Autor para correspondência: Serviço de Hemodinâmica do Hospital das Clínicas de Marília, Rua Aziz Attallah, s/n, Fragata, CEP: 17519‐101, Marília, SP, Brasil.
se ha leído el artículo
array:24 [ "pii" => "S0104184315000144" "issn" => "01041843" "doi" => "10.1016/j.rbci.2014.11.001" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2015-01-01" "aid" => "13" "copyrightAnyo" => "2015" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" "subdocumento" => "crp" "cita" => "Rev Bras Cardiol Invasiva. 2015;23:70-2" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 6334 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 225 "HTML" => 5197 "PDF" => 912 ] ] "Traduccion" => array:1 [ "en" => array:19 [ "pii" => "S2214123515000149" "issn" => "22141235" "doi" => "10.1016/j.rbciev.2014.11.001" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2015-01-01" "aid" => "13" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" "subdocumento" => "crp" "cita" => "Rev Bras Cardiol Invasiva. 2015;23:70-2" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 3731 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 325 "HTML" => 2990 "PDF" => 416 ] ] "en" => array:13 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Case report</span>" "titulo" => "Single coronary artery originating from the right sinus of Valsalva" "tienePdf" => "en" "tieneTextoCompleto" => "en" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "en" 1 => "pt" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "70" "paginaFinal" => "72" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "pt" => array:1 [ "titulo" => "Artéria coronária única com origem no seio de Valsalva direito" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "en" => true "pt" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "en" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "en" => true ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figure 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 557 "Ancho" => 1668 "Tamanyo" => 152166 ] ] "descripcion" => array:1 [ "en" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Coronary angiography in right anterior oblique, left anterior oblique and caudal left anterior oblique projections. Left main coronary artery with anomalous origin in right coronary sinus with retro-aortic course.</p>" ] ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Igor Ribeiro de Castro Bienert, Lucas Pocebon, Felipe Xavier, Vinícius Santos, Sarah Bortolucci, Fábio Salerno Rinaldi, Paulo André da Silva, Pedro Beraldo de Andrade" "autores" => array:8 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Igor Ribeiro de Castro" "apellidos" => "Bienert" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Lucas" "apellidos" => "Pocebon" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Felipe" "apellidos" => "Xavier" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Vinícius" "apellidos" => "Santos" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Sarah" "apellidos" => "Bortolucci" ] 5 => array:2 [ "nombre" => "Fábio Salerno" "apellidos" => "Rinaldi" ] 6 => array:2 [ "nombre" => "Paulo André da" "apellidos" => "Silva" ] 7 => array:2 [ "nombre" => "Pedro Beraldo de" "apellidos" => "Andrade" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "en" "Traduccion" => array:1 [ "pt" => array:9 [ "pii" => "S0104184315000144" "doi" => "10.1016/j.rbci.2014.11.001" "estado" => "S300" "subdocumento" => "" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "idiomaDefecto" => "pt" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0104184315000144?idApp=UINPBA00004N" ] ] "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2214123515000149?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/22141235/0000002300000001/v2_201612310029/S2214123515000149/v2_201612310029/en/main.assets" ] ] "itemSiguiente" => array:19 [ "pii" => "S0104184315000132" "issn" => "01041843" "doi" => "10.1016/j.rbci.2015.02.002" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2015-01-01" "aid" => "12" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" "subdocumento" => "crp" "cita" => "Rev Bras Cardiol Invasiva. 2015;23:73-6" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 2697 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 177 "HTML" => 1702 "PDF" => 818 ] ] "pt" => array:13 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Relato de caso</span>" "titulo" => "Tratamento percutâneo de pseudoaneurismas do ventrículo esquerdo e da aorta: série de três casos" "tienePdf" => "pt" "tieneTextoCompleto" => "pt" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "pt" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "73" "paginaFinal" => "76" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Percutaneous treatment of left ventricle and aortic pseudoaneuryms: three case series" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "pt" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "pt" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "pt" => true ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0015" "etiqueta" => "Figura 3" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr3.jpeg" "Alto" => 1361 "Ancho" => 1742 "Tamanyo" => 163004 ] ] "descripcion" => array:1 [ "pt" => "<p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">(<span class="elsevierStyleBold">A</span>) Aortografia evidenciando pseudoaneurisma de aorta ascendente. (<span class="elsevierStyleBold">B</span>) Laço na aorta ascendente através de acesso radial contralateral. (<span class="elsevierStyleBold">C</span>) Laço facilitando acesso de bainha longa ao defeito. (<span class="elsevierStyleBold">D</span>) Início da liberação do dispositivo. (<span class="elsevierStyleBold">E</span>) Dispositivo bem posicionado, ainda preso ao cabo liberador. (<span class="elsevierStyleBold">F</span>) Aortografia sem <span class="elsevierStyleItalic">shunt</span> residual.