se ha leído el artículo
array:24 [ "pii" => "S1575092211001914" "issn" => "15750922" "doi" => "10.1016/j.endonu.2011.03.007" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-12-01" "aid" => "225" "copyright" => "SEEN" "copyrightAnyo" => "2011" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "cor" "cita" => "Endocrinol Nutr. 2011;58:550-4" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 9376 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 14 "HTML" => 8320 "PDF" => 1042 ] ] "Traduccion" => array:1 [ "en" => array:19 [ "pii" => "S2173509311000560" "issn" => "21735093" "doi" => "10.1016/j.endoen.2011.03.002" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-12-01" "aid" => "225" "copyright" => "SEEN" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "cor" "cita" => "Endocrinol Nutr. 2011;58:550-4" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 2531 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 11 "HTML" => 1945 "PDF" => 575 ] ] "en" => array:10 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Scientific letter</span>" "titulo" => "Hypomagnesemia induced by proton pump inhibitors, diarrhea, and lactose intolerance" "tienePdf" => "en" "tieneTextoCompleto" => "en" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "550" "paginaFinal" => "554" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "es" => array:1 [ "titulo" => "Hipomagnesemia relacionada con el uso de inhibidores de la bomba de protones, diarrea e intolerancia a lactosa" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "en" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "en" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Marta Cano Megías, Rosa Álvarez Santirso, Pedro Iglesias Lozano, Marta Carrasco De La Fuente, Gilberto Pérez López" "autores" => array:5 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Marta" "apellidos" => "Cano Megías" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Rosa" "apellidos" => "Álvarez Santirso" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Pedro" "apellidos" => "Iglesias Lozano" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Marta" "apellidos" => "Carrasco De La Fuente" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Gilberto" "apellidos" => "Pérez López" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "en" "Traduccion" => array:1 [ "es" => array:9 [ "pii" => "S1575092211001914" "doi" => "10.1016/j.endonu.2011.03.007" "estado" => "S300" "subdocumento" => "" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1575092211001914?idApp=UINPBA00004N" ] ] "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2173509311000560?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/21735093/0000005800000010/v1_201305082322/S2173509311000560/v1_201305082322/en/main.assets" ] ] "itemSiguiente" => array:19 [ "pii" => "S1575092211001963" "issn" => "15750922" "doi" => "10.1016/j.endonu.2011.04.007" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-12-01" "aid" => "230" "copyright" => "SEEN" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "cor" "cita" => "Endocrinol Nutr. 2011;58:554-5" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 10552 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 14 "HTML" => 9243 "PDF" => 1295 ] ] "es" => array:11 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Carta científica</span>" "titulo" => "Ginecomastia de origen tumoral" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "554" "paginaFinal" => "555" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Tumor-related gynecomastia" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figura 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 1060 "Ancho" => 975 "Tamanyo" => 92715 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Ecografía testicular que muestra lesión hipoecoica de márgenes irregulares en testículo izquierdo, e imágenes compatibles con microlitiasis dispersas.</p>" ] ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Dolores Ollero García-Agulló, Juan Pablo Martínez de Esteban, Marta Toni García, Emma Anda Apiñániz, Lluis Forga Llenas" "autores" => array:5 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Dolores" "apellidos" => "Ollero García-Agulló" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Juan Pablo" "apellidos" => "Martínez de Esteban" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Marta" "apellidos" => "Toni García" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Emma" "apellidos" => "Anda Apiñániz" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Lluis" "apellidos" => "Forga Llenas" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "Traduccion" => array:1 [ "en" => array:9 [ "pii" => "S2173509311000572" "doi" => "10.1016/j.endoen.2011.04.004" "estado" => "S300" "subdocumento" => "" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "idiomaDefecto" => "en" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2173509311000572?idApp=UINPBA00004N" ] ] "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1575092211001963?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/15750922/0000005800000010/v1_201305082236/S1575092211001963/v1_201305082236/es/main.assets" ] "itemAnterior" => array:19 [ "pii" => "S1575092211003469" "issn" => "15750922" "doi" => "10.1016/j.endonu.2011.09.007" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-12-01" "aid" => "282" "copyright" => "SEEN" "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "ssu" "cita" => "Endocrinol Nutr. 2011;58:541-9" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 5944 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 10 "HTML" => 5042 "PDF" => 892 ] ] "es" => array:13 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Revisión</span>" "titulo" => "Glucocentrismo o adipocentrismo: una visión crítica de los consensos y guías clínicas para el tratamiento de la diabetes mellitus tipo 2" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "541" "paginaFinal" => "549" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Glucocentricity or adipocentricity: a critical view of consensus and clinical guidelines for the treatment of type 2 diabetes mellitus" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0010" "etiqueta" => "Figura 2" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr2.jpeg" "Alto" => 1771 "Ancho" => 2514 "Tamanyo" => 299900 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Propuesta empírica de algoritmo adipocéntrico para el tratamiento del paciente con diabetes tipo 2 (DM2).</p> <p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">CC: circunferencia de cintura; FRCV: factores de riesgo cardiovascular; GLP1-R: receptor del péptido similar al glucagón tipo 1; HbA1c: hemoglobina glucosilada; IMC: índice de masa corporal; LADA: diabetes autoinmune latente del adulto; MEV: modificación del estilo de vida.