" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Finalmente, los participantes de Burkow et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0255"><span class="elsevierStyleSup">16</span></a> refirieron una gran satisfacción con el programa y el uso de las tabletas, e incluso todos aseguraron que volverían a participar. Por otro lado, valoraron el uso de la tecnología mediante la <span class="elsevierStyleItalic">System Usability Scale</span> (SUS), obteniendo un 80,5 sobre 100 puntos, indicándonos que los pacientes refieren un buen uso de la tecnología (><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>71,4: bueno;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>85,5: excelente;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>90,9: lo mejor).</p></span><span id="sec0060" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0080">Costes de la telerrehabilitación</span><p id="par0195" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En cuanto a los costes, el estudio de Soriano et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a> realizado en Madrid demostró que el coste por paciente para la TRP fue de 7.912<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>€, frente a 8.918<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>€ de la RP. A su vez, los costes de las hospitalizaciones fueron menores también en la TRP (4.542<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>€ vs. 5.057<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>€). De igual modo, es destacable que dentro del coste de la TRP se incluyeron materiales como un pulsioxímetro, un tensiómetro y un espirómetro, además de una fuente de oxígeno y el coste del personal sanitario.</p><p id="par0200" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Por su parte, Vasilopoulou et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> efectuaron su estudio en Grecia, obteniendo que los costes de una exacerbación por paciente con EPOC severa variaron entre 1.357 y 2.614<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>€ según la gravedad de cada una de ellas. A la vez, advirtieron que cada año gran parte de estos pacientes sufren más de dos exacerbaciones, siendo la mayoría severas o moderadas.</p><p id="par0205" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Del mismo modo, el coste total del programa de mantenimiento de TRP de 12 meses para cada paciente incluyó el equipo suministrado, el uso de Internet, el personal sanitario y el desarrollo de la plataforma para digitalizar los resultados de los pacientes. Dichos gastos ascienden hasta cerca de 1.800<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>€, siendo el 60% del total de lo tasado al principio del estudio (2.908<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>€)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>, ya que se ahorró en el número de exacerbaciones. Además, supone el 40% de los gastos en un año de RP por paciente, incluyendo las visitas al departamento respiratorio dos veces por semana y las sesiones de seguimiento en rehabilitación.</p></span></span><span id="sec0065" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0085">Discusión</span><p id="par0210" class="elsevierStylePara elsevierViewall">A raíz de las distintas variables analizadas, en este estudio se observa que la TRP está a la altura de la RP en cuanto a la capacidad de mejorar distintos parámetros de los pacientes diagnosticados de EPOC.</p><p id="par0215" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En primer lugar, se demostró que la TRP es capaz de mejorar la calidad de vida de este tipo de pacientes, aunque no sea mejor que la RP. Es así como estudios anteriores como el de Cordova et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0265"><span class="elsevierStyleSup">18</span></a> avalaron que la TRP mejora este parámetro según el cuestionario SGRQ, aunque sin diferencias estadísticamente significativas con los CC (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,71), pero siendo superior en el apartado de sintomatología a los 2 años. Por otra parte, observaron que la TRP produce mayores mejoras que los CC después de 18 meses del inicio del programa gracias al cuestionario SF-36 (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,04).</p><p id="par0220" class="elsevierStylePara elsevierViewall">De la misma manera, estudios recientes como el de Holland et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0270"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a> demostraron que, entre los apartados de disnea, fatiga, función emocional y <span class="elsevierStyleItalic">«mastery»</span> (reingreso por EPOC) del <span class="elsevierStyleItalic">Chronic Respiratory Questionnaire</span> (CRQ), la TRP mejora en mayor medida los dos primeros apartados al final del programa, aunque un año después es igual para la RP. A su vez, vieron mejoras en el cuestionario PRAISE, así como para el HADS, donde se aumentó el porcentaje de pacientes libres tanto de ansiedad (del 63% al 69%) como de depresión (del 74% al 80%), pero sin diferencia entre la TRP y la RP.</p><p id="par0225" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Igualmente, Pehlivan et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0275"><span class="elsevierStyleSup">20</span></a> obtuvieron estos resultados mejorando la disnea según el mMRC (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,003), aunque los resultados fuesen iguales para la RP (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,165). Asimismo, fueron capaces de demostrar que la TRP logra disminuir la percepción de la EPOC en la vida de los pacientes de manera significativa mediante el cuestionario CAT (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001), demostrando mejores resultados que la RP, aunque sin diferencia significativa (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,623).</p><p id="par0230" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En lo que respecta a la actividad física, se demostró como esta intervención es esencial para la mejoría de estos pacientes. Es así como artículos pasados como el de Horton et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0280"><span class="elsevierStyleSup">21</span></a> ya habían demostrado que la TRP mejora la actividad física mediante el ISWT (RP: p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001; TRP: p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,015; diferencia: p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,11) y el ESWT (RP: 353<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>s, p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001; TRP: 212<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>s, p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001; diferencia: p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,05), donde en este último encontraron mejoras que superaban el VMRC y que se mantuvieron a los 6 meses en ambos programas, mientras que los resultados del ISWT descendieron en ambos.</p><p id="par0235" class="elsevierStylePara elsevierViewall">A su vez, nuestros resultados concluyen un menor nivel de sedentarismo, cuyos datos son avalados por distintos artículos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0285"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a> que demuestran que la TRP es capaz de reducir este parámetro (15<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min/día TRP vs. 32<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min/día RP), alcanzando una actividad física moderada y vigorosa durante al menos 10<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min, sin encontrar diferencias entre sus grupos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0270"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a>.</p><p id="par0240" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Además, la TRP logra aumentar más pasos diarios a las 8 semanas (1.089), pero sin diferencia estadística con la RP<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0285"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>. Por su parte, como indican nuestros hallazgos, la TRP mejora el nivel de ejercicio mediante la prueba 6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT, llegando incluso algunos pacientes a sobrepasar el VMRC (10 TRP vs. 8 RP), aunque sin ser una diferencia significativa respecto a los CC<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0285"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a><span class="elsevierStyleItalic">.