array:24 [ "pii" => "S0025775316000531" "issn" => "00257753" "doi" => "10.1016/j.medcli.2016.01.019" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2016-05-20" "aid" => "3524" "copyright" => "Elsevier España, S.L.U.. Todos los derechos reservados" "copyrightAnyo" => "2016" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "crp" "cita" => "Med Clin. 2016;146:446-9" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 15 "formatos" => array:2 [ "HTML" => 8 "PDF" => 7 ] ] "Traduccion" => array:1 [ "en" => array:19 [ "pii" => "S2387020616303692" "issn" => "23870206" "doi" => "10.1016/j.medcle.2016.06.051" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2016-05-20" "aid" => "3524" "copyright" => "Elsevier España, S.L.U." "documento" => "simple-article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "crp" "cita" => "Med Clin. 2016;146:446-9" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "en" => array:13 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Clinical report</span>" "titulo" => "Optic chiasm glioma in children: Endocrine disorders in 14 cases" "tienePdf" => "en" "tieneTextoCompleto" => "en" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "en" 1 => "es" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "446" "paginaFinal" => "449" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "es" => array:1 [ "titulo" => "Glioma del quiasma óptico en niños: complicaciones endocrinológicas en 14 casos" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "en" => true "es" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "en" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "en" => true ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Fig. 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 934 "Ancho" => 900 "Tamanyo" => 68688 ] ] "descripcion" => array:1 [ "en" => "<p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Nuclear magnetic resonance image (sequence T2) of a case showing a solid heterogeneous, hyperintense, mass located within the sella and suprasellar cistern, extending to the floor and anterior portion of the third ventricle.</p>" ] ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Emilio García García, Catalina Márquez Vega, Manuel Fajardo Cascos, Eva Venegas Moreno, Alfonso Soto Moreno" "autores" => array:5 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Emilio" "apellidos" => "García García" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Catalina" "apellidos" => "Márquez Vega" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Manuel" "apellidos" => "Fajardo Cascos" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Eva" "apellidos" => "Venegas Moreno" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Alfonso" "apellidos" => "Soto Moreno" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "en" "Traduccion" => array:1 [ "es" => array:9 [ "pii" => "S0025775316000531" "doi" => "10.1016/j.medcli.2016.01.019" "estado" => "S300" "subdocumento" => "" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0025775316000531?idApp=UINPBA00004N" ] ] "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2387020616303692?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/23870206/0000014600000010/v1_201609110046/S2387020616303692/v1_201609110046/en/main.assets" ] ] "itemSiguiente" => array:19 [ "pii" => "S0025775316000464" "issn" => "00257753" "doi" => "10.1016/j.medcli.2016.01.012" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2016-05-20" "aid" => "3517" "copyright" => "Elsevier España, S.L.U." "documento" => "article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "rev" "cita" => "Med Clin. 2016;146:450-4" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 57 "formatos" => array:2 [ "HTML" => 29 "PDF" => 28 ] ] "es" => array:13 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Revisión</span>" "titulo" => "Nuevas herramientas para abordar la función renal en ancianos: la ecuación <span class="elsevierStyleItalic">Berlin Initiative Study</span> y la fórmula hematocrito, urea y género" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "450" "paginaFinal" => "454" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "New tools for the management of renal function in the elderly: Berlin Initiative Study equation and hematocrit, urea and gender formulae" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0010" "etiqueta" => "Figura 2" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr2.jpeg" "Alto" => 1790 "Ancho" => 1498 "Tamanyo" => 93125 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Curva de Kaplan-Meier de mortalidad según el valor de la fórmula HUGE basal.</p>" ] ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Manuel Heras, María José Fernández-Reyes" "autores" => array:2 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Manuel" "apellidos" => "Heras" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "María José" "apellidos" => "Fernández-Reyes" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "Traduccion" => array:1 [ "en" => array:9 [ "pii" => "S2387020616303667" "doi" => "10.1016/j.medcle.2016.06.048" "estado" => "S300" "subdocumento" => "" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "idiomaDefecto" => "en" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2387020616303667?idApp=UINPBA00004N" ] ] "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0025775316000464?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/00257753/0000014600000010/v1_201604290136/S0025775316000464/v1_201604290136/es/main.assets" ] "itemAnterior" => array:19 [ "pii" => "S0025775315006193" "issn" => "00257753" "doi" => "10.1016/j.medcli.2015.10.026" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2016-05-20" "aid" => "3437" "copyright" => "Elsevier España, S.L.U." "documento" => "article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "sco" "cita" => "Med Clin. 2016;146:443-5" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 61 "formatos" => array:2 [ "HTML" => 34 "PDF" => 27 ] ] "es" => array:10 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>" "titulo" => "Examen al examen MIR" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "443" "paginaFinal" => "445" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Assessment to MIR exam for medical residents in Spain" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Miquel Aranda Sánchez" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Miquel" "apellidos" => "Aranda Sánchez" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "Traduccion" => array:1 [ "en" => array:9 [ "pii" => "S2387020616303540" "doi" => "10.1016/j.medcle.2016.06.036" "estado" => "S300" "subdocumento" => "" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "idiomaDefecto" => "en" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2387020616303540?idApp=UINPBA00004N" ] ] "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0025775315006193?