metricas
covid
Buscar en
Medicina Clínica
Toda la web
Inicio Medicina Clínica Hipertensión arterial pulmonar asociada a lupus eritematoso sistémico: descrip...
Información de la revista

Estadísticas

Siga este enlace para acceder al texto completo del artículo

Carta al Editor
Hipertensión arterial pulmonar asociada a lupus eritematoso sistémico: descripción de una serie de casos
Pulmonary arterial hypertension associated with systemic lupus erythematous: a case series
Rossio Gardenia Ortuño Lobo
Autor para correspondencia
rossio.gardenia@gmail.com

Autor para correspondencia.
, Marina Garcia Carrasco, Gustavo Medina
División Reumatología, Hospital de Clínicas «José de San Martín», Universidad de Buenos Aires (UBA), Ciudad Autónoma de Buenos Aires, Argentina
Leído
No disponible
Veces
se ha leído el artículo
Total PDF
Total HTML
Compartir estadísticas
 array:22 [
  "pii" => "S002577532400383X"
  "issn" => "00257753"
  "doi" => "10.1016/j.medcli.2024.05.009"
  "estado" => "S200"
  "fechaPublicacion" => "2024-07-15"
  "aid" => "6716"
  "copyright" => "Elsevier España, S.L.U.. Todos los derechos reservados"
  "copyrightAnyo" => "2024"
  "documento" => "simple-article"
  "crossmark" => 0
  "subdocumento" => "cor"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => false
    "ES2" => false
    "LATM" => false
  ]
  "gratuito" => false
  "lecturas" => array:1 [
    "total" => 0
  ]
  "itemSiguiente" => array:17 [
    "pii" => "S0025775324003828"
    "issn" => "00257753"
    "doi" => "10.1016/j.medcli.2024.05.008"
    "estado" => "S200"
    "fechaPublicacion" => "2024-07-15"
    "aid" => "6715"
    "copyright" => "Elsevier España, S.L.U."
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 0
    "subdocumento" => "rev"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:1 [
      "total" => 0
    ]
    "es" => array:11 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Revisi&#243;n</span>"
      "titulo" => "Administraci&#243;n sublingual y bucal de f&#225;rmacos en situaciones de urgencia y emergencia vital"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "tieneResumen" => array:2 [
        0 => "es"
        1 => "en"
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Sublingual and buccal drug administration in medical emergencies"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "es" => true
        "en" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Joan Ramon Roma, Pedro Castro Rebollo, Carla Bastida"
          "autores" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Joan Ramon"
              "apellidos" => "Roma"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Pedro"
              "apellidos" => "Castro Rebollo"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "Carla"
              "apellidos" => "Bastida"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0025775324003828?idApp=UINPBA00004N"
    "url" => "/00257753/unassign/S0025775324003828/v1_202407150438/es/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:16 [
    "pii" => "S0025775312001376"
    "issn" => "00257753"
    "doi" => "10.1016/j.medcli.2012.01.024"
    "estado" => "S200"
    "fechaPublicacion" => "2013-05-02"
    "aid" => "2089"
    "documento" => "simple-article"
    "crossmark" => 0
    "subdocumento" => "dup"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 9
      "PDF" => 9
    ]
    "es" => array:8 [
      "idiomaDefecto" => true
      "titulo" => "WITHDRAWN&#58; Prevalencia y factores asociados a infecci&#243;n por <span class="elsevierStyleItalic">Chlamydia trachomatis</span> en reclusos j&#243;venes de Catalu&#241;a"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => 0
      "tieneResumen" => "es"
      "contieneResumen" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Evelin L&#243;pez Corbeto, Dolors Carnicer-Pont, Rossie Lugo, Victoria Gonzalez, Elisabeth Bascu&#241;ana, Nuria Lleopart, Luis Barbero, Victoria Humet, Jordi Casabona"
          "autores" => array:10 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Evelin"
              "apellidos" => "L&#243;pez Corbeto"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Dolors"
              "apellidos" => "Carnicer-Pont"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "Rossie"
              "apellidos" => "Lugo"
            ]
            3 => array:2 [
              "nombre" => "Victoria"
              "apellidos" => "Gonzalez"
            ]
            4 => array:2 [
              "nombre" => "Elisabeth"
              "apellidos" => "Bascu&#241;ana"
            ]
            5 => array:2 [
              "nombre" => "Nuria"
              "apellidos" => "Lleopart"
            ]
            6 => array:2 [
              "nombre" => "Luis"
              "apellidos" => "Barbero"
            ]
            7 => array:2 [
              "nombre" => "Victoria"
              "apellidos" => "Humet"
            ]
            8 => array:2 [
              "nombre" => "Jordi"
              "apellidos" => "Casabona"
            ]
            9 => array:1 [
              "colaborador" => "Grupo de Estudio CT Prisiones"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0025775312001376?idApp=UINPBA00004N"
    "url" => "/00257753/unassign/S0025775312001376/v1_201305021159/es/main.assets"
  ]
  "es" => array:13 [
    "idiomaDefecto" => true
    "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Carta al Editor</span>"
    "titulo" => "Hipertensi&#243;n arterial pulmonar asociada a lupus eritematoso sist&#233;mico&#58; descripci&#243;n de una serie de casos"
    "tieneTextoCompleto" => true
    "saludo" => "<span class="elsevierStyleItalic">Sr&#46; Editor&#44;</span>"
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "Rossio Gardenia Ortu&#241;o Lobo, Marina Garcia Carrasco, Gustavo Medina"