</span></p><p id="par0245" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Otro de nuestros hallazgos de importancia es respecto a las hospitalizaciones. En este sentido, Rassouli et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0290"><span class="elsevierStyleSup">23</span></a> avalaron nuestros resultados ya que su programa de TRP provocó menos días de hospitalización, aunque sin diferencia estadística (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,497), siendo la tasa de hospitalizaciones igual para la TRP y CC a lo largo de un año (0,17/año). Incluso, la TRP obtuvo un menor número de visitas a emergencias o urgencias, pero sin diferencia estadística con los CC (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,140). Además, Farias et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0295"><span class="elsevierStyleSup">24</span></a> demostraron como la TRP es capaz de disminuir el número de hospitalizaciones (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,138) y visitas a urgencias (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,5188) en los pacientes con EPOC sin ser estadísticamente significativo, aunque no utilizaron un grupo control.</p><p id="par0250" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En cuanto a la experiencia de este programa, estudios actuales demuestran que la TRP posee una adherencia igual a la RP, mostrando uno de ellos el 65% aunque sin grupo control<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0300"><span class="elsevierStyleSup">25</span></a> y el otro ><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>80% para ambos grupos, así como una misma satisfacción<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0305"><span class="elsevierStyleSup">26</span></a>, lo que indica que nuestros resultados van acordes con lo encontrado en la actualidad. Asimismo, Seidman et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0310"><span class="elsevierStyleSup">27</span></a> señalaron que el 40% de sus pacientes con enfermedades respiratorias utilizarían dispositivos electrónicos para su rehabilitación y otro 20% estaban indecisos, lo que refuerza la implementación de la TRP.</p><p id="par0255" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Por su parte, observaron como la TRP posee un gran nivel de costo-efectividad, el cual es ratificado por Burge et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0315"><span class="elsevierStyleSup">28</span></a> quienes demostraron mediante el <span class="elsevierStyleItalic">Incremental Cost-Effectiveness Ratios</span> (ICER), el cual analiza y compara esta variable, que es superior a la RP en términos de costo-efectividad y costo-utilidad (66% en el cuadrante sureste). A su vez, Liu et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0320"><span class="elsevierStyleSup">29</span></a> utilizaron el mismo análisis encuadrando sus estimaciones en el mismo cuadrante (63%), lo cual hace referencia a que poseen un menor coste y una mayor efectividad. Además, Cox et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0325"><span class="elsevierStyleSup">30</span></a> sugieren que la combinación de TRP y RP será más costo-efectiva, con un ahorro de £1.203 (≈<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1.374<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>€) en 90 días.</p><p id="par0260" class="elsevierStylePara elsevierViewall">A su vez, Bonnevie et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0330"><span class="elsevierStyleSup">31</span></a> compararon la tecnología avanzada aplicada a la TRP con la propia TRP y la RP, demostrando que la tecnología alcanza los mismos resultados que la RP, como la mejora en la disnea e incluso mejores resultados en la calidad de vida, actividad física y el HADS. Y comparándola con la TRP, demostraron mejores resultados en la actividad física, la calidad de vida, disnea y autoeficacia, aunque obtuvieron valores similares para la actividad física. Todo ello demuestra que la tecnología puede ser incluida en la TRP, aunque advierten que existe una variabilidad en sus resultados que se deberá seguir estudiando.</p><p id="par0265" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Además, estudios recientes como el de Cox et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0335"><span class="elsevierStyleSup">32</span></a> demuestran que, aunque la TRP no es superior en todas sus variables respecto a la RP, sí tiene capacidad para ser aplicada a los pacientes con enfermedades respiratorias crónicas, como la EPOC, bajo parámetros de seguridad y aportándole beneficios a su salud.</p><p id="par0270" class="elsevierStylePara elsevierViewall">De igual forma, dicho autor publicó un metaanálisis<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0210"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a> en el cual refleja que estas mejorías se producen en variables como la actividad física evaluada con el 6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT (diferencia de 0,06<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m con la RP), en la disnea (diferencia de 0,13) y la calidad de vida (diferencia de −1,26), y mejores en cuanto a la adherencia al tratamiento (93% vs. 70%), siguiendo la línea de esta revisión y de las que se han presentado con anterioridad. A su vez, los anteriores resultados son apoyados por Robin et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0340"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a>, quienes también obtuvieron resultados similares de la TRP con respecto a la RP.</p><p id="par0275" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Por último, teniendo en cuento la situación sanitaria actual, Tsutsui et al<span class="elsevierStyleItalic">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0345"><span class="elsevierStyleSup">34</span></a> aseguraron que, tras conocer que padecer EPOC es un factor de riesgo para el SARS-CoV-2, la rehabilitación es clave tras superar la hospitalización. Por ello, debido a la probabilidad de contagios y el confinamiento, la TRP se posicionó como una alternativa logrando que el 50% de los fisioterapeutas del estudio utilizasen videollamadas durante la pandemia. En este sentido, Vieira et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0350"><span class="elsevierStyleSup">35</span></a> mostraron en su revisión como la TRP mejora la capacidad funcional, la disnea y la calidad de vida, al igual que en esta revisión, pero en los pacientes diagnosticados de SARS-CoV-2.</p><p id="par0280" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En esta revisión se encontraron algunas limitaciones, siendo la primera de ellas la discrepancia en los resultados de algunas variables, pudiendo deberse a la heterogeneidad en la usabilidad de dispositivos electrónicos, así como los diferentes entrenamientos propuestos por los investigadores.</p><p id="par0285" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Además, hubo una variabilidad en cuanto al grado de afectación de EPOC en los distintos estudios, pudiendo ser la causa de que algunos resultados no concordasen. Asimismo, las características demográficas pudieron variar en algunos parámetros, aunque la mayoría de ellos fueron similares.</p><p id="par0290" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En cuanto a la revisión, en un primer momento se encontraron un gran número de artículos que finalmente disminuyeron ya que la mayoría no se correspondían con el tema de estudio, posiblemente ya que la TRP aún está saliendo a la luz en las publicaciones. Por otro lado, la fortaleza de este estudio reside en el nivel de evidencia, ya que está compuesto, en su mayoría, por artículos que poseen una buena calidad metodológica.</p><p id="par0295" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Asimismo, aun con los datos analizados a favor de la TRP, se necesitan futuros estudios que evalúen qué programa sería el idóneo para este tipo de pacientes, así como unas indicaciones específicas dependiendo de la gravedad de la EPOC.</p></span><span id="sec0070" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0090">Conclusión</span><p id="par0300" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La TRP se posiciona como una intervención que puede complementar a la RP gracias a la mejora en variables como la calidad de vida y nivel de ejercicio, así como la disminución de los costes. Además, no se debe olvidar que aquellos pacientes con limitaciones para acudir a su centro sanitario o por situaciones excepcionales como el confinamiento podrán optar a una terapia igual de efectiva desde sus hogares con la satisfacción que ello les aporta. No obstante, es necesario seguir avanzando en las líneas de investigación propuestas en futuros estudios.