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/00257753/0000014600000010/v1_201604290136/S0025775315006193/v1_201604290136/es/main.assets" ] "es" => array:19 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Nota Clínica</span>" "titulo" => "Glioma del quiasma óptico en niños: complicaciones endocrinológicas en 14 casos" "tieneTextoCompleto" => true "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "446" "paginaFinal" => "449" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:4 [ "autoresLista" => "Emilio García García, Catalina Márquez Vega, Manuel Fajardo Cascos, Eva Venegas Moreno, Alfonso Soto Moreno" "autores" => array:5 [ 0 => array:4 [ "nombre" => "Emilio" "apellidos" => "García García" "email" => array:1 [ 0 => "ejgg67@gmail.com" ] "referencia" => array:2 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">*</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] 1 => array:3 [ "nombre" => "Catalina" "apellidos" => "Márquez Vega" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] ] ] 2 => array:3 [ "nombre" => "Manuel" "apellidos" => "Fajardo Cascos" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>" "identificador" => "aff0015" ] ] ] 3 => array:3 [ "nombre" => "Eva" "apellidos" => "Venegas Moreno" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>" "identificador" => "aff0020" ] ] ] 4 => array:3 [ "nombre" => "Alfonso" "apellidos" => "Soto Moreno" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>" "identificador" => "aff0020" ] ] ] ] "afiliaciones" => array:4 [ 0 => array:3 [ "entidad" => "Unidad de Endocrinología Pediátrica, Hospital Universitario «Virgen del Rocío», Sevilla, España" "etiqueta" => "a" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:3 [ "entidad" => "Unidad de Oncología Pediátrica, Hospital Universitario «Virgen del Rocío», Sevilla, España" "etiqueta" => "b" "identificador" => "aff0010" ] 2 => array:3 [ "entidad" => "Servicio de Radiodiagnóstico, Hospital Universitario «Virgen del Rocío», Sevilla, España" "etiqueta" => "c" "identificador" => "aff0015" ] 3 => array:3 [ "entidad" => "Servicio de Endocrinología y Nutrición, Hospital Universitario «Virgen del Rocío», Sevilla, España" "etiqueta" => "d" "identificador" => "aff0020" ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "⁎" "correspondencia" => "Autor para correspondencia." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Optic chiasm glioma in children: Endocrine disorders in 14 cases" ] ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figura 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 934 "Ancho" => 900 "Tamanyo" => 65869 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Imagen de resonancia magnética nuclear (secuencia T2) de un caso mostrando una masa sólida heterogénea, hiperintensa, que se localiza en el interior de la silla turca y cisterna supraselar, extendiéndose hasta el suelo y porción anterior del tercer ventrículo.</p>" ] ] ] "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0065">Introducción</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los gliomas suponen el 40% de los tumores del sistema nervioso central en niños. Se pueden encontrar en cerebelo, tronco encefálico y vías ópticas, que es la localización más frecuente, de modo que en ellas se originan la mitad de los casos. Dentro de esta última ubicación, aquellos que se asientan en la región quiasmática o supraselar suelen asociar alteraciones endocrinológicas que incluso pueden ser las primeras manifestaciones de la neoplasia<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">1-4</span></a> (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">fig. 1</a>).</p><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Antes de plantear el abordaje terapéutico, hay que establecer un diagnóstico diferencial con otras lesiones de esta región, pues es muy distinto en función de su naturaleza. El craneofaringioma, lesión selar más frecuente en las 2 primeras décadas de la vida, suele requerir cirugía; el prolactinoma y la hiperplasia hipofisaria secundaria a hipotiroidismo primario de larga evolución responden a tratamiento médico, mientras que los tumores germinales se tratan con quimio y radioterapia<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">5-7</span></a>. Los gliomas, en función de su grado de agresividad, unas veces precisan cirugía, otras quimio y/o radioterapia, y en muchas no necesitan ninguna actuación<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">8-10</span></a>.</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los objetivos de nuestro estudio son describir la frecuencia de complicaciones endocrinológicas en los gliomas del quiasma óptico de los niños, en el momento de su diagnóstico y a lo largo de su evolución, y analizar los factores que se relacionan con las mismas.</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0070">Pacientes y métodos</span><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Estudio retrospectivo de los pacientes menores de 14<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años remitidos a una consulta de endocrinología pediátrica de un hospital terciario por la presencia de un glioma del quiasma óptico durante un periodo de 15<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años (2000-2014). Las lesiones habían sido diagnosticadas por resonancia magnética nuclear (RM).</p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Para cada paciente se recogieron de las historias clínicas las siguientes variables: sexo, edad al diagnóstico, antecedente de neurofibromatosis tipo 1 (NF), síntomas y signos de presentación clínica, tratamiento primario del tumor y presencia de endocrinopatías al diagnóstico y a lo largo del periodo de seguimiento.</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los síntomas y signos de presentación clínica se definieron como los primeros relacionados con la lesión que llevaron a consultar. Se distinguieron distintas formas según estos fueran derivados de neuropatías (cefalea, signos de hipertensión craneal, convulsiones, signos focales…), oftalmopatías (disminución de la agudeza o del campo visual, estrabismo, nistagmo…) o de endocrinopatías.</p><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Como estas últimas se incluyeron las patologías de origen hipotalámico (obesidad de nueva aparición, trastornos de conducta alimentaria, de la sed, del sueño o de la temperatura) e hipofisario, ya sea por déficit de alguna de las hormonas de la hipófisis anterior (hormona del crecimiento [GH], hormona corticotropa [ACTH], hormona tirotropa [TSH], hormona luteinizante [LH] y hormona foliculoestimulante [FSH]) o de la posterior (diabetes insípida central), o por hiperproducción de las mismas (hiperprolactinemia, pubertad precoz y gigantismo). Las evaluaciones clínicas y analíticas fueron las habituales en el protocolo asistencial de estos pacientes y se realizaron inicialmente al diagnóstico de la lesión y después, semestralmente.