</p>" ] ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "João Luiz Langer Manica, Luciano Pereira Bender, Mônica Scott Borges, Paulo Roberto Lunardi Prates, Raul Ivo Rossi‐Filho" "autores" => array:5 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "João Luiz Langer" "apellidos" => "Manica" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Luciano Pereira" "apellidos" => "Bender" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Mônica Scott" "apellidos" => "Borges" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Paulo Roberto Lunardi" "apellidos" => "Prates" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Raul Ivo" "apellidos" => "Rossi‐Filho" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "pt" "Traduccion" => array:1 [ "en" => array:9 [ "pii" => "S2214123515000137" "doi" => "10.1016/j.rbciev.2015.02.002" "estado" => "S300" "subdocumento" => "" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "idiomaDefecto" => "en" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2214123515000137?idApp=UINPBA00004N" ] ] "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0104184315000132?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/01041843/0000002300000001/v3_201611250049/S0104184315000132/v3_201611250049/pt/main.assets" ] "itemAnterior" => array:19 [ "pii" => "S0104184315000156" "issn" => "01041843" "doi" => "10.1016/j.rbci.2014.12.002" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2015-01-01" "aid" => "14" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" "subdocumento" => "crp" "cita" => "Rev Bras Cardiol Invasiva. 2015;23:66-9" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 10045 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 223 "HTML" => 8854 "PDF" => 968 ] ] "pt" => array:13 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Relato de caso</span>" "titulo" => "Intervenção coronária percutânea primária em paciente com artéria descendente anterior dupla" "tienePdf" => "pt" "tieneTextoCompleto" => "pt" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "pt" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "66" "paginaFinal" => "69" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Primary percutaneous coronary intervention in patients with dual left anterior descending artery" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "pt" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "pt" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "pt" => true ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0015" "etiqueta" => "Figura 3" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr3.jpeg" "Alto" => 1181 "Ancho" => 3603 "Tamanyo" => 170393 ] ] "descripcion" => array:1 [ "pt" => "<p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Intervenção coronária percutânea no segundo ramo da artéria descendente anterior (seta).</p>" ] ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Ricardo de Souza Alves Ferreira, José Luis Attab dos Santos, Clemente Greguolo, José Fábio Fabris, Marcelo D’Anzicourt Pinto, Renato Sanchez Antônio" "autores" => array:6 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Ricardo de Souza Alves" "apellidos" => "Ferreira" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "José Luis Attab dos" "apellidos" => "Santos" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Clemente" "apellidos" => "Greguolo" ] 3 => array:3 [ "nombre" => "José Fábio" "apellidos" => "Fabris" "sufijo" => "Jr." ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Marcelo D’Anzicourt" "apellidos" => "Pinto" ] 5 => array:2 [ "nombre" => "Renato Sanchez" "apellidos" => "Antônio" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "pt" "Traduccion" => array:1 [ "en" => array:9 [ "pii" => "S2214123515000150" "doi" => "10.1016/j.rbciev.2014.12.002" "estado" => "S300" "subdocumento" => "" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "idiomaDefecto" => "en" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2214123515000150?idApp=UINPBA00004N" ] ] "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0104184315000156?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/01041843/0000002300000001/v3_201611250049/S0104184315000156/v3_201611250049/pt/main.assets" ] "pt" => array:20 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Relato de caso</span>" "titulo" => "Artéria coronária única com origem no seio de Valsalva direito" "tieneTextoCompleto" => true "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "70" "paginaFinal" => "72" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:4 [ "autoresLista" => "Igor Ribeiro de Castro Bienert, Lucas Pocebon, Felipe Xavier, Vinícius Santos, Sarah Bortolucci, Fábio Salerno Rinaldi, Paulo André da Silva, Pedro Beraldo de Andrade" "autores" => array:8 [ 0 => array:4 [ "nombre" => "Igor Ribeiro de Castro" "apellidos" => "Bienert" "email" => array:1 [ 0 => "bienert@famema.br" ] "referencia" => array:3 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">1</span>" "identificador" => "fn1" ] 2 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">*</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] 1 => array:3 [ "nombre" => "Lucas" "apellidos" => "Pocebon" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] ] ] 2 => array:3 [ "nombre" => "Felipe" "apellidos" => "Xavier" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] ] ] 3 => array:3 [ "nombre" => "Vinícius" "apellidos" => "Santos" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] ] ] 4 => array:3 [ "nombre" => "Sarah" "apellidos" => "Bortolucci" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] ] ] 5 => array:3 [ "nombre" => "Fábio