</p></span><span id="sec0075" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0095">Puntos clave</span><p id="par0305" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><ul class="elsevierStyleList" id="lis0015"><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0050"><span class="elsevierStyleLabel">-</span><p id="par0310" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La telerrehabilitación pulmonar (TRP) logra mejoras iguales y puede ser una alternativa segura y fiable como la RP.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0055"><span class="elsevierStyleLabel">-</span><p id="par0315" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La llegada de herramientas digitales permite complementar la RP con la TRP.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0060"><span class="elsevierStyleLabel">-</span><p id="par0320" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La TRP es una herramienta costo-efectiva y puede ser una alternativa en la atención sanitaria de los pacientes con patologías respiratorias crónicas.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0065"><span class="elsevierStyleLabel">-</span><p id="par0325" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Gracias a la TRP se puede monitorizar y hacer el seguimiento a distancia de pacientes con patologías respiratorias crónicas como la EPOC.</p></li></ul></p></span><span id="sec0080" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0100">Financiación</span><p id="par0340" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Este estudio no ha recibido ningún apoyo financiero.</p></span><span id="sec0090" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0105">Consideraciones éticas</span><p id="par0345" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Al ser una revisión sistemática, no se necesitó el consentimiento de los pacientes, así como no se apreciaron consideraciones éticas.</p></span><span id="sec0085" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0110">Conflicto de intereses</span><p id="par0335" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Ninguno.</p></span></span>" "textoCompletoSecciones" => array:1 [ "secciones" => array:14 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "xres2040412" "titulo" => "Resumen" "secciones" => array:1 [ 0 => array:1 [ "identificador" => "abst0005" ] ] ] 1 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec1744604" "titulo" => "Palabras clave" ] 2 => array:3 [ "identificador" => "xres2040413" "titulo" => "Abstract" "secciones" => array:1 [ 0 => array:1 [ "identificador" => "abst0010" ] ] ] 3 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec1744603" "titulo" => "Keywords" ] 4 => array:2 [ "identificador" => "sec0005" "titulo" => "Introducción" ] 5 => array:3 [ "identificador" => "sec0010" "titulo" => "Material y métodos" "secciones" => array:3 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "sec0015" "titulo" => "Estrategia de búsqueda bibliográfica" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "sec0020" "titulo" => "Criterios de selección y proceso de búsqueda bibliográfica" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "sec0025" "titulo" => "Análisis y evaluación de los artículos" ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "sec0030" "titulo" => "Análisis" "secciones" => array:6 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "sec0035" "titulo" => "Calidad de vida" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "sec0040" "titulo" => "Ejercicio y actividad física" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "sec0045" "titulo" => "Exacerbaciones y hospitalizaciones" ] 3 => array:2 [ "identificador" => "sec0050" "titulo" => "Adherencia al tratamiento" ] 4 => array:2 [ "identificador" => "sec0055" "titulo" => "Satisfacción y experiencia" ] 5 => array:2 [ "identificador" => "sec0060" "titulo" => "Costes de la telerrehabilitación" ] ] ] 7 => array:2 [ "identificador" => "sec0065" "titulo" => "Discusión" ] 8 => array:2 [ "identificador" => "sec0070" "titulo" => "Conclusión" ] 9 => array:2 [ "identificador" => "sec0075" "titulo" => "Puntos clave" ] 10 => array:2 [ "identificador" => "sec0080" "titulo" => "Financiación" ] 11 => array:2 [ "identificador" => "sec0090" "titulo" => "Consideraciones éticas" ] 12 => array:2 [ "identificador" => "sec0085" "titulo" => "Conflicto de intereses" ] 13 => array:1 [ "titulo" => "Bibliografía" ] ] ] "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "fechaRecibido" => "2022-05-26" "fechaAceptado" => "2022-11-29" "PalabrasClave" => array:2 [ "es" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Palabras clave" "identificador" => "xpalclavsec1744604" "palabras" => array:3 [ 0 => "Telerrehabilitación" 1 => "Fisioterapia" 2 => "EPOC" ] ] ] "en" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Keywords" "identificador" => "xpalclavsec1744603" "palabras" => array:3 [ 0 => "Tele-rehabilitation" 1 => "Physical therapy" 2 => "COPD" ] ] ] ] "tieneResumen" => true "resumen" => array:2 [ "es" => array:2 [ "titulo" => "Resumen" "resumen" => "<span id="abst0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Desde 2020 se ha vivido una situación sin precedentes, experimentando un confinamiento total de la población debido al SARS-CoV-2, que ha afectado al tratamiento de distintas patologías, como la enfermedad pulmonar obstructiva crónica (EPOC). Por ello, se implementaron programas de telerrehabilitación para continuar los tratamientos. Se realizó una búsqueda bibliográfica entre octubre y noviembre de 2020, cuyo objetivo fue analizar y actualizar la eficacia de la telerrehabilitación en pacientes con EPOC, y 8 artículos cumplieron los criterios de selección. La telerrehabilitación pulmonar reflejó mejoras en la calidad de vida y estado físico, y disminuyó las hospitalizaciones y exacerbaciones. Asimismo, los pacientes mostraron un grado elevado de satisfacción y adherencia. La telerrehabilitación pulmonar obtiene resultados similares a la rehabilitación pulmonar, pudiendo utilizarla en pacientes con dificultad de desplazamiento a su centro sanitario o en confinamiento. No obstante, se debe investigar qué programa de telerrehabilitación es el ideal.</p></span>" ] "en" => array:2 [ "titulo" => "Abstract" "resumen" => "<span id="abst0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Since 2020 we have lived an exceptional situation that made us experience a complete lockdown due to SARS-CoV-2, what affected the treatments of different pathologies, such as the chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Because of those reasons, it has arisen the idea of implementing the tele-rehabilitation program as a treatment of these pathologies.</p><p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">The search was done between the months of October and November 2020, with the aim of analyzing and updating the efficacy of the tele-rehabilitation in patients who have COPD, finding eight articles which met the inclusion criteria. The pulmonary tele-rehabilitation is able to improve the quality of life and physical state, and decreasing the number of hospitalizations and exacerbations. Furthermore, patients showed a great level of satisfaction and adherence to this treatment program. The pulmonary tele-rehabilitation can achieve similar results as of pulmonary rehabilitation. For this reason, people who have difficulties to go to their outpatients clinic or even in a lockdown can use it. However, it is necessary to investigate which tele-rehabilitation program is better.</p></span>" ] ] "multimedia" => array:4 [ 0 => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figura 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 2985 "Ancho" => 2258 "Tamanyo" => 311035 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Diagrama de flujo de la búsqueda.