</p><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Las variables cuantitativas (edad y periodos de tiempo) se expresaron con sus medias<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>desviación típica y se compararon mediante la prueba estadística de Wilcoxon. Las variables cualitativas se expresaron en proporciones y se compararon mediante la prueba de Fisher.</p></span><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0075">Resultados</span><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se incluyen en el estudio 14 pacientes (6 mujeres) con un rango de edad al diagnóstico de 6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>meses a 7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años (media 2,97<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2,32 años) y un tiempo de seguimiento de 10,64<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3,30 años (rango 6,0-16,0<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años). Seis de ellos estaban diagnosticados previamente de NF. En la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a> se presentan los datos clínicos de los pacientes y las diferencias entre los subgrupos con y sin antecedente de NF.</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El motivo de consulta fueron síntomas o signos neurológicos y visuales en 8 casos y hormonales en 3: pubertad precoz en los 3 casos, asociada a obesidad (por ganancia ponderal reciente) en uno de ellos. Se diagnosticaron de forma subclínica (por neuroimagen) otros 3 pacientes en estudio por padecer NF. La clínica neurooftalmológica fue significativamente más frecuente en los niños sin esta enfermedad (6/8 casos frente a 2/6 en los afectos de NF, p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,05).</p><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Solamente en 8 niños el glioma fue tratado de forma quirúrgica u oncológica (recibiendo quimioterapia [régimen de carboplatino y vincristina] y/o radioterapia); en los otros 6 casos no se requirió ninguna terapia para la lesión. La necesidad de tratamiento primario de la neoplasia fue significativamente más frecuente en pacientes sin NF (7/8 casos frente a 1/6, p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,02).</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Aunque en el momento del diagnóstico del glioma solo 3 niños manifestaban alguna endocrinopatía (todos pubertad precoz, en un caso con obesidad, y ningún hipopituitarismo), la proporción de pacientes con alguna alteración hormonal ascendía a 12/14 al final de periodo de seguimiento (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>): 8 niños con pubertad precoz (7 de ellos aislada), 5 con obesidad (4 se hicieron obesos durante el seguimiento, uno de ellos cumpliendo criterios de síndrome metabólico) y 5 con déficits hipofisarios: 2 de ellos aislados (uno de GH y otro de gonadotropinas) y 3 múltiples (habiendo presentado uno de ellos previamente pubertad precoz). No se ha producido ninguna alteración de la neurohipófisis ni ningún otro trastorno hipotalámico distinto a la obesidad. Una niña cuyo glioma se trató con cirugía y quimioterapia desarrolló una tiroiditis crónica autoinmune 8 años tras el tratamiento, además de un déficit de GH. El tiempo de aparición de la pubertad precoz fue de 3,7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3,0<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años (rango 0-7,0), mientras que el de los déficits hipofisarios fue de 7,9<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3,4<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años (rango 2,6-11,5).</p><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La aparición de hipopituitarismo se relacionó con aquellos tumores más agresivos: en los 5 casos que lo presentaron había clínica neurooftalmológica antes de los 5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años de edad y habían requerido tratamiento quirúrgico u oncológico para la lesión (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>). Ni la aparición de pubertad precoz ni la ganancia ponderal se relacionaron con ninguna variable de las estudiadas (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>).</p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0080">Discusión</span><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Nuestros datos enfatizan la importancia de reconocer precozmente los síntomas y signos de las alteraciones hipotálamo-hipofisarias producidas por los gliomas del quiasma óptico para adelantar su diagnóstico (en los casos en los que son sus primeras manifestaciones) y tratarlas adecuadamente durante toda su evolución, pues son muy frecuentes a lo largo de la misma.</p><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">A diferencia de los que aparecen en el adulto, los gliomas que encontramos en edades pediátricas suelen ser astrocitomas pilocíticos de bajo grado de malignidad, con una supervivencia media a los 20<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años del 80%. Muchas veces no progresan o incluso involucionan espontáneamente, mientras que otras crecen tardía e impredeciblemente, o incluso metastatizan por vía leptomeníngea, por lo que unos requerirán tratamiento primario y otros solo observación clínica y radiológica. La proximidad con el hipotálamo y otras estructuras vitales determina que rara vez sean resecables. A nivel de la región selar, son los tumores que se diagnostican en edades más tempranas<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">1-4,7-12</span></a>. Casi la mitad de ellos se presentan en niños con NF. En el contexto de esta enfermedad son menos agresivos, por lo que se suelen diagnosticar de forma subclínica y no requieren tratamiento quirúrgico ni oncológico<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a>, tal y como hemos visto en nuestra serie.</p><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Estas neoplasias no suelen presentar déficits hormonales hipofisarios al debut, pero en casos que no han dado manifestaciones neurooftalmológicas previamente pueden diagnosticarse tras consultar por pubertad precoz central, como hemos visto en 3 de nuestros casos, o por ganancia ponderal, como vimos en uno. Sin embargo, el hipopituitarismo lo van a ir presentando evolutivamente (generalmente anterohipofisario)<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">2-4,14</span></a>, y a los 20 años de evolución solo el 20% estarán libres de endocrinopatía<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a>, datos que prácticamente hemos corroborado en nuestro estudio aunque el periodo de seguimiento no haya sido tan largo.