array:24 [ "pii" => "S0212656717303086" "issn" => "02126567" "doi" => "10.1016/j.aprim.2017.11.011" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2019-04-01" "aid" => "1569" "copyright" => "The Authors" "copyrightAnyo" => "2018" "documento" => "article" "crossmark" => 1 "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" "subdocumento" => "fla" "cita" => "Aten Primaria. 2019;51:236-44" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 1791 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 50 "HTML" => 1099 "PDF" => 642 ] ] "itemSiguiente" => array:19 [ "pii" => "S0212656718300453" "issn" => "02126567" "doi" => "10.1016/j.aprim.2018.06.006" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2019-04-01" "aid" => "1611" "copyright" => "The Authors" "documento" => "article" "crossmark" => 1 "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" "subdocumento" => "sco" "cita" => "Aten Primaria. 2019;51:245-51" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 1527 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 69 "HTML" => 799 "PDF" => 659 ] ] "es" => array:12 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">ARTÍCULO ESPECIAL</span>" "titulo" => "Prescripción enfermera: análisis de concepto" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "245" "paginaFinal" => "251" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Nurse prescription: A concept analysis" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Sonia Fernández Molero, Iris Lumillo Gutiérrez, Alba Brugués Brugués, Andrés Baiget Ortega, Irene Cubells Asensio, Núria Fabrellas Padrés" "autores" => array:6 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Sonia" "apellidos" => "Fernández Molero" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Iris" "apellidos" => "Lumillo Gutiérrez" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Alba" "apellidos" => "Brugués Brugués" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Andrés" "apellidos" => "Baiget Ortega" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Irene" "apellidos" => "Cubells Asensio" ] 5 => array:2 [ "nombre" => "Núria" "apellidos" => "Fabrellas Padrés" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0212656718300453?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/02126567/0000005100000004/v1_201904050619/S0212656718300453/v1_201904050619/es/main.assets" ] "itemAnterior" => array:19 [ "pii" => "S0212656717305814" "issn" => "02126567" "doi" => "10.1016/j.aprim.2017.10.011" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2019-04-01" "aid" => "1556" "copyright" => "The Authors" "documento" => "article" "crossmark" => 1 "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" "subdocumento" => "fla" "cita" => "Aten Primaria. 2019;51:230-5" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 2508 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 48 "HTML" => 1959 "PDF" => 501 ] ] "es" => array:12 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">ORIGINAL</span>" "titulo" => "Análisis de concepto: gestión enfermera de la demanda" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "230" "paginaFinal" => "235" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Concept analysis: Nurse demand management" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "María Ángeles Vara Ortiz, Núria Fabrellas Padrés" "autores" => array:2 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "María Ángeles" "apellidos" => "Vara Ortiz" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Núria" "apellidos" => "Fabrellas Padrés" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0212656717305814?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/02126567/0000005100000004/v1_201904050619/S0212656717305814/v1_201904050619/es/main.assets" ] "es" => array:21 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original</span>" "titulo" => "Efecto de un Programa de actividad física sobre la autoestima en sujetos con enfermedades crónicas. Ensayo de intervención comunitaria «Pas a Pas»" "tieneTextoCompleto" => true "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "236" "paginaFinal" => "244" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:4 [ "autoresLista" => "Felipe Villalobos, Angels Vinuesa, Roser Pedret, Alicia Reche, Eva Domínguez, Victoria Arija" "autores" => array:7 [ 0 => array:3 [ "nombre" => "Felipe" "apellidos" => "Villalobos" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] ] ] 1 => array:3 [ "nombre" => "Angels" "apellidos" => "Vinuesa" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] ] ] 2 => array:3 [ "nombre" => "Roser" "apellidos" => "Pedret" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] ] ] 3 => array:3 [ "nombre" => "Alicia" "apellidos" => "Reche" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] ] ] 4 => array:3 [ "nombre" => "Eva" "apellidos" => "Domínguez" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] ] ] 5 => array:4 [ "nombre" => "Victoria" "apellidos" => "Arija" "email" => array:1 [ 0 => "victoria.arija@urv.cat" ] "referencia" => array:3 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>" "identificador" => "aff0015" ] 2 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">*</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] 6 => array:2 [ "colaborador" => "Equipo de investigación «Pas a Pas»" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">◊</span>" "identificador" => "fn1" ] ] ] ] "afiliaciones" => array:3 [ 0 => array:3 [ "entidad" => "Grupo de investigación en Nutrición y Salud Mental (NUTRISAM), Facultad de Medicina y Ciencias de la Salud, Instituto de Investigación Sanitaria Pere Virgili (IISPV), Universidad Rovira i Virgili, Tarragona, España" "etiqueta" => "a" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:3 [ "entidad" => "Centros de Atención Primaria, Institut Català de la Salut, Reus, Tarragona, España" "etiqueta" => "b" "identificador" => "aff0010" ] 2 => array:3 [ "entidad" => "Unitat de Suport a la Recerca de Tarragona-Reus, Institut d’Investigació en Atenció Primària (IDIAP) Jordi Gol, Barcelona, España" "etiqueta" => "c" "identificador" => "aff0015" ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "⁎" "correspondencia" => "Autor para correspondencia." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Effect of a Physical activity program on self-esteem in subjects with chronic diseases. ‘Pas a Pas’ community intervention trial" ] ] "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0105">Introducción</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La autoestima es un indicador de salud relacionado con el bienestar individual. Los individuos con niveles altos de autoestima son emocionalmente estables y más resistentes al estrés, poseen mayor motivación y adoptan mejores estilos de vida saludable<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">1-3</span></a>. Se ha descrito una relación positiva entre la realización de actividad física (AF) y el incremento de la autoestima<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>, siendo el caminar la mejor AF para los adultos sedentarios<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>. Además, si las caminatas se realizan en grupo, incluyendo actividades socioculturales paralelas, parecen mejorar la autoestima, favoreciendo las redes de apoyo social y el desarrollo de vínculos afectivos entre los participantes<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">5,6</span></a>. Los mecanismos por los que la AF provoca cambios fisiológicos en la mejora de la autoestima se relacionan con la liberación de neurotransmisores y neurohormonas, como la serotonina y las endorfinas, que al actuar a nivel cerebral mejoran la sensación de bienestar personal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>. A nivel hormonal, la AF disminuye el cortisol, mejorando el estado de ánimo y disminuyendo el estrés<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0180"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a>. También se ha comprobado que la AF produce a nivel psicológico cambios positivos en la autopercepción, mejorando la autoconfianza y la percepción de la imagen corporal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>. Las actividades socioculturales incluidas en el Programa, además de favorecer la realización de AF indicada anteriormente, también potencian el incremento de la autoestima, mediante el desarrollo de vínculos afectivos entre los individuos al compartir sentimientos, pensamientos y experiencias durante la realización de estas actividades<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">6,9,10</span></a>.</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Esta relación entre AF y autoestima ha sido mayormente estudiada en sujetos con problemas graves de salud, como el cáncer, pacientes con VIH/sida, o en esferas como la fibromialgia, la artritis reumatoide, la depresión y la ansiedad. Sin embargo, ha sido poco estudiada en población general o en personas con enfermedades crónicas de elevada prevalencia, como hipertensión, diabetes mellitus tipo 2 (DMT2), dislipidemia o exceso de peso, las cuales han mostrado una incidencia ascendente en los últimos años entre la población adulta de nuestro entorno<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0195"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a>. No obstante, se ha descrito la importancia que tiene la autoestima sobre el seguimiento y control de las enfermedades crónicas, al haberse observado que los individuos con una autoestima baja presentan un peor control de su enfermedad y un mayor número de enfermedades concomitantes<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">1,3</span></a>.</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">A pesar de los beneficios constatados de la AF sobre la salud, la prevalencia de sedentarismo es alta en España, estimándose sobre el 44% en los adultos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0200"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a>. En consecuencia, diversas instituciones internacionales en salud coinciden en recomendar la realización de estrategias que fomenten la práctica de AF a escala global<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0205"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a>. El objetivo del trabajo es evaluar la efectividad de un Programa de AF supervisado, con actividades socioculturales y de 9 meses de duración, sobre la autoestima y su asociación sobre el control de las enfermedades crónicas en adultos usuarios de atención primaria.</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0110">Metodología</span><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0115">Diseño del estudio y participantes</span><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El Programa de AF, denominado «Pas a pas», es un ensayo de intervención comunitaria, aleatorizado, controlado y multicéntrico realizado en atención primaria de salud. El protocolo del estudio fue aprobado por el Comité Ético de Investigación Clínica del <span class="elsevierStyleItalic">Institut d’Investigació en Atenció Primària</span> (IDIAP) Jordi Gol. Los datos fueron analizados de acuerdo con las guías <span class="elsevierStyleItalic">Consolidated Standards of Reporting Trials</span> (CONSORT) para ensayos aleatorizados. El ensayo fue registrado en el Clinicaltrials.gov (número <a id="intr0005" class="elsevierStyleInterRef" href="https://clinicaltrials.gov/NCT02767739">NCT02767739</a>).