Salerno" "apellidos" => "Rinaldi" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] ] ] 6 => array:3 [ "nombre" => "Paulo André da" "apellidos" => "Silva" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] ] ] 7 => array:3 [ "nombre" => "Pedro Beraldo de" "apellidos" => "Andrade" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] ] ] ] "afiliaciones" => array:2 [ 0 => array:3 [ "entidad" => "Hospital das Clínicas, Faculdade de Medicina de Marília, Marília, SP, Brasil" "etiqueta" => "a" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:3 [ "entidad" => "Irmandade da Santa Casa de Misericórdia de Marília, Marília, SP, Brasil" "etiqueta" => "b" "identificador" => "aff0010" ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "⁎" "correspondencia" => "Autor para correspondência: Serviço de Hemodinâmica do Hospital das Clínicas de Marília, Rua Aziz Attallah, s/n, Fragata, CEP: 17519‐101, Marília, SP, Brasil." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Single coronary artery originating from the right sinus of Valsalva" ] ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figura 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 927 "Ancho" => 2779 "Tamanyo" => 404068 ] ] "descripcion" => array:1 [ "pt" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Coronariografia nas projeções oblíqua anterior direita, oblíqua anterior esquerda e oblíqua anterior esquerda caudal. Coronária esquerda com origem anômala em seio coronariano direito com trajeto retroaórtico.</p>" ] ] ] "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0025">Introdução</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">A origem anômala de artéria coronária (OAAC) é considerada uma alteração congênita rara e divide opiniões de especialistas, principalmente quanto à abordagem terapêutica. As anomalias coronárias são classificadas, de maneira geral, em quatro grupos: anomalias da origem e do trajeto coronários (tronco da coronária esquerda ausente, localização anômala do óstio coronário dentro ou fora do seio de Valsalva apropriado, localização anômala do óstio coronário em seio de Valsalva inapropriado e artéria coronária única); anomalias intrínsecas da anatomia coronária (estenose ou atresia de óstios coronários, aneurisma coronário, hipoplasia coronária e ponte miocárdica); anomalias da circulação coronária terminal (fístulas para cavidades cardíacas, veia cava inferior ou artérias e veias pulmonares); e vasos anastomóticos anômalos.<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1,2</span></a> Apesar disso, sua apresentação é objeto de preocupação, devido ao ocasional desencadeamento de sintomas isquêmicos ou até mesmo morte súbita, principalmente em adultos jovens.</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Dentre as formas de apresentação, o óstio único de seio coronariano é ainda mais raro, e sua abordagem é discutida de acordo com a trajetória do leito arterial. A seguir, relatamos o caso de uma dessas anomalias com apresentação tardia e imagem angiográfica peculiar.</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0030">Relato do caso</span><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Paciente do sexo feminino, 75 anos, branca, com histórico de diabetes melito, hipertensão arterial, dislipidemia, atendida com queixa de dor torácica em repouso. À admissão, o exame físico não evidenciava alterações significativas. O eletrocardiograma de entrada demonstrou padrão de alteração difusa de repolarização ventricular. Foi estratificada como angina instável de alto risco e encaminhada para a realização de coronariografia, realizada via artéria radial direita, que evidenciou óstio de tronco de coronária com origem anômala em seio coronariano direito com trajeto retroaórtico (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">fig. 1</a>). A ventriculografia demonstrou hipertrofia ventricular e fração de ejeção preservada. Devido à estabilidade clínica e à ausência de lesões coronarianas, a paciente teve alta com medicação cardiovascular ajustada e, no seguimento de 90 dias, encontrava‐se assintomática e sem isquemia documentada em testes não invasivos.</p><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia></span><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0035">Discussão</span><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">O primeiro relato de origem anômala de coronária foi descrito em 1841. Tais anomalias resultam de distúrbios congênitos que ocorrem por volta da terceira semana do desenvolvimento fetal,<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0015"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a> e as primeiras coortes prospectivas de angiografias coronárias demonstraram prevalência em torno de 5% para a OAAC. Dentre estes, 0,15% possuía a artéria coronária esquerda originando‐se no seio coronariano direito.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0020"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a> Hoje, a classificação das anomalias coronárias de origem e trajeto obedece a critérios anatômicos estabelecidos (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabela 1</a>). Quanto à origem única da artéria coronária, estudos mais recentes referiram a prevalência dessa alteração específica variando de 0,1 a 0,3%,<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0025"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a> e esta pode ser melhor compreendida com a visualização em esquemas anatômicos demonstrados graficamente (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">fig. 2</a>).