</p><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Las alteraciones endocrinas más frecuentemente descritas son la pubertad precoz, como en nuestros pacientes, el déficit de GH y de TSH<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>, aunque pueden presentarse deficiencias de todas las hormonas de la hipófisis anterior e incluso de la posterior (diabetes insípida central)<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">1,14,15</span></a>. Con menos frecuencia se han publicado también en estos tumores otras alteraciones por hipersecreción hormonal distintas a la pubertad precoz, aunque nosotros no hemos diagnosticado ninguna: gigantismo por inhibición de la somatostatina por efecto tumoral y consiguiente exceso de GH<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0180"><span class="elsevierStyleSup">16</span></a> y síndrome de secreción inadecuada de hormona antidiurética<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">17</span></a>. Es curioso que la presencia de pubertad precoz se asocie con el posterior déficit de gonadotropinas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a>.</p><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Muchos autores relacionan las endocrinopatías con la edad de presentación clínica menor de 5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>, con la presencia de síndrome diencefálico<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a> y con el uso de algún tratamiento para la neoplasia<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">2-4,14</span></a>, especialmente de radioterapia<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">15,18</span></a>. Tras esta son más probables sobre todo los déficits de GH,<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">1,12,14,19</span></a>, gonadotropinas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a>, TSH y ACTH<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>, así como obesidad y síndrome metabólico<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a>, mientras que tras la cirugía son más frecuentes los déficits de TSH, ACTH y la diabetes insípida central<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">12,14</span></a>. No obstante, pueden aparecer alteraciones endocrinológicas incluso sin haber recibido ningún tratamiento, por la progresión del efecto masa tumoral<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">2-4</span></a>. La pubertad precoz es la más frecuente también en los casos no tratados<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">13,14,19</span></a>. Nuestra serie corrobora alguna de estas asociaciones pero, al contar con pocos casos, no da lugar a un estudio multivariante que controle la confusión de las variables.</p><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los gliomas del quiasma óptico, como todas las lesiones del área selar, requieren un abordaje multidisciplinario<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0200"><span class="elsevierStyleSup">20</span></a>, donde no puede faltar la labor del endocrinólogo. Es fundamental reconocer los síntomas de endocrinopatía para adelantar su diagnóstico, pues muchos de estos pacientes los presentan en el momento del debut, antes que los síntomas neurológicos y visuales. El seguimiento hormonal debe mantenerse en todos los casos, puesto que muchas alteraciones endocrinas van a ir ocurriendo a lo largo de la evolución. La alteración más frecuente es la pubertad precoz, pero también puede presentarse hipopituitarismo, sobre todo en los tumores más agresivos (aquellos que debutan con clínica neurooftalmológica antes de los 5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años de edad y que requieren tratamiento primario).</p></span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0085">Conflicto de intereses</span><p id="par0100" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los autores declaran no tener ningún conflicto de intereses.</p></span></span>" "textoCompletoSecciones" => array:1 [ "secciones" => array:10 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "xres632026" "titulo" => "Resumen" "secciones" => array:4 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "abst0005" "titulo" => "Fundamento y objetivos" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "abst0010" "titulo" => "Pacientes y métodos" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "abst0015" "titulo" => "Resultados" ] 3 => array:2 [ "identificador" => "abst0020" "titulo" => "Conclusiones" ] ] ] 1 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec644820" "titulo" => "Palabras clave" ] 2 => array:3 [ "identificador" => "xres632025" "titulo" => "Abstract" "secciones" => array:4 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "abst0025" "titulo" => "Background and objectives" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "abst0030" "titulo" => "Patients and methods" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "abst0035" "titulo" => "Results" ] 3 => array:2 [ "identificador" => "abst0040" "titulo" => "Conclusions" ] ] ] 3 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec644819" "titulo" => "Keywords" ] 4 => array:2 [ "identificador" => "sec0005" "titulo" => "Introducción" ] 5 => array:2 [ "identificador" => "sec0010" "titulo" => "Pacientes y métodos" ] 6 => array:2 [ "identificador" => "sec0015" "titulo" => "Resultados" ] 7 => array:2 [ "identificador" => "sec0020" "titulo" => "Discusión" ] 8 => array:2 [ "identificador" => "sec0025" "titulo" => "Conflicto de intereses" ] 9 => array:1 [ "titulo" => "Bibliografía" ] ] ] "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "fechaRecibido" => "2015-10-01" "fechaAceptado" => "2016-01-07" "PalabrasClave" => array:2 [ "es" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Palabras clave" "identificador" => "xpalclavsec644820" "palabras" => array:5 [ 0 => "Glioma óptico de los niños" 1 => "Neoplasias hipotalámicas" 2 => "Hipopituitarismo" 3 => "Pubertad precoz" 4 => "Niños" ] ] ] "en" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Keywords" "identificador" => "xpalclavsec644819" "palabras" => array:5 [ 0 => "Childhood optic nerve glioma" 1 => "Hypothalamic neoplasms" 2 => "Hypopituitarism" 3 => "Precocious puberty" 4 => "Childhood" ] ] ] ] "tieneResumen" => true "resumen" => array:2 [ "es" => array:3 [ "titulo" => "Resumen" "resumen" => "<span id="abst0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0010">Fundamento y objetivos</span><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Describir la frecuencia de endocrinopatías en niños con glioma del quiasma óptico y analizar los factores relacionados.</p></span> <span id="abst0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0015">Pacientes y métodos</span><p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Revisión de historias recogiendo las variables sexo, edad, antecedente de neurofibromatosis, forma de presentación, tratamiento del tumor y presencia de endocrinopatías. Pruebas estadísticas: Wilcoxon y Fisher.