</p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los criterios de inclusión fueron: ser adulto usuario de atención primaria; y los de exclusión: haber padecido episodio previo de cardiopatía isquémica (<<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>6 meses), tener enfermedad intercurrente en fase aguda que recomendara reposo, brote de artrosis que limitara su deambulación, y/o enfermedad pulmonar o del corazón con disnea de pequeños o moderados esfuerzos. Se determinó el tamaño de la muestra en 259 sujetos en el grupo intervención (GI) y 85 sujetos en el grupo control (GC), aceptando un riesgo alfa de 0,05 y un riesgo beta de 0,2, con un contraste bilateral y unas pérdidas de seguimiento del 10%. Se asumió una desviación estándar de 3,8 unidades y una diferencia a determinar de 1,4 unidades en la escala de autoestima<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0210"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a> (GRANMO; IMIM Hospital del Mar, Barcelona, España).</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los usuarios fueron reclutados por profesionales de la salud y enviados a la enfermera responsable de cada Centro de Atención Primaria (CAP) para valorar el cumplimiento de los criterios de elegibilidad y la firma del consentimiento informado. Se aleatorizaron los sujetos seleccionados con una razón 3:1 al GI o al GC, mediante un programa computarizado.</p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0120">Intervención</span><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El Programa consistió en 2 sesiones de caminatas a la semana, de 60 minutos, y actividades socioculturales mensuales, que incluyeron visitas a museos, bibliotecas, exposiciones culturales, atracciones turísticas y clases de baile. Estas actividades fueron supervisadas de forma alternada por un Licenciado en Ciencias de la Actividad Física y del Deporte (INEF), subvencionado por el Ayuntamiento de la ciudad, y una enfermera de atención primaria, que acompañaban a los grupos de 15-30 participantes. El GC recibió la atención clínica habitual.</p></span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0125">Variables</span><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En el momento basal se obtuvieron las características sociodemográficas: edad, género y clase social (cuestionario <span class="elsevierStyleItalic">British Registrar General</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0215"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>), clasificando los valores en 3 clases: alta (I-II), media (III<span class="elsevierStyleInf">N</span>-III<span class="elsevierStyleInf">M</span>) y baja (IV-V). Se registró el hábito tabáquico (no, sí) y la presencia de diagnósticos de enfermedades crónicas: hipertensión, DMT2, dislipidemia, exceso de peso (sobrepeso u obesidad), ansiedad/depresión y osteoporosis.</p><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En los momentos basal y postintervención se valoraron: AF, autoestima e indicadores cardiovasculares. La AF se midió mediante la versión corta del <span class="elsevierStyleItalic">International Physical Activity Questionarie</span> (IPAQ-S) validado en población catalana<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0220"><span class="elsevierStyleSup">16</span></a>. Se obtuvo el tipo de AF (caminar, AF de intensidad moderada y AF de intensidad vigorosa), frecuencia (número de veces a la semana) y duración (min/día). Para obtener los equivalentes metabólicos o MET en minuto a la semana de cada tipo de AF, se promedió la frecuencia y duración habitual (min/sem) y se multiplicó por una constante según su gasto energético (caminar: 3,3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MET; intensidad moderada: 4,0<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MET; intensidad vigorosa: 8,0<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MET), y se obtuvieron los MET/min/sem. El total de AF se obtuvo mediante la suma de los MET/min/sem de cada tipo de AF. La autoestima se midió mediante la escala de autoestima de Rosenberg<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0210"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a>. Esta escala consiste en 10 ítems que valoran la percepción subjetiva de autoestima, actitud hacia uno mismo y hacia los demás. Cada ítem se puntúa del 1 al 4, y con la suma de todas las puntuaciones se obtiene el valor total, indicando mejor autoestima las puntuaciones altas.</p><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se valoraron las variables cuantitativas: peso (kg), altura (m) y perímetro de cintura (cm), índice de masa corporal ([IMC] kg/m<span class="elsevierStyleSup">2</span>), presión arterial mediante la media de 3 registros, colesterol HDL y LDL séricos (método enzimático), y glucosa sérica (método enzimático-espectrofotometría). Se estimó la relación colesterol HDL/LDL.</p></span><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0130">Análisis estadístico</span><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Las variables fueron expresadas en media y desviación estándar, y en porcentajes. Se utilizaron las pruebas estadísticas de la t de Student, χ<span class="elsevierStyleSup">2</span> o McNemar, según las características de las variables y la independencia o no de las muestras. Se comprobaron los criterios de aplicación de las pruebas estadísticas. El cambio de la autoestima durante la intervención se calculó restando los valores postintervención<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>–<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>basal. Para evaluar el efecto de la intervención (0,1) sobre la autoestima al final de la intervención (puntuación) (variable dependiente) se realizaron regresiones lineales múltiples (RLM), considerando las siguientes covariables: edad (años), género (masculino, femenino), clase social (0, 1, 2; se crean variables ficticias, donde 0 es la clase baja), IMC (kg/m<span class="elsevierStyleSup">2</span>), tabaquismo (no, sí), número de enfermedades concomitantes y autoestima basal (puntuación).</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se realizaron RLM para evaluar la asociación entre el cambio de la autoestima durante la intervención (puntuación) sobre cada uno de los indicadores cardiovasculares postintervención (variables dependientes) según diagnósticos: presión arterial sistólica (PAS) o diastólica (PAD) en sujetos hipertensos; perímetro de cintura en sujetos con exceso de peso; relación colesterol HDL/LDL en sujetos con dislipidemia; y glucosa en diabéticos. Se incluyeron las mismas covariables anteriormente descritas, además del valor basal de la variable dependiente de cada RLM. La significación estadística se estableció en un valor p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,05. Se utilizó el software estadístico SPSS para Windows versión 22.0 para el análisis de datos.<elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia></p></span></span><span id="sec0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0135">Resultados</span><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">De los 419 usuarios que iniciaron el estudio, participaron 364 usuarios (GC<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>104 y GI<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>260). No se observaron diferencias significativas en edad, género, clase social y número de enfermedades crónicas entre los sujetos que abandonaron el Programa y los que lo completaron. Las 2 sesiones de caminatas semanales representan un gasto energético teórico de AF de 396<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MET/min/sem. El GI asistió en promedio al 74,30% de las sesiones, lo cual representó un gasto energético real de 303,6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MET/min/sem. Desde el momento basal al de postintervención, la AF en el GI se incrementó significativamente de 2.363,10 (±3.122,31) a 3.138,15 (±3.005,10) MET/min/sem, mientras que en el GC disminuyó de 2.468,26 (±4.428,84) a 2.110,64 (±1.894,30) MET/min/sem. No se observaron diferencias significativas entre el GI y el GC respecto a las características sociodemográficas y a la frecuencia de enfermedades crónicas (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>), ni en la autoestima basal (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>).</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Al final de la intervención (postintervención<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>–<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>basal) se observan diferencias significativas en el GI comparado con el GC, tanto en el global de participantes como en el grupo con hipertensión, dislipidemia, exceso de peso o ansiedad/depresión, en el análisis bivariante (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>) y en el multivariante ajustado por variables potencialmente confusoras (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0015">tabla 3</a>). No se observó el efecto de la intervención sobre la autoestima en sujetos con DMT2 o con osteoporosis. En la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0020">tabla 4</a> se describen los valores de los indicadores cardiovasculares de las enfermedades crónicas incluidos en la RLM que valora la relación entre el cambio de la autoestima realizado durante la intervención y el grado de control conseguido en estos indicadores. Se observó un mejor control de la PAS en los hipertensos (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0025">tabla 5</a>). No se obtuvieron resultados significativos para los sujetos con dislipidemia, exceso de peso o DMT2.</p><elsevierMultimedia ident="tbl0015"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0020"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0025"></elsevierMultimedia></span><span id="sec0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0140">Discusión</span><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El Programa de intervención comunitaria de AF, de 120<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min/sem de caminatas, con actividades socioculturales supervisadas y de 9 meses de duración, tiene un efecto favorable sobre la autoestima en los adultos usuarios de atención primaria, y en los usuarios con hipertensión, dislipidemia, exceso de peso y ansiedad/depresión. Además, el incremento de la autoestima durante la intervención disminuye la PAS en los hipertensos. Este estudio aporta datos al escaso conocimiento de la relación entre AF y autoestima según el diagnóstico de enfermedad crónica. Realizar un ensayo clínico aleatorizado (ECA) controlado permite observar una mayor validez entre el efecto de la AF sobre la autoestima. Se realizó una asignación aleatoria con una razón 3:1, superior para el GI, con el fin de favorecer los previsibles beneficios de la AF sobre la salud en un mayor número de sujetos.</p><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El Programa de AF ha incorporado las recomendaciones de organismos internacionales<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">17,18</span></a> y características metodológicas de los Programas de AF descritas como favorables en estudios previos, como caminatas grupales<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">5,19</span></a>, las actividades socioculturales<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">6,9</span></a> o su supervisión<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">20</span></a>. Sin embargo, el no haber realizado ninguna actividad alternativa a la intervención en el grupo control, dada la dificultad de realizar actividades alternativas, puede considerarse una limitación del estudio.