</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0010"></elsevierMultimedia><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">A investigação das OAAC é desafiadora por sua apresentação clínica, uma vez que os primeiros sintomas podem ser angina, síncope ou mesmo morte súbita, especialmente em jovens submetidos a exercícios extenuantes.<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0030"><span class="elsevierStyleSup">6–8</span></a> A ecocardiografia é um método não invasivo de baixo custo, podendo estabelecer o diagnóstico,<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a> mas a sensibilidade e a especificidade diminuem consideravelmente com o aumento da idade da população estudada, devido à dificuldade com a janela ultrassonográfica.</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Embora não seja o método de escolha para o diagnóstico, por vezes, o paciente portador de OAAC apresenta‐se no laboratório de hemodinâmica ainda sem diagnóstico, e o intervencionista deve ter conhecimento dessa condição para o esclarecimento anatômico adequado. A angiografia por tomografia computadorizada (angio‐TC) geralmente permite melhor visualização das artérias coronárias anômalas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0050"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a> e, além desta, a coronariografia por ressonância nuclear magnética (angiorressonância) é uma alternativa segura e eficaz para diagnóstico de casos duvidosos, embora seu uso ainda não esteja amplamente difundido. A <span class="elsevierStyleItalic">American Heart Association</span> (AHA), por meio do documento ACC/AHA 2008 <span class="elsevierStyleItalic">Guidelines for the Management of Adults with Congenital Heart Disease</span>, referiu a angio‐TC e a angiorressonância no diagnóstico das OAAC com indicação classe I e nível de evidência B.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0055"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a></p><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Os consensos disponíveis sobre o tema, derivados principalmente da escola americana, indicam, quando demonstrada isquemia, revascularização cirúrgica em centros de excelência no manejo de OAAC,<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0060"><span class="elsevierStyleSup">12,13</span></a> salientando a indicação terapêutica, especialmente quando a artéria coronária esquerda se origina no seio coronário oposto e tem curso entre a aorta e a artéria pulmonar, devido ao risco de compressão da coronária pelos vasos de maior calibre.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a> Embora este seja o mecanismo clássico descrito como causador de isquemia, estudos com ultrassom intracoronário demonstraram que essa anomalia coronária está associada à intussuscepção intramural proximal da artéria ectópica na parede da raiz da aorta, local onde se constatam hipoplasia e compressão lateral do segmento arterial, que, associadas à distensibilidade da parede aórtica, dependentes das mudanças anatômicas intrínsecas da parede do vaso, podem explicar os eventos de isquemia miocárdica episódica.<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0015"><span class="elsevierStyleSup">3,15</span></a></p><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Não há consenso quanto ao tratamento de OAAC sem evidências de isquemia, mas a conduta tende a ser mais conservadora, com betabloqueadores e mudanças de estilo de vida, de forma a evitar exercícios físicos extenuantes. A opção percutânea com stent é reservada a casos selecionados.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">16</span></a></p><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Ainda sobre a terapêutica cirúrgica, até mesmo a escolha do tratamento ainda possui divergências na literatura e é escasso o número de evidências sólidas. Há recomendações de opções como cirurgia de reimplante da artéria coronária anômala na raiz da aorta, liberação do segmento intramural da artéria coronária anômala ou a criação de novo óstio coronário ao final do segmento intramural da coronária anômala (ostioplastia).<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0085"><span class="elsevierStyleSup">17</span></a></p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0040">Fonte de financiamento</span><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Não há.</p></span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0045">Conflitos de interesses</span><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Os autores declaram não haver conflitos de interesse.</p></span></span>" "textoCompletoSecciones" => array:1 [ "secciones" => array:10 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "xres762480" "titulo" => "Resumo" "secciones" => array:1 [ 0 => array:1 [ "identificador" => "abst0005" ] ] ] 1 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec764013" "titulo" => "Palavras‐chave" ] 2 => array:3 [ "identificador" => "xres762481" "titulo" => "Abstract" "secciones" => array:1 [ 0 => array:1 [ "identificador" => "abst0010" ] ] ] 3 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec764014" "titulo" => "Keywords" ] 4 => array:2 [ "identificador" => "sec0005" "titulo" => "Introdução" ] 5 => array:2 [ "identificador" => "sec0010" "titulo" => "Relato do caso" ] 6 => array:2 [ "identificador" => "sec0015" "titulo" => "Discussão" ] 7 => array:2 [ "identificador" => "sec0020" "titulo" => "Fonte de financiamento" ] 8 => array:2 [ "identificador" => "sec0025" "titulo" => "Conflitos de interesses" ] 9 => array:1 [ "titulo" => "Referências" ] ] ] "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "fechaRecibido" => "2014-08-25" "fechaAceptado" => "2014-11-25" "PalabrasClave" => array:2 [ "pt" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Palavras‐chave" "identificador" => "xpalclavsec764013" "palabras" => array:3 [ 0 => "Anomalias dos vasos