        "autores" => array:3 [
          0 => array:4 [
            "nombre" => "Rossio Gardenia"
            "apellidos" => "Ortu&#241;o Lobo"
            "email" => array:1 [
              0 => "rossio.gardenia@gmail.com"
            ]
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">&#42;</span>"
                "identificador" => "cor0005"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:2 [
            "nombre" => "Marina"
            "apellidos" => "Garcia Carrasco"
          ]
          2 => array:2 [
            "nombre" => "Gustavo"
            "apellidos" => "Medina"
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:1 [
          0 => array:2 [
            "entidad" => "Divisi&#243;n Reumatolog&#237;a&#44; Hospital de Cl&#237;nicas &#171;Jos&#233; de San Mart&#237;n&#187;&#44; Universidad de Buenos Aires &#40;UBA&#41;&#44; Ciudad Aut&#243;noma de Buenos Aires&#44; Argentina"
            "identificador" => "aff0005"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor0005"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "Autor para correspondencia&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "titulosAlternativos" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        "titulo" => "Pulmonary arterial hypertension associated with systemic lupus erythematous&#58; a case series"
      ]
    ]
    "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El lupus eritematoso sist&#233;mico &#40;LES&#41; es un trastorno autoinmune bien reconocido&#59; las manifestaciones respiratorias y cardiacas pueden conducir a una morbilidad y mortalidad significativas&#46;</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La hipertensi&#243;n pulmonar &#40;HTP&#41; asociada a LES es una complicaci&#243;n grave&#44; poco frecuente&#46; Su presentaci&#243;n reportada var&#237;a entre el 0&#44;5 y el 14&#37;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0030"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>&#46;</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Seg&#250;n la clasificaci&#243;n del Simposio Mundial &#40;SMHP&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a> se describen cinco grupos de HTP&#46; El LES pertenece al grupo 1&#46; La HTP precapilar se define por una presi&#243;n media de la arteria pulmonar &#40;PAPm&#41;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62; <span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>20<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmHg&#44; presi&#243;n wedge &#40;PW&#41; &#8804; 15<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmHg y resistencia vascular pulmonar &#40;RVP&#41;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62; <span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2 unidades Woods &#40;UW&#41;&#46;</p><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Hasta la fecha no se cuentan con publicaciones disponibles de series de casos en Argentina&#44; lo que nos motiva a comunicar nuestra experiencia&#46;</p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se presenta una serie de casos de pacientes con diagn&#243;stico de LES e HTP tipo 1&#44;confirmada por cateterismo cardiaco derecho &#40;CCD&#41;&#46;</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se incluyeron mayores de 18 a&#241;os con diagn&#243;stico de LES que cumplieron criterios clasificatorios ACR 97&#44; SLICC 2012 o ACR&#47;EULAR 2019 y HTP tipo 1 asociada&#44; confirmada por CCD&#46;</p><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se evaluaron 318 historias cl&#237;nicas de pacientes con LES atendidos entre 2018-2023&#46; De ellos&#44; 12 presentaron HTP por CCD&#46; De &#233;stos&#44; se incluyeron a cinco pacientes con LES e HTP precapilar y siete fueron excluidos por superposici&#243;n con esclerosis sist&#233;mica&#46;</p><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La prevalencia diagn&#243;stica de HTP confirmada por CCD asociada a LES en nuestra poblaci&#243;n fue de 1&#44;57&#37;&#46;</p><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La mediana de puntuaci&#243;n de SLEDAI-2K al momento del diagn&#243;stico de HTP fue de 6 &#40;RIC 2-8&#41; y SLICC de 2 &#40;RIC 1-3&#41;&#46;</p><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Todos tuvieron anticuerpos antinucleares positivo y patr&#243;n nuclear homog&#233;neo&#44; salvo uno que ten&#237;a un patr&#243;n moteado fino&#46; El resto de inmunoserolog&#237;a positiva fue&#58; anti DNA &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>4&#41;&#44; anti RNP &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3&#41;&#44; anti SM &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3&#41;&#44; C4 bajo &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>4&#41;&#58; mediana 5 &#40;RIC 4-8&#41;&#44; C3 bajo &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2&#41;&#58; mediana 48 &#40;RIC 44-50&#41;&#46; Solo un paciente tuvo una determinaci&#243;n de IgG aB2GP1 a bajos t&#237;tulos 39&#44;4 &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1&#41;&#46;</p><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Las manifestaciones cl&#237;nicas en relaci&#243;n con LES al momento del diagn&#243;stico de HTP fueron&#58; fotosensibilidad &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5&#41;&#44; fen&#243;meno de Raynaud &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3&#41;&#44; serositis &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2&#41;&#46;</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Todos tuvieron disnea CF II-IV y un solo paciente present&#243; s&#237;ncope&#46; Las caracter&#237;sticas de diagn&#243;stico&#44; tratamiento y control se describen en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>&#46;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Durante