</p>" ] ] 1 => array:8 [ "identificador" => "tbl0005" "etiqueta" => "Tabla 1" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "detalles" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "at1" "detalle" => "Tabla " "rol" => "short" ] ] "tabla" => array:3 [ "leyenda" => "<p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT: 6 Minute Walk Test; 30 sec-STS: <span class="elsevierStyleItalic">30</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">seconds Sit to Stand Test</span>; CC: cuidados comunes; CAT: <span class="elsevierStyleItalic">COPD Assessment Test</span>; CCQ: <span class="elsevierStyleItalic">Clinical COPD Questionnaire</span>; CRDQ: <span class="elsevierStyleItalic">Chronic Respiratory Disease Questionnaire</span>; CSQ-8: <span class="elsevierStyleItalic">Client Satisfaction Questionnaire-8</span>; E: entrevistados; ECA: ensayo clínico aleatorizado; EPOC: enfermedad pulmonar obstructiva crónica; EQ5D-VAS: Cuestionario EuroQol 5 Dimensiones; ESWT: <span class="elsevierStyleItalic">Endurance Shuttle Walk Test</span>; FPI-SF: <span class="elsevierStyleItalic">Functional Performance Inventory – Short Form</span>; HADS: <span class="elsevierStyleItalic">Hospital Anxiety and Depression Scale</span>; ISWT: <span class="elsevierStyleItalic">Incremental Shuttle Walking Test</span>; MMII: miembros inferiores; mMRC: <span class="elsevierStyleItalic">Modified Medical Research Council</span>; PAL: Nivel de Actividad Física; PRAISE: <span class="elsevierStyleItalic">Pulmonary Rehabilitation Adapted Index of Self-Efficacy</span>; RP: rehabilitación pulmonar; SF-36: Cuestionario de Calidad de Vida - <span class="elsevierStyleItalic">Short Form</span>; SGRQ: <span class="elsevierStyleItalic">St. Georges Respiratory Questionnaire</span>; TRP: telerrehabilitación pulmonar.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Autor/Año \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Objetivo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Muestra<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0010"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Tipo de estudio \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Variables \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Conclusión \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Tsai et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a>, 2017<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Determinar el efecto de la TRP vía videollamada supervisada en pacientes con EPOC moderada sobre la capacidad de ejercicio, la autoeficacia, calidad de vida relacionada con la salud y actividad física en comparación con los CC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Total: 36CC: 17 (17)TRP: 20 (19) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">ECA \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">ISWT, ESWT, 6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT, CRDQ, actividad física, FPI-SF, CAT, PRAISE y HADS \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">La TRP vía videollamada supervisada fue efectiva en el incremento de la capacidad de ejercicio de resistencia y autoeficacia en pacientes con EPOC frente a los CC. Además, se considera una alternativa a la RP, siendo útil para aquellas personas que tengan dificultades para acudir a su centro de salud \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Hansen et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a>, 2020<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Investigar si la TRP supervisada es superior a la RP en 6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT, síntomas respiratorios, calidad de vida, actividad física, función muscular de MMII en pacientes con EPOC severa \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Total: 134RP: 67 (42)TRP: 67 (49) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">ECA \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT, 30 sec STS, CAT, HADS, EQ5D, CCQ, PAL y adherencia al tratamiento \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">La TRP supervisada no fue superior a la RP en el 6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT. A su vez, se encontraron mejoras en la TRP en comparación con la RP. Se necesitan futuros estudios de no inferioridad en el 6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT para justificar la recomendación de la TRP basándose en la adherencia al tratamiento \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Bourne et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0235"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a>, 2017<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Evidenciar que la efectividad de la TRP no es inferior que la RP en la mejora del rendimiento físico y sintomatología en pacientes con EPOC moderado-severo. \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Total: 90TRP: 64 (46)RP: 26 (21) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">ECA \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT, CAT, HADS, SGRQ, mMRC y adherencia al tratamiento \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Se demuestra que todos los parámetros analizados en la TRP con la aplicación «myMHealth» no son inferiores a la RP. Por ello la TRP puede ser una vía para reducir costes y aumentar la disponibilidad a grupos aislados, aunque se debe estudiar para crear estrategias óptimas \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Soriano et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a>, 2018<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Estimar la efectividad de la TRP en el manejo de pacientes con EPOC severa-muy severa en comparación con los CC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Total: 229TRP: 115 (87)CC: 114 (82) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">ECA \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Exacerbaciones, coste-efectividad, índice de Barthel, CAT, Goldberg, EQ5D y satisfacción \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">La TRP con este protocolo no redujo las visitas a urgencias ni las hospitalizaciones más que los CC. No obstante, se observó una reducción en la estancia hospitalaria, así como gran satisfacción por parte de los pacientes y médicos \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Galdiz et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0245"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a>, 2020<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Determinar si la efectividad de la TRP de mantenimiento después de una RP es superior a los CC para mantener los beneficios de la RP en pacientes con EPOC moderada-severa \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Total: 94TRP: 46 (41)CC: 48 (40) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">ECA \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT, SF-36, CRDQ, índice BODE, exacerbaciones y adherencia al tratamiento \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Se demostró una mejora en la calidad de vida, así como seguridad y viabilidad de este programa para obtener beneficios. No obstante, no se demostró una efectividad mayor del programa de TRP sobre los CC. Se observó que las exacerbaciones pueden influir negativamente en la función física a largo plazo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Vasilopoulou et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>, 2017<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Investigar si la TRP es tan eficaz como la RP y superior a los CC para reducir el riesgo de exacerbaciones en pacientes con EPOC de grado moderado a muy severo, hospitalizaciones y visitas a urgencias \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Total: 147TRP: 50 (47)RP: 50 (50)CC: 50 (50) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">ECA \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT, exacerbaciones, hospitalizaciones y visitas a urgencias, actividad física, CAT, SGRQ y mMRC, adherencia al tratamiento \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">La TRP es igual de efectiva que la RP en la reducción del riesgo de sufrir exacerbaciones agudas en pacientes con EPOC, hospitalizaciones y visitas a urgencias. Por ello la TRP constituye una alternativa a la RP \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Burkow et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0255"><span class="elsevierStyleSup">16</span></a>, 2018<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Evaluar en un programa de actividad física con grupos virtuales vía dispositivos electrónicos en EPOC leve-severa la aceptación, uso de la tecnología, adherencia al programa y cambios en el nivel de actividad física \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Total: 10TRP: 10 (9) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Artículo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Aceptación y adherencia del programa, uso de la tecnología, cambios en la actividad física \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Se determinó que la intervención mediante tabletas para pacientes con EPOC es factible y aceptable por los pacientes. Además, proporcionó compañerismo y motivación al realizar la actividad física. No obstante, se necesita un mayor estudio de los resultados \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Tsai et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0260"><span class="elsevierStyleSup">17</span></a>, 2016<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Determinar el nivel de satisfacción y experiencia después de un programa de TRP durante 8 semanas mediante videollamada en pacientes con EPOC moderada \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Total: 19TRP: 20 (19)E: 11 (11) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Artículo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Satisfacción y experiencia del programa, CSQ-8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">El programa de TRP vía videollamada obtuvo una alta satisfacción y experiencia por los pacientes con EPOC. Se encontraron algunas dificultades con la conexión a Internet, las cuales no afectaron al grado de satisfacción \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab3383408.png" ] ] ] "notaPie" => array:2 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "tblfn0005" "etiqueta" => "a" "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0005">Artículos en abierto.