coronários" 1 => "Doença da artéria coronariana" 2 => "Seio aórtico" ] ] ] "en" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Keywords" "identificador" => "xpalclavsec764014" "palabras" => array:3 [ 0 => "Coronary vessel anomalies" 1 => "Coronary artery disease" 2 => "Sinus of Valsalva" ] ] ] ] "tieneResumen" => true "resumen" => array:2 [ "pt" => array:2 [ "titulo" => "Resumo" "resumen" => "<span id="abst0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A origem anômala de artéria coronária é uma alteração congênita rara, com incidência estimada em 0,3 a 1,3% dos pacientes encaminhados para angiografia coronariana. Atualmente, sua discussão ainda divide opiniões, principalmente quanto à abordagem terapêutica. Relatamos o caso de uma paciente de 75 anos submetida a um cateterismo cardíaco, cujo resultado mostrou tronco de coronária com origem anômala junto à coronária direita em seio coronariano direito e com trajeto retroaórtico.</p></span>" ] "en" => array:2 [ "titulo" => "Abstract" "resumen" => "<span id="abst0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Anomalous origin of coronary arteries is a rare congenital disorder, with an estimated incidence of 0.3 to 1.3% of patients referred for coronary angiography. Currently, its discussion still divides opinions, particularly regarding the therapeutic approach. We report the case of a 75 year‐old woman who underwent cardiac catheterization, which showed the left main coronary artery with an anomalous origin next to the right coronary artery in the right coronary sinus and with a retroaortic course.</p></span>" ] ] "NotaPie" => array:1 [ 0 => array:3 [ "etiqueta" => "1" "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0005">A revisão por pares é da responsabilidade Sociedade Brasileira de Hemodinâmica e Cardiologia Intervencionista.</p>" "identificador" => "fn1" ] ] "multimedia" => array:3 [ 0 => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figura 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 927 "Ancho" => 2779 "Tamanyo" => 404068 ] ] "descripcion" => array:1 [ "pt" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Coronariografia nas projeções oblíqua anterior direita, oblíqua anterior esquerda e oblíqua anterior esquerda caudal. Coronária esquerda com origem anômala em seio coronariano direito com trajeto retroaórtico.</p>" ] ] 1 => array:7 [ "identificador" => "fig0010" "etiqueta" => "Figura 2" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr2.jpeg" "Alto" => 1593 "Ancho" => 2145 "Tamanyo" => 389108 ] ] "descripcion" => array:1 [ "pt" => "<p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Origem anômala de artéria coronária esquerda com óstio em seio coronariano direito. Variações de trajeto. (1) Anatomia coronariana normal. (2) Trajeto interarterial. (3) Trajeto pré‐pulmonar. (4) Trajeto retroaórtico. (5) Trajeto subpulmonar. ACD: artéria coronária direita; D: seio coronariano direito; E: seio coronariano esquerdo; NC: seio não coronariano; TCE: tronco de coronária esquerda; ACX: artéria circunflexa; ADA: artéria descendente anterior. Fonte: adaptado de Lim JC, Beale A, Ramcharitar S; Medscape. Anomalous origination of a coronary artery from the opposite sinus. Nat Rev Cardiol. 2011;8(12):706‐19.</p>" ] ] 2 => array:7 [ "identificador" => "tbl0005" "etiqueta" => "Tabela 1" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">DA: artéria descendente anterior; Cx: artéria circunflexa; CD: artéria coronária direita.</p><p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Fonte: adaptado de Angelini.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a></p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">1.</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Tronco de coronária esquerda ausente (origem independente da DA e Cx)</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">2.</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Localização anômala do óstio coronário na raiz da aorta ou próximo do seio de Valsalva apropriado (para cada artéria):</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">a. Alto \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">b. Baixo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">c. Comissural \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">3.</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Localização anômala do óstio coronário fora do seio de Valsalva apropriado:</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">a. Seio aórtico posterior direito \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">b. Aorta ascendente \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">c. Ventrículo esquerdo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">d. Ventrículo direito \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">e. Artéria pulmonar \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">f. Arco aórtico \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">g. Artéria inominada \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">h. Artéria carótida direita \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">i. Artéria mamária interna \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">j. Artéria brônquica \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">k. Artéria subclávia \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">l. Aorta torácica descendente \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">4.