</p><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Las características generales de los participantes del estudio (clase social y frecuencia de enfermedades crónicas) son similares a las observadas en estudios previos realizados en adultos usuarios de atención primaria<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0245"><span class="elsevierStyleSup">21,22</span></a>. Los resultados observaron que la intervención incrementó la AF realizada en el GI en 775<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MET/min/sem. Este incremento fue superior al gasto energético que representaba el Programa (303,6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MET/min/sem). Es posible que este incremento de la AF fuera del Programa se relacione con los beneficios descritos en cada una de las características del Programa «Pas a pas», como el ser grupal, supervisado y con actividades socioculturales, las cuales se han descrito como potenciadoras de la realización y continuación de AF por parte de los participantes en Programas de AF con estas características<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">17,18</span></a>, así como favorecedoras del bienestar personal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a>.</p><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En nuestro estudio la AF tuvo un efecto beneficioso incrementando 1,28 puntos la autoestima en el conjunto de usuarios (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,006), que es un 4,71% del total de la autoestima. De igual forma, este efecto positivo se observó en los usuarios con hipertensión, dislipidemia, exceso de peso y ansiedad/depresión, incrementando puntuaciones similares en modelos multivariantes ajustados por los factores confusores, como el nivel de autoestima basal.</p><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Estos resultados son consistentes con los escasos estudios publicados hasta el momento. Un ECA realizado en Estados Unidos en adultos sedentarios, mediante un Programa de AF vigorosa (ciclismo) supervisado, de 120<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min/sem y de 3 meses de duración, encontró un incremento de la autoestima del 3,02%<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0255"><span class="elsevierStyleSup">23</span></a>. Otro estudio realizado en adultos saludables estadounidenses, mediante un Programa de AF aeróbica (caminatas), de 120<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min/sem y de 6 meses de duración, encontró un incremento de la autoestima del 2,82%<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0260"><span class="elsevierStyleSup">24</span></a>. En población asiática, un ensayo clínico, sin grupo control, realizado en 21 mujeres sedentarias, con Programa de AF supervisado de tipo aeróbico, de 120<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min/sem, de 4 meses de duración que incluyó 60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min/mes de educación en salud, encontró un incremento de la autoestima del 8,91%<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0180"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a>. También en población asiática se realizó un Programa de AF supervisado, de tipo aeróbico, de 90-135<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min/sem, de 4 meses de duración, en este caso en sujetos con depresión, encontrando también un efecto favorable sobre todos los dominios que integran la autoestima valorada mediante el test ASSEI <span class="elsevierStyleItalic">(The Adult Sources of Self-Esteem Scale)</span>: calidad personal, relación familiar y social, tareas diarias, tiempo libre y bienestar físico<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0265"><span class="elsevierStyleSup">25</span></a>.</p><p id="par0100" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Ninguno de los estudios anteriores valoró el efecto de los Programas de AF sobre la autoestima según la presencia de enfermedades crónicas, a excepción del estudio realizado en población asiática con depresión. En este sentido, nuestro estudio puede aportar datos del efecto beneficioso del Programa de AF en algunas enfermedades crónicas, como en el grupo de hipertensión, de pacientes con dislipidemia, con exceso de peso o con depresión/ansiedad. El escaso número de sujetos con estas patologías en nuestra muestra puede ser el motivo de la falta de significación estadística.</p><p id="par0105" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Es conocido que la autoestima también puede influir en el control de algunas enfermedades<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">1-3,11</span></a>. En esta línea nuestro estudio ha valorado la asociación entre el incremento de la autoestima durante la intervención, estimada mediante el cambio postintervención<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>–<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>basal, y el control de las enfermedades crónicas valoradas mediante los valores de sus indicadores al final de la intervención. Los resultados de la RLM ajustados por los factores confusores indican una asociación favorable sobre la PAS postintervención en el grupo de sujetos hipertensos, al disminuirla −0,57<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmHg por cada incremento en la puntuación de la autoestima, independientemente de la PAS basal y de la intervención, entre otras. La relación descrita pudiera deberse, además de que el incremento de la autoestima favorece conductas saludables y promotoras de salud en general<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0270"><span class="elsevierStyleSup">26</span></a>, a que también está implicada en la regulación de la actividad del sistema autónomo parasimpático, actuando sobre el tono cardiaco vagal, lo que disminuye la presión arterial y la progresión de la ateroesclerosis<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0275"><span class="elsevierStyleSup">27,28</span></a>.</p><p id="par0110" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En conclusión, el Programa de intervención comunitaria en AF supervisado, consistente en caminatas de 120<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min/sem, con actividades socioculturales, de 9 meses de duración, incrementa la autoestima en adultos usuarios de atención primaria, con elevada prevalencia de enfermedades crónicas. El incremento de la autoestima contribuye al control de la PAS en hipertensos.<elsevierMultimedia ident="tb0005"></elsevierMultimedia></p></span><span id="sec0055" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0155">Financiación</span><p id="par0155" class="elsevierStylePara elsevierViewall">IV Premio de «<span class="elsevierStyleItalic">Recerca en Processos d’Innovació dels Serveis d’Atenció Primària i Salut Comunitària 2011</span>» otorgado por el <span class="elsevierStyleItalic">Departament de Salut de la Generalitat de Catalunya</span>, la <span class="elsevierStyleItalic">Societat Catalana de Medicina de Família i Comunitària</span> (CAMFIC) y la <span class="elsevierStyleItalic">Associació d’Infermeria Familiar i Comunitària</span> (AIFICC).</p></span><span id="sec0060" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0160">Autoría</span><p id="par0160" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Felipe Villalobos ha realizado el análisis de los datos, ha participado en la interpretación de los resultados y en la redacción del manuscrito. Àngels Vinuesa ha diseñado el Programa de AF «Pas a pas», ha coordinado y realizado el trabajo de campo y ha participado en la interpretación de los resultados. Roser Pedret ha diseñado el Programa de AF «Pas a pas», ha dirigido la coordinación del trabajo de campo y ha participado en la interpretación de los resultados. Alicia Reche y Eva Domínguez han realizado el trabajo de campo. Victoria Arija ha diseñado el Programa de AF «Pas a pas», ha dirigido el análisis de los datos, ha dirigido y realizado la interpretación de los resultados y ha redactado el manuscrito. Todos los autores han revisado el manuscrito.</p></span><span id="sec0065" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0165">Conflicto de intereses</span><p id="par0165" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los autores declaran no tener ningún conflicto de intereses.</p></span></span>" "textoCompletoSecciones" => array:1 [ "secciones" => array:13 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "xres1174958" "titulo" => "Resumen" "secciones" => array:8 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "abst0005" "titulo" => "Objetivo" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "abst0010" "titulo" => "Diseño" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "abst0015" "titulo" => "Emplazamiento" ] 3 => array:2 [ "identificador" => "abst0020" "titulo" => "Participantes" ] 4 => array:2 [ "identificador" => "abst0025" "titulo" => "Intervención" ] 5 => array:2 [ "identificador" => "abst0030" "titulo" => "Mediciones principales" ] 6 => array:2 [ "identificador" => "abst0035" "titulo" => "Resultados" ] 7 => array:2 [ "identificador" => "abst0040" "titulo" => "Conclusión" ] ] ] 1 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec1098745" "titulo" => "Palabras clave" ] 2 => array:3 [ "identificador" => "xres1174957" "titulo" => "Abstract" "secciones" => array:8 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "abst0045" "titulo" => "Aim" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "abst0050" "titulo" => "Design" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "abst0055" "titulo" => "Location" ] 3 => array:2 [ "identificador" => "abst0060" "titulo" => "Participants" ] 4 => array:2 [ "identificador" => "abst0065" "titulo" => "Intervention" ] 5 => array:2 [ "identificador" => "abst0070" "titulo" => "Main measurements" ] 6 => array:2 [ "identificador" => "abst0075" "titulo" => "Results" ] 7 => array:2 [ "identificador" => "abst0080" "titulo" => "Conclusion" ] ] ] 3 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec1098746" "titulo" => "Keywords" ] 4 => array:2 [ "identificador" => "sec0005" "titulo" => "Introducción" ] 5 => array:3 [ "identificador" => "sec0010" "titulo" => "Metodología" "secciones" => array:4 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "sec0015" "titulo" => "Diseño del estudio y participantes" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "sec0020" "titulo" => "Intervención" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "sec0025" "titulo" => "Variables" ] 3 => array:2 [ "identificador" => "sec0030" "titulo" => "Análisis estadístico" ] ] ] 6 => array:2 [ "identificador" => "sec0035" "titulo" => "Resultados" ] 7 => array:2 [ "identificador" => "sec0040" "titulo" => "Discusión" ] 8 => array:2 [ "identificador" => "sec0055" "titulo" => "Financiación" ] 9 => array:2 [ "identificador" => "sec0060" "titulo" => "Autoría" ] 10 => array:2 [ "identificador" => "sec0065" "titulo" => "Conflicto de intereses" ] 11 => array:2 [ "identificador" => "xack401692" "titulo" => "Agradecimientos" ] 12 => array:1 [ "titulo" => "Bibliografía" ] ] ] "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "fechaRecibido" => "2017-04-12" "fechaAceptado" => "2017-11-21" "PalabrasClave" => array:2 [ "es" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Palabras clave" "identificador" => "xpalclavsec1098745" "palabras" => array:4 [ 0 => "Actividad física" 1 => "Autoestima" 2 => "Ensayo de intervención comunitaria" 3 => "Ensayo clínico aleatorizado" ] ] ] "en" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Keywords" "identificador" => "xpalclavsec1098746" "palabras" => array:4 [ 0 => "Physical activity" 1 => "Self-esteem" 2 => "Community intervention trial" 3 => "Randomized clinical trial" ] ] ] ] "tieneResumen" => true "resumen" => array:2 [ "es" => array:3 [ "titulo" => "Resumen" "resumen" => "<span id="abst0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0010">Objetivo</span><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Evaluar la efectividad de un Programa de actividad física (AF) supervisado, con actividades socioculturales y de 9 meses de duración, sobre la autoestima y su asociación sobre el control de las enfermedades crónicas en adultos usuarios de atención primaria.