</p>" ] 1 => array:3 [ "identificador" => "tblfn0010" "etiqueta" => "b" "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0010">Muestra: población inicial (población final).</p>" ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Descripción de los estudios incluidos</p>" ] ] 2 => array:8 [ "identificador" => "tbl0020" "etiqueta" => "Tabla 2" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "detalles" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "at2" "detalle" => "Tabla " "rol" => "short" ] ] "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0060" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">CC: cuidados comunes; D/s: días por semana; MMII: miembros inferiores; MMSS: miembros superiores; RP: rehabilitación pulmonar; TRP: telerrehabilitación pulmonar.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Artículo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">TRP \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">RP \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">CC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Dispositivo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Tsai et al., 2017 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Cicloergómetro, entrenamiento de la marcha y ejercicios de fuerza3 D/s durante 8 semanas de forma grupal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Intervención farmacológica con un plan de acción, pero sin entrenamiento físico \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Videollamada \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Hansen et al., 2020 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Sesiones de educación y ejercicios de resistencia muscular MMSS y MMII3 D/s durante 10 semanas \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Sesiones de educación junto a ejercicios de resistencia y fuerza2 D/s durante 8-12 semanas \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Videollamada \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Bourne et al., 2017 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">10 ejercicios de fuerza de forma incremental cada día durante 6 semanas3 vídeos educativos por semana \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">10 ejercicios de fuerza 3 D/s y sesiones de educación2 sesiones presenciales durante 6 semanas \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Aplicación <span class="elsevierStyleItalic">on-line</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Soriano et al., 2018 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Se les facilitó un pulsioxímetro, tensiómetro, espirómetro y oxigenoterapia \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Datos no publicados \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Dispositivos de monitorización \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Galdiz et al., 2020 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Pulsioxímetro, mancuernas y bicicleta estática3 D/s durante 12 meses \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Recomendaron hacer ejercicio, al menos caminar 1 hora al día y educación \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Teléfono móvil \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Vasilopoulou et al., 2017 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Programa individualizado, ejercicio físico, llamada telefónica 5 D/s, apoyo psicológico y dieta144 sesiones en 1 año \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Ejercicio, fisioterapia, dieta y apoyo psicológico2 D/s durante 1 año \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Oxigenoterapia con fármacos, vacunación contra <span class="elsevierStyleItalic">Streptococcus pneumoniae</span> y educación en exacerbaciones \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Tableta \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Burkow et al., 2018 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Plan diario de ejercicios de fuerza, resistencia y estiramiento de tórax \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Aplicación <span class="elsevierStyleItalic">on-line</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Tsai et al., 2016 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Cicloergómetro, entrenamiento de la marcha y ejercicios de fuerza1 hora de ejercicio, 3 D/s durante 8 semanas \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Videollamada \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab3383406.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Tratamientos de cada artículo</p>" ] ] 3 => array:8 [ "identificador" => "tbl0015" "etiqueta" => "Tabla 3" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "detalles" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "at3" "detalle" => "Tabla " "rol" => "short" ] ] "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">CEBM: <span class="elsevierStyleItalic">Centre for Evidence - Based Medicine</span>; GR: grado de recomendación; NE: nivel de evidencia; PEDro: <span class="elsevierStyleItalic">Physiotherapy Evidence Database</span>.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col">Artículos \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " colspan="12" align="center" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Criterios Escala PEDro</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " colspan="2" align="center" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">CEBM</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">3 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">4 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">5 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">9 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">10 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">11 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Total \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">NE \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GR \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Tsai et al., 2017 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1b \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">A \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Hansen et al., 2020 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2b \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">B \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Bourne et al., 2017 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1b \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">A \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Soriano et al., 2018 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">5 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2b \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">B \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Galdiz et al., 2020 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1b \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">A \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Vasilopoulou et al., 2017 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1b \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">A \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Burkow et al., 2018 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">4 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">4 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">D \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Tsai et al., 2016 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">x \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1b \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">A \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab3383407.