el seguimiento no se registr&#243; ninguna muerte&#46;</p><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La frecuencia de HTP en nuestros pacientes fue similar a lo reportado en la cohorte GLADEL 1&#44;9&#37;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a>&#46;</p><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se demostr&#243; que el anticuerpo RNP es un predictor independiente para el desarrollo de HTP<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>&#46;</p><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Cl&#237;nicamente&#44; la HTP se presenta con disnea de esfuerzo&#44; tos no productiva y s&#237;ntomas asociados a insuficiencia cardiaca derecha&#46; El ecocardiograma Doppler transtor&#225;cico &#40;ECDT&#41; es el m&#233;todo inicial para el diagn&#243;stico<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0030"><span class="elsevierStyleSup">1&#44;2&#44;4</span></a>&#46; Una PSAP estimada &#8805; 35<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmHg es indicativa de corroborarse a trav&#233;s del CCD&#46;</p><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El CCD es el <span class="elsevierStyleItalic">est&#225;ndar de oro</span> no solo para el diagn&#243;stico de HTP sino tambi&#233;n para clasificar y distinguir otros mecanismos y proporcionar informaci&#243;n precisa sobre los par&#225;metros hemodin&#225;micos&#44; que son esenciales para evaluar el pron&#243;stico<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46;</p><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La conjunci&#243;n de LES y HTP requiere de una estrategia de tratamiento integral y atenci&#243;n multidisciplinaria&#46; En las directrices actuales de la Sociedad Europea de Cardiolog&#237;a &#40;ESC&#41; y la Sociedad Respiratoria Europea &#40;ERS&#41; 2022&#44; se han descrito a los inhibidores de la fosfodiesterasa&#44; inhibidores de la endotelina y el estimulador guanilato ciclasa soluble como tratamientos recomendados de clase I para pacientes con HTP y disnea clase funcional &#40;CF&#41; II-III y clase IIb para disnea CF IV &#40;seg&#250;n escala de disnea de la OMS&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46;</p><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Respecto al tratamiento inmunosupresor&#44; hay datos limitados disponibles sobre el impacto en HTP asociada a LES&#46; Un an&#225;lisis retrospectivo sugiri&#243; que los pacientes con LES e HTP leve &#40;disnea CF II e &#237;ndice cardiaco &#91;IC&#93;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3&#44;1 L&#47;min&#47;m<span class="elsevierStyleSup">2</span>&#41; podr&#237;an responder s&#243;lo a la inmunosupresi&#243;n&#44; mientras que aquellos con HTP m&#225;s grave &#40;disnea CF III e IC<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3&#44;1 L&#47;min&#47;m<span class="elsevierStyleSup">2</span>&#41;&#44; se beneficien de la terapia combinada con inmunosupresores y vasodilatadores<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0050"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>&#46;</p><p id="par0100" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La detecci&#243;n temprana de HTP asociada al LES mediante la evaluaci&#243;n de rutina del paciente con ECDT anual y la estratificaci&#243;n de factores de riesgo es fundamental&#44; ya que la confirmaci&#243;n precoz del diagn&#243;stico con un CCD redunda en una terap&#233;utica temprana&#44; mejor pron&#243;stico y la calidad de vida&#46; Contar con estudios prospectivos en latinoamerica seria un aporte muy valioso&#46;</p><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0005">Consideraciones &#233;ticas</span><p id="par0105" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El estudio fue aprobado por el Comit&#233; de &#201;tica del Hospital de Cl&#237;nicas &#171;Jos&#233; de San Mart&#237;n&#187; de la Ciudad Aut&#243;noma de Buenos Aires&#46; El presente trabajo se adhiere a la declaraci&#243;n de Helsinki sobre investigaci&#243;n con seres humanos y a la ley de protecci&#243;n de datos personales &#40;Ley 25326&#41;&#46;</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0010">Financiaci&#243;n</span><p id="par0110" class="elsevierStylePara elsevierViewall">No existen fuentes de financiaci&#243;n&#46;</p></span><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0015">Conflicto de intereses</span><p id="par0115" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Ninguno para declarar&#46;</p></span></span>"
    "textoCompletoSecciones" => array:1 [
      "secciones" => array:4 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "sec0005"
          "titulo" => "Consideraciones &#233;ticas"
        ]
        1 => array:2 [
          "identificador" => "sec0010"
          "titulo" => "Financiaci&#243;n"
        ]
        2 => array:2 [
          "identificador" => "sec0015"
          "titulo" => "Conflicto de intereses"
        ]
        3 => array:1 [
          "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
        ]
      ]
    ]
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "multimedia" => array:1 [
      0 => array:8 [
        "identificador" => "tbl0005"
        "etiqueta" => "Tabla 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "detalles" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "at1"
            "detalle" => "Tabla "
            "rol" => "short"
          ]
        ]
        "tabla" => array:2 [