</p></span> <span id="abst0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0015">Diseño</span><p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Ensayo de intervención comunitaria, aleatorizado, controlado y multicéntrico.</p></span> <span id="abst0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0020">Emplazamiento</span><p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Cuatro centros de atención primaria de Reus-Tarragona, España.</p></span> <span id="abst0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0025">Participantes</span><p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Un total de 364 sujetos, aleatorizados al grupo control (GC<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>104) y grupo intervención (GI<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>260).</p></span> <span id="abst0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0030">Intervención</span><p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Programa supervisado de caminatas de 120<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min/semana con actividades socioculturales mensuales.</p></span> <span id="abst0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0035">Mediciones principales</span><p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">En los momentos basal y postintervención se valoró: AF (IPAQ-S), autoestima (escala de Rosenberg) e indicadores cardiovasculares: tabaquismo, presión arterial sistólica (PAS) y diastólica (PAD), colesterol LDL y HDL séricos, y glucosa sérica. Se registran características sociodemográficas y diagnósticos de enfermedades crónicas.</p></span> <span id="abst0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0040">Resultados</span><p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">El Programa incrementó la AF en el GI (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001), mientras que disminuyó en el GC (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,002), y también la autoestima en el conjunto de participantes (1,28 puntos; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,006) y en los grupos con diagnósticos de hipertensión (1,60 puntos; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,005), dislipidemia (1,62 puntos; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,012), exceso de peso (1,24 puntos; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,011) o ansiedad/depresión (1,53 puntos; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,045), valorados mediante modelos estadísticos multivariantes. El incremento de la autoestima durante la intervención disminuyó la PAS −0,5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmHg (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,030) en el grupo de hipertensos, independientemente de la PAS basal y del efecto de la intervención.</p></span> <span id="abst0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0045">Conclusión</span><p id="spar0040" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">El Programa de AF realizado incrementó la AF y la autoestima en adultos usuarios de atención primaria. El incremento de la autoestima mejoró el control de la PAS en hipertensos.</p></span>" "secciones" => array:8 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "abst0005" "titulo" => "Objetivo" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "abst0010" "titulo" => "Diseño" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "abst0015" "titulo" => "Emplazamiento" ] 3 => array:2 [ "identificador" => "abst0020" "titulo" => "Participantes" ] 4 => array:2 [ "identificador" => "abst0025" "titulo" => "Intervención" ] 5 => array:2 [ "identificador" => "abst0030" "titulo" => "Mediciones principales" ] 6 => array:2 [ "identificador" => "abst0035" "titulo" => "Resultados" ] 7 => array:2 [ "identificador" => "abst0040" "titulo" => "Conclusión" ] ] ] "en" => array:3 [ "titulo" => "Abstract" "resumen" => "<span id="abst0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0055">Aim</span><p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">To evaluate the effectiveness of a 9 months of supervised Physical Activity (PA) Program with sociocultural activities, on self-esteem and its association on the control of chronic diseases in adult primary care users.</p></span> <span id="abst0050" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0060">Design</span><p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Multicenter, randomized, controlled community intervention.</p></span> <span id="abst0055" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0065">Location</span><p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">4 Primary care centers in Reus-Tarragona, Spain.</p></span> <span id="abst0060" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0070">Participants</span><p id="spar0060" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">364 subjects, randomized to the Control Group (CG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>104) and Intervention Group (IG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>260).</p></span> <span id="abst0065" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0075">Intervention</span><p id="spar0065" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Supervised walking program of 120<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min/week with sociocultural activities once a month.</p></span> <span id="abst0070" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0080">Main measurements</span><p id="spar0070" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">At baseline and at post-intervention we assessed: PA (IPAQ-S), self-esteem (Rosenberg scale) and cardiovascular indicators: smoking, systolic (SBP) and diastolic (DBP) blood pressure, serum LDL and HDL cholesterol, and serum glucose. Sociodemographic characteristics and diagnostic of chronic diseases are recorded.</p></span> <span id="abst0075" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0085">Results</span><p id="spar0075" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">The Program increased the PA in the IG (<span class="elsevierStyleItalic">P</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>.001), while it decreased in the CG (<span class="elsevierStyleItalic">P</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>.002), and also the self-esteem in the group of participants (1.28 points, <span class="elsevierStyleItalic">P</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>.006) and in the groups with diagnoses of hypertension (1.60 points, <span class="elsevierStyleItalic">P</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>.005), dyslipidemia (1.62 points, <span class="elsevierStyleItalic">P</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>.012), excess weight (1.24 points, <span class="elsevierStyleItalic">P</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>.011) or anxiety/depression (1.53 points, <span class="elsevierStyleItalic">P</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>.045), assessed by multivariate statistical models. The increase in self-esteem during the intervention decreased SBP −0.5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmHg (<span class="elsevierStyleItalic">P</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>.030) in the hypertension group, regardless of baseline SBP and the effect of the intervention.</p></span> <span id="abst0080" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0090">Conclusion</span><p id="spar0080" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">The PA program increased the PA and self-esteem in adult primary care users. The increase of self-esteem improved the control of SBP in hypertensive patients.</p></span>" "secciones" => array:8 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "abst0045" "titulo" => "Aim" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "abst0050" "titulo" => "Design" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "abst0055" "titulo" => "Location" ] 3 => array:2 [ "identificador" => "abst0060" "titulo" => "Participants" ] 4 => array:2 [ "identificador" => "abst0065" "titulo" => "Intervention" ] 5 => array:2 [ "identificador" => "abst0070" "titulo" => "Main measurements" ] 6 => array:2 [ "identificador" => "abst0075" "titulo" => "Results" ] 7 => array:2 [ "identificador" => "abst0080" "titulo" => "Conclusion" ] ] ] ] "NotaPie" => array:1 [ 0 => array:3 [ "etiqueta" => "◊" "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0005">Los nombres de los componentes del Equipo de investigación «Pas-a-Pas» están relacionados en el <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#sec0070">anexo</a>.</p>" "identificador" => "fn1" ] ] "apendice" => array:1 [ 0 => array:1 [ "seccion" => array:1 [ 0 => array:4 [ "apendice" => "<p id="par0175" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><elsevierMultimedia ident="upi0005"></elsevierMultimedia></p>" "etiqueta" => "Anexo A" "titulo" => "Material suplementario" "identificador" => "sec0075" ] ] ] ] "multimedia" => array:8 [ 0 => array:8 [ "identificador" => "tbl0005" "etiqueta" => "Tabla 1" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "detalles" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "at1" "detalle" => "Tabla " "rol" => "short" ] ] "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0095" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">DMT2: diabetes mellitus tipo 2; GC: grupo control; GI: grupo intervención.</p><p id="spar0145" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">No se observan diferencias significativas entre el GC y el GI en la frecuencia de enfermedades crónicas, edad, género, tabaquismo y clase social.