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Evaluación de la calidad de los estudios según la Escala PEDro y CEBM</p>" ] ] ] "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliografía" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0015" "bibliografiaReferencia" => array:35 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0180" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Underlying respiratory diseases, specifically COPD, and smoking are associated with severe COVID-19 outcomes: A systematic review and meta-analysis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "D.C. Sanchez-Ramirez" 1 => "D. Mackey" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.rmed.2020.106096" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Respir Med." "fecha" => "2020" "volumen" => "171" "paginaInicial" => "106096" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32763754" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0185" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Prevalence of co-morbidities and their association with mortality in patients with COVID-19: A systematic review and meta-analysis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A.K. Singh" 1 => "C.L. Gillies" 2 => "R. Singh" 3 => "A. Singh" 4 => "Y. Chudasama" 5 => "B. Coles" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/dom.14124" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Diabetes Obes Metab." "fecha" => "2020" "volumen" => "22" "paginaInicial" => "1915" "paginaFinal" => "1924" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32573903" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0190" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The impact of COPD and smoking history on the severity of COVID-19: A systemic review and meta-analysis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "Q. Zhao" 1 => "M. Meng" 2 => "R. Kumar" 3 => "Y. Wu" 4 => "J. Huang" 5 => "N. Lian" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1002/jmv.25889" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Med Virol." "fecha" => "2020" "volumen" => "92" "paginaInicial" => "1915" "paginaFinal" => "1921" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32293753" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0195" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Effects of Home-Based Breathing Exercises in Subjects With COPD" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "Y. Lu" 1 => "P. Li" 2 => "N. Li" 3 => "Z. Wang" 4 => "J. Li" 5 => "X. Liu" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.4187/respcare.07121" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Respir Care." "fecha" => "2020" "volumen" => "65" "paginaInicial" => "377" "paginaFinal" => "387" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31719191" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0200" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Oxygen therapy in the pre-hospital setting for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "Z. Kopsaftis" 1 => "K.V. Carson-Chahhoud" 2 => "M.A. Austin" 3 => "R. Wood-Baker" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1002/14651858.CD005534.pub3" "Revista" => array:3 [ "tituloSerie" => "Cochrane Database Syst Rev." "fecha" => "2020" "paginaInicial" => "CD005534" ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0205" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Nuevo estudio sobre la prevalencia de la EPOC en España: resumen del protocolo EPISCAN II, 10 años después de EPISCAN" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "I. Alfageme" 1 => "P. de Lucas" 2 => "J. Ancochea" 3 => "M. Miravitlles" 4 => "J.J. Soler-Cataluña" 5 => "F. García-Río" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.arbres.2018.05.011" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol." "fecha" => "2019" "volumen" => "55" "paginaInicial" => "38" "paginaFinal" => "47" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30612602" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0210" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Telerehabilitation for chronic respiratory disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "N.S. Cox" 1 => "S.D. Corso" 2 => "H. Hansen" 3 => "C.F. McDonald" 4 => "C.J. Hill" 5 => "P. Zanaboni" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1002/14651858.CD013040.pub2" "Revista" => array:2 [ "tituloSerie" => "Cochrane Database Syst Rev." "fecha" => "2021" ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0215" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Ítems de referencia para publicar Revisiones Sistemáticas y Metaanálisis: La Declaración PRISMA" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "D. Moher" 1 => "A. Liberati" 2 => "J. Tetzlaff" 3 => "D.G. Altman" 4 => "G. Prisma" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.14306/renhyd.18.3.114" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Rev Esp Nutr Humana Dietética." "fecha" => "2014" "volumen" => "18" "paginaInicial" => "172" "paginaFinal" => "181" ] ] ] ] ] ] 8 => array:3 [ "identificador" => "bib0220" "etiqueta" => "9" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Clinimetrics: Physiotherapy Evidence Database (PEDro) Scale" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "A.G. Cashin" 1 => "J.H. McAuley" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jphys.2019.08.005" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "J Physiother." "fecha" => "2020" "volumen" => "66" "paginaInicial" => "59" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31521549" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 9 => array:3 [ "identificador" => "bib0225" "etiqueta" => "10" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Home-based telerehabilitation via real-time videoconferencing improves endurance exercise capacity in patients with COPD: The randomized controlled TeleR Study" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "L.L.Y. Tsai" 1 => "R.J. McNamara" 2 => "C. Moddel" 3 => "J.A. Alison" 4 => "D.K. McKenzie" 5 => "Z.J. McKeough" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/resp.12966" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Respirology." "fecha" => "2016" "volumen" => "22" "paginaInicial" => "699" "paginaFinal" => "707" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27992099" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 10 => array:3 [ "identificador" => "bib0230" "etiqueta" => "11" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Supervised pulmonary tele-rehabilitation versus pulmonary rehabilitation in severe COPD: a randomised multicentre trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "H. Hansen" 1 => "T. Bieler" 2 => "N. Beyer" 3 => "T. Kallemose" 4 => "J.T. Wilcke" 5 => "L.M. Østergaard" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1136/thoraxjnl-2019-214246" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Thorax." "fecha" => "2020" "volumen" => "75" "paginaInicial" => "413" "paginaFinal" => "421" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32229541" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 11 => array:3 [ "identificador" => "bib0235" "etiqueta" => "12" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Online versus face-to-face pulmonary rehabilitation for patients with chronic obstructive pulmonary disease: randomised controlled trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "S. Bourne" 1 => "R. DeVos" 2 => "M. North" 3 => "A. Chauhan" 4 => "B. Green" 5 => "T. Brown" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1136/bmjopen-2016-014580" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "BMJ Open." "fecha" => "2017" "volumen" => "7" "paginaInicial" => "e014580" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28716786" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 12 => array:3 [ "identificador" => "bib0240" "etiqueta" => "13" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "A multicentre, randomized controlled trial of telehealth for the management of COPD" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "J.B. Soriano" 1 => "F. García-Río" 2 => "E. Vázquez-Espinosa" 3 => "J.I. Conforto" 4 => "A. Hernando-Sanz" 5 => "L. López-Yepes" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.rmed.2018.10.008" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Respir Med." "fecha" => "2018" "volumen" => "144" "paginaInicial" => "74" "paginaFinal" => "81" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30366588" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 13 => array:3 [ "identificador" => "bib0245" "etiqueta" => "14" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Telerehabilitation Programme as a Maintenance Strategy for COPD Patients: A 12-Month Randomized Clinical Trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "J.B. Galdiz" 1 => "A. Gómez" 2 => "D. Rodriguez" 3 => "R. Guell" 4 => "P. Cebollero" 5 => "J. Hueto" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.arbres.2020.03.034" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol." "fecha" => "2021" "volumen" => "57" "paginaInicial" => "195" "paginaFinal" => "204" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32439253" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 14 => array:3 [ "identificador" => "bib0250" "etiqueta" => "15" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Home-based maintenance tele-rehabilitation reduces the risk for acute exacerbations of COPD, hospitalisations and emergency department visits" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M. Vasilopoulou" 1 => "A.I. Papaioannou" 2 => "G. Kaltsakas" 3 => "Z. Louvaris" 4 => "N. Chynkiamis" 5 => "S. Spetsioti" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1183/13993003.02129-2016" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Eur Respir J." "fecha" => "2017" "volumen" => "49" "paginaInicial" => "1602129" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28546268" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 15 => array:3 [ "identificador" => "bib0255" "etiqueta" => "16" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Promoting exercise training and physical activity in daily life: a feasibility study of a virtual group intervention for behaviour change in COPD" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "T.M. Burkow" 1 => "L.K. Vognild" 2 => "E. Johnsen" 3 => "A. Bratvold" 4 => "M.J. Risberg" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1186/s12911-018-0721-8" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "BMC Med Inform Decis Mak." "fecha" => "2018" "volumen" => "18" "paginaInicial" => "136" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30563507" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 16 => array:3 [ "identificador" => "bib0260" "etiqueta" => "17" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Satisfaction and Experience With a Supervised Home-Based Real-Time Videoconferencing Telerehabilitation Exercise Program in People with Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD)" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "L.L.Y. Tsai" 1 => "R.J. McNamara" 2 => "S.M. Dennis" 3 => "C. Moddel" 4 => "J.A. Alison" 5 => "D.K. McKenzie" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.5195/ijt.2016.6213" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Int J Telerehabilitation." "fecha" => "2016" "volumen" => "8" "paginaInicial" => "27" "paginaFinal" => "38" ] ] ] ] ] ] 17 => array:3 [ "identificador" => "bib0265" "etiqueta" => "18" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "A Telemedicine-Based Intervention Reduces the Frequency and Severity of COPD Exacerbation Symptoms: A Randomized. Controlled Trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "F.C. Cordova" 1 => "D. Ciccolella" 2 => "C. Grabianowski" 3 => "J. Gaughan" 4 => "K. Brennan" 5 => "F. Goldstein" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1089/tmj.2015.0035" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Telemed J E Health." "fecha" => "2016" "volumen" => "22" "paginaInicial" => "114" "paginaFinal" => "122" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26259074" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 18 => array:3 [ "identificador" => "bib0270" "etiqueta" => "19" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Home-based rehabilitation for COPD using minimal resources: a randomised, controlled equivalence trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A.E. Holland" 1 => "A. Mahal" 2 => "C.J. Hill" 3 => "A.L. Lee" 4 => "A.T. Burge" 5 => "N.S. Cox" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1136/thoraxjnl-2016-208514" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Thorax." "fecha" => "2017" "volumen" => "72" "paginaInicial" => "57" "paginaFinal" => "65" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27672116" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 19 => array:3 [ "identificador" => "bib0275" "etiqueta" => "20" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "A comparative study of the effectiveness of hospital-based versus home-based pulmonary rehabilitation in candidates for bronchoscopic lung volume reduction" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "E. Pehlivan" 1 => "E. Yazar" 2 => "A. Balcı" 3 => "D. Turan" 4 => "B. Demirkol" 5 => "E. Çetinkaya" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.hrtlng.2020.06.011" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Heart Lung J Crit Care." "fecha" => "2020" "volumen" => "49" "paginaInicial" => "959" "paginaFinal" => "964" ] ] ] ] ] ] 20 => array:3 [ "identificador" => "bib0280" "etiqueta" => "21" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Comparison of a structured home-based rehabilitation programme with conventional supervised pulmonary rehabilitation: a randomised non-inferiority trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "E.J. Horton" 1 => "K.E. Mitchell" 2 => "V. Johnson-Warrington" 3 => "L.D. Apps" 4 => "L. Sewell" 5 => "M. Morgan" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1136/thoraxjnl-2016-208506" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Thorax." "fecha" => "2018" "volumen" => "73" "paginaInicial" => "29" "paginaFinal" => "36" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28756402" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 21 => array:3 [ "identificador" => "bib0285" "etiqueta" => "22" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The impact of home-based pulmonary rehabilitation on people with mild chronic obstructive pulmonary disease: A randomised controlled trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A. Lahham" 1 => "C.F. McDonald" 2 => "R. Moore" 3 => "N.S. Cox" 4 => "S. Rawlings" 5 => "A. Nichols" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/crj.13138" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Respir J." "fecha" => "2020" "volumen" => "14" "paginaInicial" => "335" "paginaFinal" => "344" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31880078" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 22 => array:3 [ "identificador" => "bib0290" "etiqueta" => "23" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Telehealth mitigates COPD disease progression compared to standard of care: a randomized controlled crossover trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "F. Rassouli" 1 => "A. Germann" 2 => "F. Baty" 3 => "M. Kohler" 4 => "D. Stolz" 5 => "R. Thurnheer" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/joim.13230" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Intern Med." "fecha" => "2021" "volumen" => "289" "paginaInicial" => "404" "paginaFinal" => "410" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33428219" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 23 => array:3 [ "identificador" => "bib0295" "etiqueta" => "24" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Innovating the treatment of COPD exacerbations: a phone interactive telesystem to increase COPD Action Plan adherence" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "R. Farias" 1 => "M. Sedeno" 2 => "D. Beaucage" 3 => "I. Drouin" 4 => "I. Ouellet" 5 => "A. Joubert" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1136/bmjresp-2018-000379" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "BMJ Open Respir Res." "fecha" => "2019" "volumen" => "6" "paginaInicial" => "e000379" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31178998" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 24 => array:3 [ "identificador" => "bib0300" "etiqueta" => "25" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Telerehabilitation versus traditional centre-based pulmonary rehabilitation for people with chronic respiratory disease: protocol for a randomised controlled trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "N.S. Cox" 1 => "C.F. McDonald" 2 => "J.A. Alison" 3 => "A. Mahal" 4 => "R. Wootton" 5 => "C.J. Hill" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1186/s12890-018-0646-0" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "BMC Pulm Med." "fecha" => "2018" "volumen" => "18" "paginaInicial" => "71" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29764393" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 25 => array:3 [ "identificador" => "bib0305" "etiqueta" => "26" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Follow-up with Telemedicine in Early Discharge for COPD Exacerbations: Randomized Clinical Trial (TELEMEDCOPD-Trial)" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "P. Mínguez Clemente" 1 => "M. Pascual-Carrasco" 2 => "C. Mata Hernández" 3 => "R. Malo de Molina" 4 => "L.A. Arvelo" 5 => "B. Cadavid" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1080/15412555.2020.1857717" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "COPD." "fecha" => "2021" "volumen" => "18" "paginaInicial" => "62" "paginaFinal" => "69" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33307857" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 26 => array:3 [ "identificador" => "bib0310" "etiqueta" => "27" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "People attending pulmonary rehabilitation demonstrate a substantial engagement with technology and willingness to use telerehabilitation: a survey" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "Z. Seidman" 1 => "R. McNamara" 2 => "S. Wootton" 3 => "R. Leung" 4 => "L. Spencer" 5 => "M. Dale" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jphys.2017.05.010" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Physiother." "fecha" => "2017" "volumen" => "63" "paginaInicial" => "175" "paginaFinal" => "181" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28652080" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 27 => array:3 [ "identificador" => "bib0315" "etiqueta" => "28" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Home-based pulmonary rehabilitation for COPD using minimal resources: An economic analysis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A.T. Burge" 1 => "A.E. Holland" 2 => "C.F. McDonald" 3 => "M.J. Abramson" 4 => "C.J. Hill" 5 => "A.L. Lee" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/resp.13667" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Respirology." "fecha" => "2020" "volumen" => "25" "paginaInicial" => "183" "paginaFinal" => "190" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31418515" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 28 => array:3 [ "identificador" => "bib0320" "etiqueta" => "29" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The Cost-Effectiveness of Pulmonary Rehabilitation for COPD in Different Settings: A Systematic Review" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "S. Liu" 1 => "Q. Zhao" 2 => "W. Li" 3 => "X. Zhao" 4 => "K. Li" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1007/s40258-020-00613-5" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Appl Health Econ Health Policy." "fecha" => "2021" "volumen" => "19" "paginaInicial" => "313" "paginaFinal" => "324" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33079374" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 29 => array:3 [ "identificador" => "bib0325" "etiqueta" => "30" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The feasibility of early pulmonary rehabilitation and activity after COPD exacerbations: external pilot randomised controlled trial, qualitative case study and exploratory economic evaluation" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M. Cox" 1 => "C. O’Connor" 2 => "K. Biggs" 3 => "D. Hind" 4 => "O. Bortolami" 5 => "M. Franklin" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.3310/hta22110" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Health Technol Assess." "fecha" => "2018" "volumen" => "22" "paginaInicial" => "1" "paginaFinal" => "204" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30574860" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 30 => array:3 [ "identificador" => "bib0330" "etiqueta" => "31" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Advanced telehealth technology improves home-based exercise therapy for people with stable chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "T. Bonnevie" 1 => "P. Smondack" 2 => "M. Elkins" 3 => "B. Gouel" 4 => "C. Medrinal" 5 => "Y. Combret" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jphys.2020.12.006" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Physiother." "fecha" => "2021" "volumen" => "67" "paginaInicial" => "27" "paginaFinal" => "40" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33358547" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 31 => array:3 [ "identificador" => "bib0335" "etiqueta" => "32" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Telerehabilitation for chronic respiratory disease: a randomised controlled equivalence trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "N.S. Cox" 1 => "C.F. McDonald" 2 => "A. Mahal" 3 => "J.A. Alison" 4 => "R. Wootton" 5 => "C.J. Hill" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1136/thoraxjnl-2021-216934" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Thorax." "fecha" => "2022" "volumen" => "77" "paginaInicial" => "643" "paginaFinal" => "651" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34650004" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 32 => array:3 [ "identificador" => "bib0340" "etiqueta" => "33" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "Cochrane Rehabilitation. Is telerehabilitation efficacious and safe for chronic respiratory disease? [consultado 13 Abr 2022]. Disponible en <a target="_blank" href="https://rehabilitation.cochrane.org/telerehabilitation-efficacious-and-safe-chronic-respiratory-disease">https://rehabilitation.cochrane.org/telerehabilitation-efficacious-and-safe-chronic-respiratory-disease</a>" ] ] ] 33 => array:3 [ "identificador" => "bib0345" "etiqueta" => "34" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Pulmonary Rehabilitation in a Post-COVID-19 World: Telerehabilitation as a New Standard in Patients with COPD" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "M. Tsutsui" 1 => "F. Gerayeli" 2 => "D.D. Sin" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.2147/COPD.S263031" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Int J Chron Obstruct Pulmon Dis." "fecha" => "2021" "volumen" => "16" "paginaInicial" => "379" "paginaFinal" => "391" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33642858" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 34 => array:3 [ "identificador" => "bib0350" "etiqueta" => "35" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Telerehabilitation improves physical function and reduces dyspnoea in people with COVID-19 and post-COVID-19 conditions: a systematic review" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "A.G. Vieira" 1 => "A.C.P.N. Pinto" 2 => "B.M.S.P. Garcia" 3 => "R.A.C. Eid" 4 => "C.G. Mól" 5 => "R.K. Nawa" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jphys.2022.03.011" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Physiother." "fecha" => "2022" "volumen" => "68" "paginaInicial" => "90" "paginaFinal" => "98" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35414491" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/00487120/0000005700000004/v1_202312041718/S0048712022001116/v1_202312041718/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "8269" "tipo" => "SECCION" "es" => array:2 [ "titulo" => "Revisiones" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "es" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00487120/0000005700000004/v1_202312041718/S0048712022001116/v1_202312041718/es/main.pdf?idApp=UINPBA00004N&text.app=https://www.elsevier.es/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0048712022001116?idApp=UINPBA00004N" ]
Journal Information
Revisión
Eficacia de la telerrehabilitación en pacientes con enfermedad pulmonar obstructiva crónica: revisión sistemática
Efficacy of tele-rehabilitation in patients with chronic obstructive pulmonary disease: A systematic review
a Universidad de Las Palmas de Gran Canaria, Gran Canaria, España
b Universidad Complutense de Madrid, Madrid, España
c Unidad de Fisioterapia Respiratoria, Hospital Universitario de Gran Canaria Doctor Negrín, Gran Canaria, España
d Facultad de Ciencias de la Salud, Universidad de Las Palmas de Gran Canaria, Gran Canaria, España