</p></span> <span id="abst0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0020">Resultados</span><p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Catorce pacientes (6 mujeres) con edad al diagnóstico de 0,5 a 7,0<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años (media<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>desviación típica: 2,97<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2,32) y tiempo de seguimiento de 10,64<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3,30<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años (rango 6,0-16,0). Doce de 14 presentaban endocrinopatía al final del seguimiento: 8 pubertad precoz, 5 hipopituitarismo y 5 obesidad. La aparición de déficits se relacionó con la clínica neurooftalmológica antes de los 5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años de edad (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,02) y con el requerimiento de tratamiento de la lesión (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,03).</p></span> <span id="abst0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0025">Conclusiones</span><p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Los niños con gliomas del quiasma óptico pueden presentar endocrinopatías desde el momento del diagnóstico del tumor y, sobre todo, a lo largo de su evolución. La más frecuente es la pubertad precoz. Los déficits hipofisarios se relacionan con los tumores más agresivos (aquellos que debutan con clínica neurooftalmológica antes de los 5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años de edad y que requieren tratamiento).</p></span>" "secciones" => array:4 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "abst0005" "titulo" => "Fundamento y objetivos" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "abst0010" "titulo" => "Pacientes y métodos" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "abst0015" "titulo" => "Resultados" ] 3 => array:2 [ "identificador" => "abst0020" "titulo" => "Conclusiones" ] ] ] "en" => array:3 [ "titulo" => "Abstract" "resumen" => "<span id="abst0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0035">Background and objectives</span><p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">To describe the frequency of endocrine disorders in children with optic chiasm glioma and analyze related factors.</p></span> <span id="abst0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0040">Patients and methods</span><p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Review of medical records by collecting sex, age, history of neurofibromatosis, clinical presentation, treatment of tumour, and presence of endocrine abnormalities. Statistical tests Wilcoxon and Fisher.</p></span> <span id="abst0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0045">Results</span><p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">14 patients (6 female) with age at diagnosis of 0.5 to 7.0 years (mean<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>standard deviation: 2.97<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2.32) and follow-up of 10.64<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3.30 years (range 6.0 to 16.0). 12/14 presented endocrinopathy at follow-up: 8 precocious puberty, 5 hypopituitarism, and 5 obesity. The onset of deficits was related to the neuroophthalmological symptoms under the age of five (<span class="elsevierStyleItalic">P</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>.02)and treatment of the tumour was required.(<span class="elsevierStyleItalic">P</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>.03).</p></span> <span id="abst0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0050">Conclusions</span><p id="spar0040" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Children with optic chiasm gliomas may present endocrine disorders from the time of diagnosis of the tumor and, in particular as they develop on. The most common of these is precocious puberty. Pituitary deficits are associated with more aggressive tumours (those presenting with neuroophthalmological signs and symptoms before the age of five and requiring treatment).</p></span>" "secciones" => array:4 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "abst0025" "titulo" => "Background and objectives" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "abst0030" "titulo" => "Patients and methods" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "abst0035" "titulo" => "Results" ] 3 => array:2 [ "identificador" => "abst0040" "titulo" => "Conclusions" ] ] ] ] "multimedia" => array:3 [ 0 => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figura 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 934 "Ancho" => 900 "Tamanyo" => 65869 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Imagen de resonancia magnética nuclear (secuencia T2) de un caso mostrando una masa sólida heterogénea, hiperintensa, que se localiza en el interior de la silla turca y cisterna supraselar, extendiéndose hasta el suelo y porción anterior del tercer ventrículo.</p>" ] ] 1 => array:8 [ "identificador" => "tbl0005" "etiqueta" => "Tabla 1" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "detalles" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "at1" "detalle" => "Tabla " "rol" => "short" ] ] "tabla" => array:1 [ "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Grupo completo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Sin neurofibromatosis \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Con neurofibromatosis \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">n</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Mujeres</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">6/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">4/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,63 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Edad diagnóstico (años)</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2,97<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2,32 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">3,41<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2,43 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2,39<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2,25 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,33 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Años de seguimiento</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">8,64<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3,30 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">10,62<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3,81 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">10,67<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2,80 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1,00 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Forma de presentación</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,05 