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col">n \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " colspan="2" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Frecuencia (%)</th><th class="td" title="table-head " colspan="2" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Años de edad<br>Media (desviación estándar)</th><th class="td" title="table-head " colspan="2" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Mujeres (%)</th><th class="td" title="table-head " colspan="2" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Tabaquismo (%)</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GC/GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="11" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Total de participantes</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">104/260 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">66,9 (10,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">64,5 (9,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">71,9 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">78,7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">4,2 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">7,9 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="11" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="11" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Clase social (%)</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Alta \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">Media \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">Baja \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>27,1/23,7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">59,4 / 54,5 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">13,5/21,7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="11" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="11" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Grupos de sujetos diagnosticados de las siguientes enfermedades crónicas</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Hipertensión \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">55 / 136 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">57,3 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">54,2 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">70,0 (9,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">66,1 (6,5) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">72,7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">76,6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">3,6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">6,6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>DMT2 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">18 / 51 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">18,8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">20,6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">72,8 (9,0) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">66,9 (6,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">72,2 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">73,1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">7,7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Dislipidemia \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">47 / 124 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">50,0 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">49,4 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">69,6 (9,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">66,2 (8,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">66,7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">80,0 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2,1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">9,6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Exceso de peso \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">81 / 197 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">37,5 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">39,1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">67,3 (10,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">64,7 (9,0) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">72,8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">75,1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">3,7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">7,1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Ansiedad/Depresión \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">26 / 71 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">25,0 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">28,8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">66,3 (9,9) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">63,6 (8,5) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">84,6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">85,9 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">3,8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">9,9 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Osteoporosis \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">17 / 41 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">3,4 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">4,0 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">71,4 (8,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">66,3 (7,6) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">100 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">100 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">12,7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Total \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">99 / 244 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab2005481.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0090" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Características sociodemográficas y frecuencia de enfermedades crónicas</p>" ] ] 1 => array:8 [ "identificador" => "tbl0010" "etiqueta" => "Tabla 2" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "detalles" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "at2" "detalle" => "Tabla " "rol" => "short" ] ] "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0110" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">DMT2: diabetes mellitus tipo 2; GC: grupo control; GI: grupo intervención.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " colspan="3" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Basal<br>Autoestima (puntuación)</th><th class="td" title="table-head " colspan="3" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Postintervención<br>Autoestima (puntuación)</th><th class="td" title="table-head " colspan="3" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Cambio de la autoestima durante la intervención<br>(puntuación)</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">n<br>GC/GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="11" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Total de participantes</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">104/260 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">31,1 (4,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,3 (4,0) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,089 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,8 (4,0) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">31,8 (4,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,038 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">−0,3 (4,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1,5 (3,5) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="11" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="11" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Grupos de sujetos diagnosticados de las siguientes enfermedades crónicas</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Hipertensión \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">55/136 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,3 (4,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,5 (4,0) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,777 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,2 (3,9) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">32,2 (3,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">−0,7 (4,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1,6 (3,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,008 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>DMT2 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">18/51 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,0 (4,4) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,4 (3,7) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,727 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,7 (2,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">32,2 (3,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,070 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">−0,72 (4,7) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1,7 (4,4) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,421 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Dislipidemia \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">47/124 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,9 (4,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,4 (3,9) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,539 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,3 (4,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">31,9 (3,9) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,017 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">−0,5 (4,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1,4 (4,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,002 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Exceso de peso \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">81/197 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">31,1 (4,5) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,4 (3,9) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,157 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,8 (4,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">31,8 (4,0) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,072 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">−0,3 (4,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2,3 (3,9) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Ansiedad/Depresión \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">26/71 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">32,0 (4,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">29,6 (4,4) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,680 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,0 (4,5) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">31,4 (4,4) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,207 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">−2,0 (3,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1,8 (4,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,007 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Osteoporosis \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">17/41 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">31,2 (5,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,0 (3,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,470 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,0 (3,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">30,9 (4,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,450 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">−1,2 (3,9) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,5 (4,5) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,159 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab2005482.