          "leyenda" => "<p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">F&#58; femenino&#59; ETT&#58; ecocardiograma doppler transtor&#225;cico&#59; CF&#58; clase funcional&#44; PSAP&#58; presi&#243;n media de la arteria pulmonar&#59; mmHg&#58; mil&#237;metros de mercurio&#59; PAPm&#58; presi&#243;n media de la arteria pulmonar&#59; PW&#58; presi&#243;n wedge&#59; RVP&#58; resistencia vascular perif&#233;rica&#59; UW&#58; unidades woods&#59; CTC&#58; corticoide&#59; EV&#58; endovenoso&#59; VO&#58; v&#237;a oral&#59; IPDE-5&#58; inhibidores de la fosfodiesterasa-5&#59; ARE&#58; antagonistas del receptor de endotelina</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col">ETT al Diagn&#243;stico&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " colspan="3" align="center" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Cateterismo cardiaco derecho al diagn&#243;stico &#40;CCD&#41;</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " colspan="2" align="center" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Tratamiento</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " colspan="3" align="center" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Control</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Sexo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Edad al dx HTP&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Tiempo de evoluci&#243;n en a&#241;os desde del Dx de LES al Dx de HTP&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Disnea CF&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">PSAP &#40;mmHg&#41; por ETT&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&#40;PAPm&#41; mmHg&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&#40;PW&#41; mmHg&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&#40;RVP&#41; UW&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Inmunosupresores&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Vasodilatadores&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Periodo de tiempo desde el tratamiento al control&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">PSAP por &#40;ETT&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">PAPm &#40;CCD&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">F&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">47&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">19&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">IV&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">77&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">48&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">8&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">8&#46;8&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">CTC EV &#43; CFM&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">IPDE-5 &#43; ARE&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1 a&#241;o y 2 meses&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">32&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">34&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">F&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">28&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">20&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">II&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">57&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">30&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">8&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">CTC EV&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">IPDE-5 &#43; An&#225;logos de prostaciclina&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">3 meses&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">29&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">-&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">M&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">29&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">IV&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">86&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">50&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">8&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">9&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Rituximab&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">IPDE-5 &#43; An&#225;logos de prostaciclina &#43; ARE&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">7 meses&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">73&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">-&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">F&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">32&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">20&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">III&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">113&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">55&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">9&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">CTC EV &#43; CFM&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">IPDE-5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">-&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">-&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">-&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">F&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">27&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">II&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">52&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">29&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">11&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Corticoide v&#237;a oral&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">IPDE-5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">3 meses&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">38&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">-&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab3593888.png"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Caracter&#237;sticas de diagn&#243;stico&#44; tratamiento y control</p>"
        ]