</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Origem anômala do óstio coronário no seio coronário oposto ‐ variantes:</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">a. CD com origem no seio coronário esquerdo e com trajeto anômalo: \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">i. Sulco atrioventricular posterior ou retrocardíaco \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">ii. Retroaórtico \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">iii. Entre a aorta e a artéria pulmonar (intramural) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">iv. Intrasseptal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">v. Anterior ao trato de saída da artéria pulmonar ou pré‐cardíaco \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">vi. Sulco interventricular posteroanterior \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">b. DA com origem no seio coronário direito, com trajeto anômalo: \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">i. Entre a aorta e a artéria pulmonar (intramural) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">ii. Intrasseptal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">iii. Anterior ao trato de saída da artéria pulmonar ou pré‐cardíaco \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">iv. Sulco interventricular posteroanterior \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">c. Cx com origem no seio coronário direito, com trajeto anômalo: \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">i. Sulco atrioventricular posterior \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">ii. Retroaórtico \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">d. Tronco de coronária esquerda com origem no seio coronário direito, com trajeto anômalo: \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">i. Sulco atrioventricular posterior ou retrocardíaco \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">ii. Retroaórtico \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">iii. Entre a aorta e a artéria pulmonar \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">iv. Intrasseptal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">v. Anterior ao trato de saída pulmonar ou pré‐cardíaco \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="" valign="top"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top">vi. Sulco interventricular posteroanterior \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">5.</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleBold">Artéria coronária única</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab1259574.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "pt" => "<p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Classificação das anomalias coronarianas de origem e trajeto</p>" ] ] ] "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Referências" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0005" "bibliografiaReferencia" => array:17 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0005" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Coronary artery anomalies: An entity in search of an identity" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "P. Angelini" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1161/CIRCULATIONAHA.106.618082" "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Circulation." "fecha" => "2007" "volumen" => "115" "numero" => "10" "paginaInicial" => "1296" "paginaFinal" => "1305" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17353457" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0010" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Origem anômala das artérias coronárias" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "F.H.A.P. Veras" 1 => "E.G. Victor" 2 => "L.C.R. Saraiva" 3 => "M.M.U. Lopes" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Bras Cardiol Invas." "fecha" => "2007" "volumen" => "15" "numero" => "3" "paginaInicial" => "285" "paginaFinal" => "292" ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0015" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Origem anômala da artéria coronária esquerda do seio de Valsalva direito" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "D.C.C. Farias" 1 => "A.C.V. Moreira" 2 => "J.M. Tavares" 3 => "J.N.F. Correia" 4 => "R.S. Souza" 5 => "A.R. Silva-Filho" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Bras Cardiol Invas." "fecha" => "2013" "volumen" => "21" "numero" => "1" "paginaInicial" => "82" "paginaFinal" => "84" ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0020" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Ectopic origin of the left anterior descending artery from the posterior descending branch" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "C. Alfaro-Franco" 1 => "M. Zaqqa" 2 => "P. Angelini" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Tex Heart Inst J." "fecha" => "1999" "volumen" => "26" "numero" => "3" "paginaInicial" => "236" "paginaFinal" => "237" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10524751" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0025" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Coronary artery anomalies in 126,595 patients undergoing coronary arteriography" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "O. Yamanaka" 1 => "R.E. Hobbs" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Cathet Cardiovasc Diagn." "fecha" => "1990" "volumen" => "21" "numero" => "1" "paginaInicial" => "28" "paginaFinal" => "40" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2208265" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0030" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Sudden cardiac death in young athletes. A review" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "F.M. McCaffrey" 1 => "D.S. Braden" 2 => "W.B. Strong" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Am J Dis Child." "fecha" => "1991" "volumen" => "145" "numero" => "2" "paginaInicial" => "177" "paginaFinal" => "183" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1994683" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0035" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Relationship