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0105" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Autoestima en el momento basal, en postintervención y el cambio durante la intervención</p>" ] ] 2 => array:8 [ "identificador" => "tbl0015" "etiqueta" => "Tabla 3" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "detalles" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "at3" "detalle" => "Tabla " "rol" => "short" ] ] "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0120" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Modelos de regresión lineal múltiple (RLM) ajustados por género (0: hombres; 1: mujeres), edad (años), clase social (0: baja; 1: media; 2: alta), IMC (kg/m<span class="elsevierStyleSup">2</span>), tabaquismo (0: no; 1: sí), número de enfermedades concomitantes y autoestima basal.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " colspan="3" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Todos</th><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">β \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">EE \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Modelo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Total de participantes</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Intervención (0,1)</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1,28 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,46 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,006 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">R<span class="elsevierStyleSup">2</span><span class="elsevierStyleInf">C</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>100<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>24,2%; F<span class="elsevierStyleInf">9,336</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>11,89; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Autoestima – basal (puntuación)</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,48 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,05 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Grupos de sujetos diagnosticados de las siguientes enfermedades crónicas</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Hipertensión</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Intervención (0,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1,60 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,56 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,005 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">R<span class="elsevierStyleSup">2</span><span class="elsevierStyleInf">C</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>100<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>31,1%; F<span class="elsevierStyleInf">9,189</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9,01; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Autoestima – basal (puntuación) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,47 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,60 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Dislipidemia</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Intervención (0,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1,62 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,63 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,012 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">R<span class="elsevierStyleSup">2</span><span class="elsevierStyleInf">C</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>100<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>28,3%; F<span class="elsevierStyleInf">9,69</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>7,02; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>IMC (kg/m<span class="elsevierStyleSup">2</span>) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,18 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,06 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Autoestima – basal (puntuación) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,42 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,06 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Exceso de peso</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Intervención (0,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1,24 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,48 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,011 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">R<span class="elsevierStyleSup">2</span><span class="elsevierStyleInf">C</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>100<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>26,8%; F<span class="elsevierStyleInf">9,266</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>10,81; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Autoestima – basal (puntuación) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,50 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,05 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Ansiedad/Depresión</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Intervención (0,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1,53 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,81 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,045 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">R<span class="elsevierStyleSup">2</span><span class="elsevierStyleInf">C</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>100<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>45,0%; F<span class="elsevierStyleInf">9,86</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>7,93; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Autoestima – basal (puntuación) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,59 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,08 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab2005483.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0115" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Efecto del Programa de actividad física sobre la autoestima al final de la intervención</p>" ] ] 3 => array:8 [ "identificador" => "tbl0020" "etiqueta" => "Tabla 4" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "detalles" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "at4" "detalle" => "Tabla " "rol" => "short" ] ] "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0130" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">DMT2: diabetes mellitus tipo 2; GC: grupo control; GI: grupo intervención; HDL: lipoproteínas de alta densidad; LDL: lipoproteínas de baja densidad; PAD: presión arterial diastólica; PAS: presión arterial sistólica.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col">n \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " colspan="3" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Basal</th><th class="td" title="table-head " colspan="3" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Postintervención</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GC/GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">GI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="8" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Grupos de sujetos diagnosticados de las siguientes enfermedades crónicas</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Hipertensión</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">55/136 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>PAS (mmHg) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">135,4 (15,6) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">134,2 (15,6) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,609 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">140,7 (20,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">130,3 (13,0) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>PAD (mmHg) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">75,9 (10,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">77,5 (9,5) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,291 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">74,8 (11,5) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">74,7 (8,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,970 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DMT2</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">18/51 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Glucosa (mg/dl) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">144,2 (54,7) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">136,4 (37,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,506 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">124,2 (41,7) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">144,2 (37,6) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,064 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Dislipidemia</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">47/124 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Relación colesterol HDL/LDL \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2,4 (0,7) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2,3 (0,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,350 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2,5 (0,7) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2,2 (0,6) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,228 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Exceso de peso</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">81/197 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Perímetro de cintura (cm) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">102,9 (10,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">103,3 (10,6) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,797 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">101,3 (11,4) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">100,2 (12,9) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,522 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab2005480.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0125" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Indicadores cardiovasculares en los momentos basal y postintervención</p>" ] ] 4 => array:8 [ "identificador" => "tbl0025" "etiqueta" => "Tabla 5" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "detalles" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "at5" "detalle" => "Tabla " "rol" => "short" ] ] "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0140" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Variable dependiente PAS postintervención, mmHg. Modelo de regresión lineal múltiple (RLM) ajustado por género (0: hombres; 1: mujeres), edad (años), clase social (0: baja; 1: media; 2: alta), intervención (0: no; 1: sí), IMC (kg/m<span class="elsevierStyleSup">2</span>), tabaquismo (0: no; 1: sí), número de enfermedades crónicas y valor basal de la variable dependiente (PAS – basal). Solo se muestran las variables significativas.