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Neurooftalmopatía</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">8/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">6/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Subclínica (neuroimagen)</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">3/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">3/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Endocrinopatía</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">3/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Pubertad precoz \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">3/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Obesidad \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Déficits hormonales \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Tratamiento del glioma</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0,02 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Cirugía</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">5/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">5/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Cirugía sola \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Cirugía y quimioterapia \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">3/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">3/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Cirugía y radioterapia \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">0/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Quimioterapia</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">5/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">4/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Quimioterapia sola \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">2/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">Ninguno</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">6/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">1/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">5/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab1036969.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Descripción de nuestros pacientes y comparación entre los que tenían antecedente de neurofibromatosis y los que no</p>" ] ] 2 => array:8 [ "identificador" => "tbl0010" "etiqueta" => "Tabla 2" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "detalles" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "at2" "detalle" => "Tabla " "rol" => "short" ] ] "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0060" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">En negrita, las comparaciones con significación estadística.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " colspan="3" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Neurofibromatosis</th><th class="td" title="table-head " colspan="3" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Tratamiento primario del glioma</th><th class="td" title="table-head " colspan="3" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Diagnóstico con clínica <<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>años</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">No \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Sí \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">No \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Sí \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">No \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Sí \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top">Endocrinopatías: 12/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">7/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">5/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">5/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">7/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">6/7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">6/7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top">Pubertad precoz 8/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">4/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">4/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">0,63 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">5/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">3/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">0,14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">6/7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">2/7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">0,10 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top">Déficits hipofisarios 5/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">4/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">1/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">0,30 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">0/6</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">5/8</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">0,03</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">0/7</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">5/7</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">0,02</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top">Obesidad 5/14 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">4/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">1/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">0,30 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">2/6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">3/8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">0,60 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">2/7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">3/7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="char" valign="top">0,59 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab1036970.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Presencia de endocrinopatías en su conjunto y desglosadas (pubertad precoz, déficits hipofisarios y obesidad) al final de periodo de seguimiento y relación con otras variables</p>" ] ] ] "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliografía" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0005" "bibliografiaReferencia" => array:20 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0105" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Survival and long-term health and cognitive outcomes after low-grade glioma" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "G.T. Armstrong" 1 => "H.M. Conklin" 2 => "S. Huang" 3 => "D. Srivastava" 4 => "R. Sanford" 5 => "D.W. Ellison" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1093/neuonc/noq178" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Neuro Oncol." "fecha" => "2011" "volumen" => "13" "paginaInicial" => "223" "paginaFinal" => "234" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21177781" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0110" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Optic nerve glioma in children" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "G. Lena" 