of race to sudden cardiac death in competitive athletes with hypertrophic cardiomyopathy" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "B.J. Maron" 1 => "K.P. Carney" 2 => "H.M. Lever" 3 => "J.F. Lewis" 4 => "I. Barac" 5 => "S.A. Casey" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "J Am Coll Cardiol." "fecha" => "2003" "volumen" => "41" "numero" => "6" "paginaInicial" => "974" "paginaFinal" => "980" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12651044" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0040" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Sudden death in young adults: A 25‐year review of autopsies in military recruits" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "R.E. Eckart" 1 => "S.L. Scoville" 2 => "C.L. Campbell" 3 => "E.A. Shry" 4 => "K.C. Stajduhar" 5 => "R.N. Potter" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Ann Intern Med." "fecha" => "2004" "volumen" => "141" "numero" => "11" "paginaInicial" => "829" "paginaFinal" => "834" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15583223" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 8 => array:3 [ "identificador" => "bib0045" "etiqueta" => "9" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Clinical, angiographic, and hemodynamic findings in patients with anomalous origin of the coronary arteries" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "B.R. Chaitman" 1 => "J. Lesperance" 2 => "J. Saltiel" 3 => "M.G. Bourassa" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Circulation." "fecha" => "1976" "volumen" => "53" "numero" => "1" "paginaInicial" => "122" "paginaFinal" => "131" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1244233" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 9 => array:3 [ "identificador" => "bib0050" "etiqueta" => "10" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Paciente com angina e anomalia tipo óstio único de artéria coronária com origem no seio de Valsalva direito" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "S.V. Macedo" 1 => "F. Conejo" 2 => "H.B. Ribeiro" 3 => "R.I. Moshiduky" 4 => "M.A. Perin" 5 => "E.E. Ribeiro" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Bras Cardiol Invas." "fecha" => "2011" "volumen" => "19" "numero" => "4" "paginaInicial" => "442" "paginaFinal" => "444" ] ] ] ] ] ] 10 => array:3 [ "identificador" => "bib0055" "etiqueta" => "11" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Acc/aha 2008 guidelines for the management of adults with congenital heart disease: A report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines (writing committee to develop guidelines on the management of adults with congenital heart disease)" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "C.A. Warnes" 1 => "R.G. Williams" 2 => "T.M. Bashore" 3 => "J.S. Child" 4 => "H.M. Connolly" 5 => "J.A. Dearani" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1161/CIRCULATIONAHA.108.190690" "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Circulation." "fecha" => "2008" "volumen" => "118" "numero" => "23" "paginaInicial" => "e714" "paginaFinal" => "e833" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18997169" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 11 => array:3 [ "identificador" => "bib0060" "etiqueta" => "12" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Clinical profile of congenital coronary artery anomalies with origin from the wrong aortic sinus leading to sudden death in young competitive athletes" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "C. Basso" 1 => "B.J. Maron" 2 => "D. Corrado" 3 => "G. Thiene" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "J Am Coll Cardiol." "fecha" => "2000" "volumen" => "35" "numero" => "6" "paginaInicial" => "1493" "paginaFinal" => "1501" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10807452" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 12 => array:3 [ "identificador" => "bib0065" "etiqueta" => "13" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Major coronary artery anomalies in a pediatric population: Incidence and clinical importance" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "J.A. Davis" 1 => "F. Cecchin" 2 => "T.K. Jones" 3 => "M.A. Portman" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "J Am Coll Cardiol." "fecha" => "2001" "volumen" => "37" "numero" => "2" "paginaInicial" => "593" "paginaFinal" => "597" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11216984" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 13 => array:3 [ "identificador" => "bib0070" "etiqueta" => "14" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Prospective echocardiographic diagnosis and surgical repair of anomalous origin of a coronary artery from the opposite sinus with an interarterial course" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "P.C. Frommelt" 1 => "M.A. Frommelt" 2 => "J.S. Tweddell" 3 => "R.D. Jaquiss" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "J Am Coll Cardiol." "fecha" => "2003" "volumen" => "42" "numero" => "1" "paginaInicial" => "148" "paginaFinal" => "154" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12849675" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 14 => array:3 [ "identificador" => "bib0075" "etiqueta" => "15" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Anomalous coronary artery arising from the opposite sinus: Descriptive features and pathophysiologic mechanisms, as documented by intravascular ultrasonography" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "P. Angelini" 1 => "J.A. Velasco" 2 => "D. Ott" 3 => "G.R. Khoshnevis" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "J Invasive Cardiol." "fecha" => "2003" "volumen" => "15" "numero" => "9" "paginaInicial" => "507" "paginaFinal" => "514" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12947211" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 15 => array:3 [ "identificador" => "bib0080" "etiqueta" => "16" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "comentario" => "A10" "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Six‐month success of intracoronary stenting for anomalous coronary arteries associated with myocardial ischemia" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "A.J. Doorey" 1 => "M.J. Pasquale" 2 => "J.F. Lally" 3 => "G.S. Mintz" 4 => "E. Marshall" 5 => "D.A. Ramos" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:8 [ "tituloSerie" => "Am J Cardiol." "fecha" => "2000" "volumen" => "86" "numero" => "5" "paginaInicial" => "580" "paginaFinal" => "582" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11009287" "web" => "Medline" ] ] "itemHostRev" => array:3 [ "pii" => "S0015028211008612" "estado" => "S300" "issn" => "00150282" ] ] ] ] ] ] ] 16 => array:3 [ "identificador" => "bib0085" "etiqueta" => "17" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Anomalous coronary artery with aortic origin and course between the great arteries: Improved diagnosis, anatomic findings, and surgical treatment" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "E. Erez" 1 => "V.K. Tam" 2 => "N.A. Doublin" 3 => "J. Stakes" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.athoracsur.2006.04.089" "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Ann Thorac Surg." "fecha" => "2006" "volumen" => "82" "numero" => "3" "paginaInicial" => "973" "paginaFinal" => "977" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16928518" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "pt" "url" => "/01041843/0000002300000001/v3_201611250049/S0104184315000144/v3_201611250049/pt/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "42701" "tipo" => "SECCION" "en" => array:2 [ "titulo" => "Relatos de caso" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "en" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/01041843/0000002300000001/v3_201611250049/S0104184315000144/v3_201611250049/pt/main.pdf?idApp=UINPBA00004N&text.app=https://www.elsevier.es/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0104184315000144?idApp=UINPBA00004N" ]
año/Mes | Html | Total | |
---|---|---|---|
2024 Octubre | 170 | 8 | 178 |
2024 Septiembre | 239 | 18 | 257 |
2024 Agosto | 182 | 13 | 195 |
2024 Julio | 157 | 10 | 167 |
2024 Junio | 107 | 4 | 111 |
2024 Mayo | 99 | 12 | 111 |
2024 Abril | 159 | 6 | 165 |
2024 Marzo | 171 | 7 | 178 |
2024 Febrero | 194 | 11 | 205 |
2024 Enero | 187 | 12 | 199 |
2023 Diciembre | 174 | 14 | 188 |
2023 Noviembre | 179 | 16 | 195 |
2023 Octubre | 200 | 14 | 214 |
2023 Septiembre | 164 | 11 | 175 |
2023 Agosto | 148 | 15 | 163 |
2023 Julio | 148 | 12 | 160 |
2023 Junio | 147 | 6 | 153 |
2023 Mayo | 178 | 11 | 189 |
2023 Abril | 137 | 2 | 139 |
2023 Marzo | 203 | 9 | 212 |
2023 Febrero | 106 | 5 | 111 |
2023 Enero | 131 | 4 | 135 |
2022 Diciembre | 96 | 6 | 102 |
2022 Noviembre | 131 | 6 | 137 |
2022 Octubre | 143 | 20 | 163 |
2022 Septiembre | 115 | 27 | 142 |
2022 Agosto | 153 | 18 | 171 |
2022 Julio | 99 | 13 | 112 |
2022 Junio | 79 | 13 | 92 |
2022 Mayo | 81 | 10 | 91 |
2022 Abril | 107 | 9 | 116 |
2022 Marzo | 169 | 16 | 185 |
2022 Febrero | 130 | 10 | 140 |
2022 Enero | 135 | 7 | 142 |
2021 Diciembre | 92 | 10 | 102 |
2021 Noviembre | 115 | 16 | 131 |
2021 Octubre | 149 | 26 | 175 |
2021 Septiembre | 103 | 13 | 116 |
2021 Agosto | 96 | 11 | 107 |
2021 Julio | 103 | 7 | 110 |
2021 Junio | 196 | 9 | 205 |
2021 Mayo | 79 | 8 | 87 |
2021 Abril | 164 | 37 | 201 |
2021 Marzo | 121 | 19 | 140 |
2021 Febrero | 62 | 11 | 73 |
2021 Enero | 71 | 13 | 84 |
2020 Diciembre | 62 | 7 | 69 |
2020 Noviembre | 57 | 8 | 65 |
2020 Octubre | 63 | 6 | 69 |
2020 Septiembre | 36 | 9 | 45 |
2020 Agosto | 42 | 10 | 52 |
2020 Julio | 61 | 11 | 72 |
2020 Junio | 60 | 2 | 62 |
2020 Mayo | 74 | 7 | 81 |
2020 Abril | 82 | 6 | 88 |
2020 Marzo | 107 | 6 | 113 |
2020 Febrero | 74 | 6 | 80 |
2020 Enero | 137 | 6 | 143 |
2019 Diciembre | 33 | 7 | 40 |
2019 Noviembre | 59 | 1 | 60 |
2019 Octubre | 92 | 16 | 108 |
2019 Septiembre | 60 | 9 | 69 |
2019 Agosto | 25 | 3 | 28 |
2019 Julio | 21 | 7 | 28 |
2019 Junio | 41 | 16 | 57 |
2019 Mayo | 34 | 18 | 52 |
2019 Marzo | 8 | 0 | 8 |
2019 Febrero | 1 | 0 | 1 |
2019 Enero | 1 | 0 | 1 |
2018 Diciembre | 1 | 0 | 1 |
2018 Noviembre | 25 | 0 | 25 |
2018 Octubre | 3 | 0 | 3 |
2018 Septiembre | 53 | 3 | 56 |
2018 Agosto | 137 | 15 | 152 |
2018 Julio | 110 | 19 | 129 |
2018 Junio | 199 | 18 | 217 |
2018 Mayo | 228 | 17 | 245 |
2018 Abril | 212 | 11 | 223 |
2018 Marzo | 306 | 15 | 321 |
2018 Febrero | 176 | 15 | 191 |
2018 Enero | 81 | 13 | 94 |
2017 Diciembre | 115 | 19 | 134 |
2017 Noviembre | 134 | 17 | 151 |
2017 Octubre | 117 | 23 | 140 |
2017 Septiembre | 154 | 20 | 174 |
2017 Agosto | 137 | 24 | 161 |
2017 Julio | 143 | 25 | 168 |
2017 Junio | 175 | 23 | 198 |
2017 Mayo | 253 | 28 | 281 |
2017 Abril | 203 | 26 | 229 |
2017 Marzo | 177 | 18 | 195 |
2017 Febrero | 325 | 27 | 352 |
2017 Enero | 106 | 16 | 122 |
2016 Diciembre | 115 | 30 | 145 |
2016 Noviembre | 193 | 21 | 214 |
2016 Octubre | 209 | 18 | 227 |
2016 Septiembre | 225 | 25 | 250 |
2016 Agosto | 221 | 19 | 240 |
2016 Julio | 72 | 15 | 87 |
2016 Junio | 0 | 13 | 13 |
2016 Mayo | 1 | 31 | 32 |
2016 Abril | 0 | 26 | 26 |
2016 Marzo | 0 | 27 | 27 |
2016 Febrero | 11 | 28 | 39 |
2016 Enero | 11 | 32 | 43 |
2015 Diciembre | 5 | 53 | 58 |
2015 Noviembre | 4 | 31 | 35 |
2015 Octubre | 10 | 62 | 72 |
2015 Septiembre | 7 | 0 | 7 |
2015 Agosto | 1 | 3 | 4 |