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">β \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">EE \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top">Cambio de la autoestima durante la intervención (puntuación) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">−0,57 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,26 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,030 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">R<span class="elsevierStyleSup">2</span><span class="elsevierStyleInf">C</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>100<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>25,5%; F<span class="elsevierStyleInf">10,179</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>6,11; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top">Intervención (0,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">−7,21 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2,40 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,003 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top">Tabaquismo (0,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">12,25 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">4,65 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,009 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top">PAS – basal (mmHg) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,29 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,06 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab2005479.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0135" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Asociación entre el cambio de la autoestima durante la intervención y el control de la presión arterial sistólica (PAS) al final de la intervención</p>" ] ] 5 => array:5 [ "identificador" => "upi0005" "tipo" => "MULTIMEDIAECOMPONENTE" "mostrarFloat" => false "mostrarDisplay" => true "Ecomponente" => array:2 [ "fichero" => "mmc1.docx" "ficheroTamanyo" => 12449 ] ] 6 => array:6 [ "identificador" => "fig0005" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => false "mostrarDisplay" => true "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "fx1.jpeg" "Alto" => 1570 "Ancho" => 2164 "Tamanyo" => 215345 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0085" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleBold">Esquema general del estudio</span>. Ensayo de intervención comunitaria, aleatorizado, controlado y multicéntrico para evaluar la efectividad de un Programa de actividad física sobre la autoestima y su asociación con el control de las enfermedades crónicas en adultos usuarios de atención primaria.</p>" ] ] 7 => array:5 [ "identificador" => "tb0005" "tipo" => "MULTIMEDIATEXTO" "mostrarFloat" => false "mostrarDisplay" => true "texto" => array:1 [ "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0145">Lo conocido sobre el tema</span><p id="par0115" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><ul class="elsevierStyleList" id="lis0005"><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0005"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0120" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La autoestima es un indicador de la salud mental y el bienestar individual.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0010"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0125" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Realizar actividad física (AF) es considerado como una estrategia de prevención y manejo de las enfermedades crónicas: mejora las funciones cardiovasculares, el sistema respiratorio, la salud ósea y la salud mental, disminuyendo el riesgo de depresión y deterioro cognitivo.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0015"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0130" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La relación entre la realización de AF y el incremento de la autoestima se había estudiado principalmente en grupos de adultos, con patologías graves o patologías relacionadas con un fuerte componente mental, y en niños y adolescentes.</p></li></ul></p></span><span id="sec0050" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0150">Qué aporta este estudio</span><p id="par0135" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><ul class="elsevierStyleList" id="lis0010"><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0020"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0140" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El Programa de actividad física (AF) «Pas a pas», con sus características metodológicas de supervisión de las actividades por profesionales de la salud, con AF de tipo aeróbico y actividades socioculturales, incrementa la autoestima en el conjunto de usuarios adultos de atención primaria y en los grupos con enfermedades crónicas, como hipertensión, dislipidemia, exceso de peso y ansiedad/depresión.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0025"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0145" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El incremento de la autoestima contribuye a la disminución de la PAS en hipertensos.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0030"><span class="elsevierStyleLabel">•</span><p id="par0150" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La relación positiva entre AF y autoestima no había sido estudiada en Europa en población adulta usuaria de atención primaria.</p></li></ul></p></span></span>" ] ] ] "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliografía" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0015" "bibliografiaReferencia" => array:28 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0145" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Self-concept, self-esteem and psychopathological symptoms" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "M. Garaigordobil" 1 => "J.I. Pérez" 2 => "M. Mozaz" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Psicothema." "fecha" => "2008" "volumen" => "20" "paginaInicial" => "114" "paginaFinal" => "123" ] ] ] ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0150" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Relation of physical activity and self-esteem" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "A. Bobbio" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.2466/pms.108.2.549-557" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Percept Mot Skills." "fecha" => "2009" "volumen" => "108" "paginaInicial" => "549" "paginaFinal" => "557" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19544960" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0155" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Self-esteem development from young adulthood to old age: A cohort-sequential longitudinal study" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "U. Orth" 1 => "K.H. Trzesniewski" 2 => "R.W. Robins" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1037/a0018769" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "J Pers Soc Psychol." "fecha" => "2010" "volumen" => "98" "paginaInicial" => "645" "paginaFinal" => "658" ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0160" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Effects of exercise programs on depressive symptoms, quality of life, and self-esteem in older people: A systematic review of randomized controlled trials" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "S.-H. Park" 1 => "K.S. Han" 2 => "C.-B. Kang" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.apnr.2014.01.004" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Appl Nurs Res." "fecha" => "2014" "volumen" => "27" "paginaInicial" => "219" "paginaFinal" => "226" ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0165" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Is there evidence that walking groups have health benefits? A systematic review and meta-analysis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "S. Hanson" 1 => "A. Jones" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1136/bjsports-2014-094157" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Sports Med." "fecha" => "2015" "volumen" => "49" "paginaInicial" => "710" "paginaFinal" => "715" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25601182" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0170" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Social support and the likelihood of maintaining and improving levels of physical activity: the Whitehall II Study" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A. Kouvonen" 1 => "R. de Vogli" 2 => "M. Stafford" 3 => "M.J. Shipley" 4 => "M.G. Marmot" 5 => "T. Cox" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1093/eurpub/ckr091" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Eur J Public Health." "fecha" => "2012" "volumen" => "22" "paginaInicial" => "514" "paginaFinal" => "518" ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0175" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Effect of exercise on depression" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "T.C. North" 1 => "P. McCullagh" 2 => "Z.V. Tran" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1249/00003677-199001000-00016" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Exerc Sport Sci Rev." "fecha" => "1990" "volumen" => "18" "paginaInicial" => "379" "paginaFinal" => "415" ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0180" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The effects of 16-week group exercise program on physical function and mental health of elderly Korean women in long-term assisted living facility" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "K. Sung" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1097/JCN.0b013e3181a80faf" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Cardiovasc Nurs." "fecha" => "2009" "volumen" => "24" "paginaInicial" => "344" "paginaFinal" => "351" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19652619" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 8 => array:3 [ "identificador" => "bib0185" "etiqueta" => "9" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Randomized controlled trial on cardiovascular risk management by practice nurses supported by self-monitoring in primary care" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "A.H. Tiessen" 1 => "A.J. Smit" 2 => "J. Broer" 3 => "K.H. Groenier" 4 => "K. van der Meer" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1186/1471-2296-13-90" "Revista" => array:4 [ "tituloSerie" => "BMC Fam Pract." "fecha" => "2012" "volumen" => "13" "paginaInicial" => "90" ] ] ] ] ] ] 9 => array:3 [ "identificador" => "bib0190" "etiqueta" => "10" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Beneficios psicológicos de la actividad física" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "S. Márquez" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Rev Psicol Gen Apl." "fecha" => "1995" "volumen" => "48" "paginaInicial" => "185" "paginaFinal" => "206" ] ] ] ] ] ] 10 => array:3 [ "identificador" => "bib0195" "etiqueta" => "11" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "Ministerio de Sanidad Servicios Sociales e Igualdad. La encuesta europea de salud en España 2014 (INE) + La serie ENSE (MSSSI) = Tendencias de salud en 30 indicadores. 2016:28." ] ] ] 11 => array:3 [ "identificador" => "bib0200" "etiqueta" => "12" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "Ministerio de Sanidad Servicios Sociales e Igualdad. Encuesta nacional de salud. España 2011/12. 