1 => "G. Pech-Gourg" 2 => "D. Scavarda" 3 => "O. Klein" 4 => "A. Paz-Paredes" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.neuchi.2010.02.015" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Neurochirurgie." "fecha" => "2010" "volumen" => "56" "paginaInicial" => "249" "paginaFinal" => "256" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20303553" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0115" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Characterization and outcomes of optic nerve gliomas: A population-based analysis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M.V. Mishra" 1 => "D.W. Andrews" 2 => "J. Glass" 3 => "J.J. Evans" 4 => "A.P. Dicker" 5 => "X. Shen" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1007/s11060-011-0783-2" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Neurooncol." "fecha" => "2012" "volumen" => "107" "paginaInicial" => "591" "paginaFinal" => "597" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22237948" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0120" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Outcomes of multidisciplinary management in pediatric low-grade gliomas" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "K.S. Oh" 1 => "J. Hung" 2 => "P.L. Robertson" 3 => "H.J. Garton" 4 => "K.M. Muraszko" 5 => "H.M. Sandler" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.ijrobp.2011.01.019" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Int J Radiat Oncol Biol Phys." "fecha" => "2011" "volumen" => "81" "paginaInicial" => "e481" "paginaFinal" => "e488" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21470783" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0125" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Management of pediatric sellar tumors" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "J.A Jane Jr." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Pediatr Endocrinol Rev." "fecha" => "2008" "volumen" => "5" "numero" => "Suppl. 2" "paginaInicial" => "720" "paginaFinal" => "726" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18317443" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0130" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The management of sellar masses: Not all pituitary tumours require surgery for diagnosis and/or therapy" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "J. Torpiano" 1 => "M. Vanderpump" 2 => "R. Stanhope" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Pediatr Endocrinol Metab." "fecha" => "2004" "volumen" => "17" "paginaInicial" => "663" "paginaFinal" => "664" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15198298" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0135" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Hypothalamic-pituitary lesions in pediatric patients: Endocrine symptoms often precede neuro-ophthalmic presenting symptoms" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M. Taylor" 1 => "A.C. Couto-Silva" 2 => "L. Adan" 3 => "C. Trivin" 4 => "C. Sainte-Rose" 5 => "M. Zerah" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jpeds.2012.05.014" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Pediatr." "fecha" => "2012" "volumen" => "161" "paginaInicial" => "855" "paginaFinal" => "863" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22727865" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0140" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Optic nerve glioma: An update" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "A.G. Nair" 1 => "R.S. Pathak" 2 => "V.R. Iyer" 3 => "R.A. Gandhi" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1007/s10792-014-9942-8" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Int Ophthalmol." "fecha" => "2014" "volumen" => "34" "paginaInicial" => "999" "paginaFinal" => "1005" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24736941" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 8 => array:3 [ "identificador" => "bib0145" "etiqueta" => "9" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Optic glioma in children: A retrospective analysis of 101 cases" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A. Varan" 1 => "A. Batu" 2 => "A. Cila" 3 => "Ä. Soylemezo" 4 => "F. Ÿlu" 5 => "Ä. Balc" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1097/COC.0b013e3182467efa" "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Am J Clin Oncol." "fecha" => "2013" "volumen" => "36" "paginaInicial" => "287" "paginaFinal" => "292" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22547006" "web" => "Medline" ] ] "itemHostRev" => array:3 [ "pii" => "S0002934313006001" "estado" => "S300" "issn" => "00029343" ] ] ] ] ] ] ] 9 => array:3 [ "identificador" => "bib0150" "etiqueta" => "10" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Optic nerve glioma: Case series with review of clinical, radiologic, molecular, and histopathologic characteristics" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "L.R. Glass" 1 => "P. Canoll" 2 => "A. Lignelli" 3 => "A.H. Ligon" 4 => "M. Kazim" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1097/IOP.0000000000000106" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Ophthal Plast Reconstr Surg." "fecha" => "2014" "volumen" => "30" "paginaInicial" => "372" "paginaFinal" => "376" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24762952" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 10 => array:3 [ "identificador" => "bib0155" "etiqueta" => "11" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Suprasellar pilocytic astrocytoma: One national centre's experience" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "T. Mandiwanza" 1 => "C. Kaliaperumal" 2 => "A. Khalil" 3 => "M. Sattar" 4 => "D. Crimmins" 5 => "J. Caird" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1007/s00381-014-2374-y" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Childs Nerv Syst." "fecha" => "2014" "volumen" => "30" "paginaInicial" => "1243" "paginaFinal" => "1248" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24566674" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 11 => array:3 [ "identificador" => "bib0160" "etiqueta" => "12" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Neuroendocrine morbidity after pediatric optic gliomas: A longitudinal analysis of 166 children over 30 years" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "H.W. Gan" 1 => "K. Phipps" 2 => "K. Aquilina" 3 => "M.N. Gaze" 4 => "R. Hayward" 5 => "H.A. Spoudeas" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1210/jc.2010-1865" "Revista" => array:3 [ "tituloSerie" => "J Clin Endocrinol Metab." "fecha" => "2015" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21177791" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 12 => array:3 [ "identificador" => "bib0165" "etiqueta" => "13" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Neurofibromatosis type 1 and optic