      ]
    ]
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "bibs0015"
          "bibliografiaReferencia" => array:5 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib0030"
              "etiqueta" => "1"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pulmonary hypertension in systemic lupus erythematosus&#58; a systematic review and analysis of 642 cases in Chinese population"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "Y&#46;K&#46; Xia"
                            1 => "S&#46;H&#46; Tu"
                            2 => "Y&#46;H&#46; Hu"
                            3 => "Y&#46; Wang"
                            4 => "Z&#46; Chen"
                            5 => "H&#46;T&#46; Day"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1007/s00296-012-2525-y"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rheumatol Int&#46;"
                        "fecha" => "2013"
                        "volumen" => "33"
                        "paginaInicial" => "1211"
                        "paginaFinal" => "1217"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22983159"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib0035"
              "etiqueta" => "2"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "2022 ESC&#47;ERS Guidelines for the diagnosis and treatment of pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Humbert"
                            1 => "G&#46; Kovacs"
                            2 => "M&#46;M&#46; Hoeper"
                            3 => "R&#46; Badagliacca"
                            4 => "R&#46;M&#46;F&#46; Berger"
                            5 => "M&#46; Brida"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/eurheartj/ehac237"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Heart J&#46;"
                        "fecha" => "2022"
                        "volumen" => "43"
                        "paginaInicial" => "3618"
                        "paginaFinal" => "3731"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36017548"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib0040"
              "etiqueta" => "3"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pleuropulmonary involvement in patients with systemic lupus erythematosus from a Latin American inception cohort &#40;GLADEL&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46;J&#46; Haye Salinas"
                            1 => "F&#46; Caeiro"
                            2 => "V&#46; Saurit"
                            3 => "A&#46; Alvarellos"
                            4 => "D&#46; Wojdyla"
                            5 => "H&#46;R&#46; Scherbarth"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1177/09612033176992"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Lupus&#46;"
                        "fecha" => "2017"
                        "volumen" => "26"
                        "paginaInicial" => "1368"
                        "paginaFinal" => "1377"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28420071"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib0045"
              "etiqueta" => "4"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prevalence and risk factors for pulmonary arterial hypertension in patients with lupus"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "A&#46; Prabu"
                            1 => "K&#46; Patel"
                            2 => "C&#46;S&#46; Yee"
                            3 => "P&#46; Nightingale"
                            4 => "R&#46;D&#46; Situnayake"
                            5 => "D&#46;R&#46; Thickett"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/rheumatology/kep203"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rheumatology &#40;Oxford&#41;&#46;"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "48"
                        "paginaInicial" => "1506"
                        "paginaFinal" => "1511"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19671698"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib0050"
              "etiqueta" => "5"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Immunosuppressive therapy in lupus- and mixed connective tissue disease-associated pulmonary arterial hypertension&#58; a retrospective analysis of twenty-three cases"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "X&#46; Jais"
                            1 => "D&#46; Launay"
                            2 => "A&#46; Yaici"
                            3 => "J&#46; Le Pavec"
                            4 => "C&#46; Tch&#233;rakian"
                            5 => "O&#46; Sitbon"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1002/art.23303"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Arthritis Rheum&#46;"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "58"
                        "paginaInicial" => "521"
                        "paginaFinal" => "531"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18240255"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "es"
  "url" => "/00257753/unassign/S002577532400383X/v1_202407150422/es/main.assets"
  "Apartado" => null
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00257753/unassign/S002577532400383X/v1_202407150422/es/main.pdf?idApp=UINPBA00004N&text.app=https://www.elsevier.es/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S002577532400383X?idApp=UINPBA00004N"
]
Información del artículo
ISSN: 00257753
Idioma original: Español
Datos actualizados diariamente

Siga este enlace para acceder al texto completo del artículo

es en pt

¿Es usted profesional sanitario apto para prescribir o dispensar medicamentos?

Are you a health professional able to prescribe or dispense drugs?

Você é um profissional de saúde habilitado a prescrever ou dispensar medicamentos