2014:1-85." ] ] ] 12 => array:3 [ "identificador" => "bib0205" "etiqueta" => "13" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Healthy lifestyle interventions to combat noncommunicable disease — a novel nonhierarchical connectivity model for key stakeholders: a policy statement from the American Heart Association, European Society of Cardiology, European Association for Cardiovascu" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "R. Arena" 1 => "M. Guazzi" 2 => "L. Lianov" 3 => "L. Whitsel" 4 => "K. Berra" 5 => "C.J. Lavie" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1093/eurheartj/ehv207" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Eur Heart J." "fecha" => "2015" "volumen" => "36" "paginaInicial" => "2097" "paginaFinal" => "2109" ] ] ] ] ] ] 13 => array:3 [ "identificador" => "bib0210" "etiqueta" => "14" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Society and the adolescent self-image" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "M. Rosenberg" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Libro" => array:3 [ "fecha" => "1965" "editorial" => "Princeton University Press" "editorialLocalizacion" => "Princeton, NJ" ] ] ] ] ] ] 14 => array:3 [ "identificador" => "bib0215" "etiqueta" => "15" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Propuesta de un indicador de la «clase social» basado en la ocupación" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "A. Domingo" 1 => "J. Marcos" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/S0213-9111(89)70948-1" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Gac Sanit." "fecha" => "1989" "volumen" => "3" "paginaInicial" => "320" "paginaFinal" => "326" ] ] ] ] ] ] 15 => array:3 [ "identificador" => "bib0220" "etiqueta" => "16" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "Ipaq. Guidelines for Data Processing and Analysis of the International Physical Activity Questionnaire (IPAQ) – Short and Long Forms. Ipaq 2005:1-15." ] ] ] 16 => array:3 [ "identificador" => "bib0225" "etiqueta" => "17" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Physical activity and public health: updated recommendation for adults from the American College of Sports Medicine and the American Heart Association" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "W.L. Haskell" 1 => "I.-M. Lee" 2 => "R.R. Pate" 3 => "K.E. Powell" 4 => "S.N. Blair" 5 => "B.A. Franklin" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1249/mss.0b013e3180616b27" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Med Sci Sports Exerc." "fecha" => "2007" "volumen" => "39" "paginaInicial" => "1423" "paginaFinal" => "1434" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17762377" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 17 => array:3 [ "identificador" => "bib0230" "etiqueta" => "18" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Global strategy on diet, physical activity and health" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "G. Samuelson" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1080/11026480410034349" "Revista" => array:4 [ "tituloSerie" => "Scand J Nutr." "fecha" => "2004" "volumen" => "48" "paginaInicial" => "57" ] ] ] ] ] ] 18 => array:3 [ "identificador" => "bib0235" "etiqueta" => "19" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Interventions to promote walking: systematic review" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "D. Ogilvie" 1 => "C.E. Foster" 2 => "H. Rothnie" 3 => "N. Cavill" 4 => "V. Hamilton" 5 => "C.F. Fitzsimons" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1136/bmj.39198.722720.BE" "Revista" => array:4 [ "tituloSerie" => "BMJ." "fecha" => "2007" "volumen" => "334" "paginaInicial" => "1204" ] ] ] ] ] ] 19 => array:3 [ "identificador" => "bib0240" "etiqueta" => "20" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Adherence to exercise programs for older people is influenced by program characteristics and personal factors: a systematic review" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "A.M.A. Picorelli" 1 => "L.S.M. Pereira" 2 => "D.S. Pereira" 3 => "D. Felício" 4 => "C. Sherrington" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jphys.2014.06.012" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "J Physiother." "fecha" => "2014" "volumen" => "60" "paginaInicial" => "151" "paginaFinal" => "156" ] ] ] ] ] ] 20 => array:3 [ "identificador" => "bib0245" "etiqueta" => "21" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Predictors of short- and long-term adherence with a Mediterranean-type diet intervention: the PREDIMED randomized trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M.K. Downer" 1 => "A. Gea" 2 => "M. Stampfer" 3 => "A. Sánchez-Tainta" 4 => "D. Corella" 5 => "J. Salas-Salvadó" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1186/s12966-016-0394-6" "Revista" => array:4 [ "tituloSerie" => "Int J Behav Nutr Phys Act." "fecha" => "2016" "volumen" => "13" "paginaInicial" => "67" ] ] ] ] ] ] 21 => array:3 [ "identificador" => "bib0250" "etiqueta" => "22" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Impact of implementing electronic clinical practice guidelines for the diagnosis, control and treatment of cardiovascular risk factors: A pre-post controlled study" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "E. Comin" 1 => "A. Catalan-Ramos" 2 => "M. Iglesias-Rodal" 3 => "M. Grau" 4 => "J.L. del Val" 5 => "A. Consola" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.aprim.2016.11.007" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Aten Primaria." "fecha" => "2017" "volumen" => "49" "paginaInicial" => "389" "paginaFinal" => "398" ] ] ] ] ] ] 22 => array:3 [ "identificador" => "bib0255" "etiqueta" => "23" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Long-term effects of aerobic exercise on psychological outcomes" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "T.M. DiLorenzo" 1 => "E.P. Bargman" 2 => "R. Stucky-Ropp" 3 => "G.S. Brassington" 4 => "P.a Frensch" 5 => "T. LaFontaine" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1006/pmed.1998.0385" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Prev Med (Baltim)." "fecha" => "1999" "volumen" => "28" "paginaInicial" => "75" "paginaFinal" => "85" ] ] ] ] ] ] 23 => array:3 [ "identificador" => "bib0260" "etiqueta" => "24" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Physical activity, self-esteem, and self-efficacy relationships in older adults: a randomized controlled trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "E. McAuley" 1 => "B. Blissmer" 2 => "J. Katula" 3 => "T.E. Duncan" 4 => "S.L. Mihalko" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Ann Behav Med." "fecha" => "2000" "volumen" => "22" "paginaInicial" => "131" "paginaFinal" => "139" ] ] ] ] ] ] 24 => array:3 [ "identificador" => "bib0265" "etiqueta" => "25" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Effect of a qigong exercise programme on elderly with depression" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "H.W.H. Tsang" 1 => "K.M.T. Fung" 2 => "A.S.M. Chan" 3 => "G. Lee" 4 => "F. Chan" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1002/gps.1582" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Int J Geriatr Psychiatry." "fecha" => "2006" "volumen" => "21" "paginaInicial" => "890" "paginaFinal" => "897" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16955451" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 25 => array:3 [ "identificador" => "bib0270" "etiqueta" => "26" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Ansiedad, autoestima y satisfacción autopercibida como predictores de la salud: diferencias entre hombres y mujeres" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "M.P.S. López" 1 => "M.E.A. García" 2 => "V. Dresch" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Psicothema." "fecha" => "2006" "volumen" => "18" "paginaInicial" => "584" "paginaFinal" => "590" ] ] ] ] ] ] 26 => array:3 [ "identificador" => "bib0275" "etiqueta" => "27" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Self-Esteem and the acute effect of anxiety on ambulatory blood pressure" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "D. Edmondson" 1 => "J. Arndt" 2 => "C. Alcántara" 3 => "W. Chaplin" 4 => "J.E. Schwartz" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1097/PSY.0000000000000219" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Psychosom Med." "fecha" => "2015" "volumen" => "77" "paginaInicial" => "833" "paginaFinal" => "841" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26230481" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 27 => array:3 [ "identificador" => "bib0280" "etiqueta" => "28" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Anxiety and risk of incident coronary heart disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "A.M. Roest" 1 => "E.J. Martens" 2 => "P. de Jonge" 3 => "J. Denollet" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jacc.2010.03.034" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Coll Cardiol." "fecha" => "2010" "volumen" => "56" "paginaInicial" => "38" "paginaFinal" => "46" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20620715" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "agradecimientos" => array:1 [ 0 => array:4 [ "identificador" => "xack401692" "titulo" => "Agradecimientos" "texto" => "<p id="par0170" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los autores agradecen a) el IV Premio de «<span class="elsevierStyleItalic">Recerca en Processos d’Innovació dels Serveis d’Atenció Primària i Salut Comunitària 2011</span>» otorgado por el <span class="elsevierStyleItalic">Departament de Salut de la Generalitat de Catalunya</span>, la <span class="elsevierStyleItalic">Societat Catalana de Medicina de Família i Comunitària</span> (CAMFIC) y la <span class="elsevierStyleItalic">Associació d’Infermeria Familiar i Comunitària</span> (AIFICC); y b) el Premio en el ámbito de la investigación 2016, otorgado por el <span class="elsevierStyleItalic">Pla Integral per a la Promoció de la Salut mitjançant l’Activitat Física i l’Alimentació saludable</span> (PAAS) y el <span class="elsevierStyleItalic">Departament de Salut de la Generalitat de Catalunya</span>.</p>" "vista" => "all" ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/02126567/0000005100000004/v1_201904050619/S0212656717303086/v1_201904050619/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "7267" "tipo" => "SECCION" "es" => array:2 [ "titulo" => "Originales" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "es" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/02126567/0000005100000004/v1_201904050619/S0212656717303086/v1_201904050619/es/main.pdf?idApp=UINPBA00004N&text.app=https://www.elsevier.es/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0212656717303086?idApp=UINPBA00004N" ]
Información de la revista
Original
Open Access
Efecto de un Programa de actividad física sobre la autoestima en sujetos con enfermedades crónicas. Ensayo de intervención comunitaria «Pas a Pas»
Effect of a Physical activity program on self-esteem in subjects with chronic diseases. ‘Pas a Pas’ community intervention trial
Felipe Villalobosa, Angels Vinuesab, Roser Pedretb, Alicia Recheb, Eva Domínguezb, Victoria Arijaa,c,
, Equipo de investigación «Pas a Pas» ◊
Autor para correspondencia
a Grupo de investigación en Nutrición y Salud Mental (NUTRISAM), Facultad de Medicina y Ciencias de la Salud, Instituto de Investigación Sanitaria Pere Virgili (IISPV), Universidad Rovira i Virgili, Tarragona, España
b Centros de Atención Primaria, Institut Català de la Salut, Reus, Tarragona, España
c Unitat de Suport a la Recerca de Tarragona-Reus, Institut d’Investigació en Atenció Primària (IDIAP) Jordi Gol, Barcelona, España
Artículo
Este artículo está disponible en español
Efecto de un Programa de actividad física sobre la autoestima en sujetos con enfermedades crónicas. Ensayo de intervención comunitaria «Pas a Pas»
Felipe Villalobos, Angels Vinuesa, Roser Pedret, Alicia Reche, Eva Domínguez, Victoria Arija
10.1016/j.aprim.2017.11.011Aten Primaria. 2019;51:236-44