pathway glioma. A long-term follow-up" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "G. Lama" 1 => "M. Esposito Salsano" 2 => "C. Grassia" 3 => "E. Calabrese" 4 => "M.G. Grassia" 5 => "R. Bismuto" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Minerva Pediatr." "fecha" => "2007" "volumen" => "59" "paginaInicial" => "13" "paginaFinal" => "21" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17301720" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 13 => array:3 [ "identificador" => "bib0170" "etiqueta" => "14" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Endocrine outcome in long-term survivors of low-grade hypothalamic/chiasmatic glioma" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "P.F. Collet-Solberg" 1 => "H. Sernyak" 2 => "M. Satin-Smith" 3 => "L.L. Katz" 4 => "L. Sutton" 5 => "P. Molloy" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Endocrinol (Oxf)." "fecha" => "1997" "volumen" => "47" "paginaInicial" => "79" "paginaFinal" => "85" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9302376" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 14 => array:3 [ "identificador" => "bib0175" "etiqueta" => "15" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Long-term outcome of centrally located low-grade glioma in children" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "K. Terashima" 1 => "K. Chow" 2 => "J. Jones" 3 => "C. Ahern" 4 => "E. Jo" 5 => "B. Ellezam" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1002/cncr.28110" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Cancer." "fecha" => "2013" "volumen" => "119" "paginaInicial" => "2630" "paginaFinal" => "2638" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23625612" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 15 => array:3 [ "identificador" => "bib0180" "etiqueta" => "16" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Growth hormone excess in children with neurofibromatosis type 1-associated and sporadic optic pathway tumors" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "J. Josefson" 1 => "R. Listernick" 2 => "J.R. Fangusaro" 3 => "J. Charrow" 4 => "R. Habiby" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jpeds.2010.09.013" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Pediatr." "fecha" => "2011" "volumen" => "158" "paginaInicial" => "433" "paginaFinal" => "436" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21030036" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 16 => array:3 [ "identificador" => "bib0185" "etiqueta" => "17" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Optic chiasm glioma associated with inappropriate secretion of antidiuretic hormone, cerebral ischemia, nonobstructive hydrocephalus and chronic ascites following ventriculoperitoneal shunting" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "T.T. Tang" 1 => "H.T. Whelan" 2 => "G.A. Meyer" 3 => "D.R. Strother" 4 => "E.L. Blank" 5 => "B.M. Camitta" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Childs Nerv Syst." "fecha" => "1991" "volumen" => "7" "paginaInicial" => "458" "paginaFinal" => "461" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1790531" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 17 => array:3 [ "identificador" => "bib0190" "etiqueta" => "18" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Outcomes of pediatric low-grade gliomas treated with radiation therapy: A single-institution study" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "S.S. Raikar" 1 => "D.R. Halloran" 2 => "M. Elliot" 3 => "M. McHugh" 4 => "S. Patel" 5 => "K.M. Gauvain" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1097/MPH.0000000000000142" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Pediatr Hematol Oncol." "fecha" => "2014" "volumen" => "36" "paginaInicial" => "e366" "paginaFinal" => "e370" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24714505" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 18 => array:3 [ "identificador" => "bib0195" "etiqueta" => "19" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Growth and endocrine disorders in optic glioma" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "R. Brauner" 1 => "F. Malandry" 2 => "R. Rappaport" 3 => "J.M. Zucker" 4 => "C. Kalifa" 5 => "A. Pierre-Kahn" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Eur J Pediatr." "fecha" => "1990" "volumen" => "149" "paginaInicial" => "825" "paginaFinal" => "828" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2226566" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 19 => array:3 [ "identificador" => "bib0200" "etiqueta" => "20" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Recomendaciones sobre el tratamiento multidisciplinar en pacientes con glioma maligno" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "F. Graus" 1 => "M. Cerdá" 2 => "J. Piquer" 3 => "G. Reynés" 4 => "M. Santos" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Med Clin (Barc)." "fecha" => "2001" "volumen" => "24" "paginaInicial" => "271" "paginaFinal" => "275" ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/00257753/0000014600000010/v1_201604290136/S0025775316000531/v1_201604290136/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "34461" "tipo" => "SECCION" "es" => array:2 [ "titulo" => "Nota clínica" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "es" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00257753/0000014600000010/v1_201604290136/S0025775316000531/v1_201604290136/es/main.pdf?idApp=UINPBA00004N&text.app=https://www.elsevier.es/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0025775316000531?idApp=UINPBA00004N" ]
Información de la revista
Compartir
Descargar PDF
Más opciones de artículo
Nota Clínica
Glioma del quiasma óptico en niños: complicaciones endocrinológicas en 14 casos
Optic chiasm glioma in children: Endocrine disorders in 14 cases
Emilio García Garcíaa,
, Catalina Márquez Vegab, Manuel Fajardo Cascosc, Eva Venegas Morenod, Alfonso Soto Morenod
Autor para correspondencia
a Unidad de Endocrinología Pediátrica, Hospital Universitario «Virgen del Rocío», Sevilla, España
b Unidad de Oncología Pediátrica, Hospital Universitario «Virgen del Rocío», Sevilla, España
c Servicio de Radiodiagnóstico, Hospital Universitario «Virgen del Rocío», Sevilla, España
d Servicio de Endocrinología y Nutrición, Hospital Universitario «Virgen del Rocío», Sevilla, España
Artículo
Este artículo está disponible en español
Glioma del quiasma óptico en niños: complicaciones endocrinológicas en 14 casos
Emilio García García, Catalina Márquez Vega, Manuel Fajardo Cascos, Eva Venegas Moreno, Alfonso Soto Moreno
10.1016/j.medcli.2016.01.019Med Clin. 2016;146:446-9
This article is available in English
Optic chiasm glioma in children: Endocrine disorders in 14 cases
Emilio García García, Catalina Márquez Vega, Manuel Fajardo Cascos, Eva Venegas Moreno, Alfonso Soto Moreno
10.1016/j.medcle.2016.06.051Med Clin. 2016;146:446-9