</p>" ] ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Juan José Gorgojo Martínez" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Juan José" "apellidos" => "Gorgojo Martínez" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "Traduccion" => array:1 [ "en" => array:9 [ "pii" => "S2173509311000699" "doi" => "10.1016/j.endoen.2011.09.002" "estado" => "S300" "subdocumento" => "" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "idiomaDefecto" => "en" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2173509311000699?idApp=UINPBA00004N" ] ] "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1575092211003469?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/15750922/0000005800000010/v1_201305082236/S1575092211003469/v1_201305082236/es/main.assets" ] "es" => array:15 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Carta científica</span>" "titulo" => "Hipomagnesemia relacionada con el uso de inhibidores de la bomba de protones, diarrea e intolerancia a lactosa" "tieneTextoCompleto" => true "saludo" => "<span class="elsevierStyleItalic">Sr. Editor:</span>" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "550" "paginaFinal" => "554" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:4 [ "autoresLista" => "Marta Cano Megías, Rosa Álvarez Santirso, Pedro Iglesias Lozano, Marta Carrasco De La Fuente, Gilberto Pérez López" "autores" => array:5 [ 0 => array:4 [ "nombre" => "Marta" "apellidos" => "Cano Megías" "email" => array:1 [ 0 => "laurana216@hotmail.com" ] "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">¿</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Rosa" "apellidos" => "Álvarez Santirso" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Pedro" "apellidos" => "Iglesias Lozano" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Marta" "apellidos" => "Carrasco De La Fuente" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Gilberto" "apellidos" => "Pérez López" ] ] "afiliaciones" => array:1 [ 0 => array:1 [ "entidad" => "Servicio de Endocrinología, Hospital Universitario Ramón y Cajal, Madrid, España" ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "⁎" "correspondencia" => "Autor para correspondencia." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Hypomagnesemia induced by proton pump inhibitors, diarrhea, and lactose intolerance" ] ] "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La hipomagnesemia es una alteración bioquímica poco frecuente en pacientes ambulatorios, pero que puede detectarse hasta en un 12% de los pacientes hospitalizados, en los que factores como la nutrición parenteral total y enteral, diuréticos, diarrea, hipoalbuminemia y fármacos nefrotóxicos (antibióticos, quimioterápicos, etc.) desempeñan un papel importante en su aparición. Los síntomas de hipomagnesemia generalmente aparecen con valores séricos inferiores a 1,2<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl. Con mucha frecuencia se asocia a la presencia de hipocalcemia, hipopotasemia y alcalosis metabólica. Recientemente diferentes autores han descrito varios casos de hipomagnesemia sintomática asociada al uso prolongado de inhibidores de la bomba de protones (IBP).</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Un varón caucásico de 39 años de edad acudió al servicio de urgencias por calambres en las manos, pies y entumecimiento de la cara de 24<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>horas de evolución. Desde hacía 4 años tenía episodios similares, que relacionaba con deposiciones diarreicas abundantes. El paciente tenía hipertensión arterial, dislipemia y una hernia de hiato. Además, había sufrido hace 5 años un infarto cerebral hemisférico derecho de origen cardioembólico del que se recuperó sin secuelas. Desde entonces, seguía el siguiente tratamiento: acenocumarol 3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg al día, ácido acetilsalicílico 100<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg al día, atenolol 25<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg cada 12<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>h, amlodipino 5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg al día, losartán potásico 50<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg al día, hidroclorotiazida 25<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg al día, simvastatina 20<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg al día y omeprazol 40<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg al día. No había consumido alcohol ni ingerido productos de herbolario, laxantes o fármacos nefrotóxicos.</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En el momento de su llegada al servicio de urgencias tenía una presión arterial de 118/62<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmHg, una frecuencia cardiaca de 103<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ppm, estaba eupneico con una saturación basal de oxígeno del 97% y sin fiebre. Presentaba fasciculaciones musculares en los cuádriceps y espasmo carpopedal en manos y pies. Los signos de Chvostek y Trosseau fueron negativos. Las exploraciones pulmonar, cardiaca y abdominal fueron normales. En los análisis de laboratorio destacaba una creatinina de 1,01<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl, urea 26<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl, Na<span class="elsevierStyleSup">+</span> 142<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mM/l, Cl<span class="elsevierStyleSup">−</span> 102<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mM/l, K<span class="elsevierStyleSup">+</span> 2,2 mM/l (3,5-5,5 meq/l), Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 6,87<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl (8,7-10,3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl), Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl (1,40-2,40<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl), P<span class="elsevierStyleSup">+</span> 1,8<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl (2,7-4,5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl). La gasometría venosa presentaba los siguientes valores: pH 7,45, pCO<span class="elsevierStyleInf">2</span> 43<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmHg y HCO<span class="elsevierStyleInf">3</span><span class="elsevierStyleSup">−</span> 29,9 mEq/l. El electrocardiograma mostraba un ritmo sinusal sin alteraciones del ST y/o QTc. Las radiografías de tórax y abdomen fueron normales. El paciente ingresó en planta de hospitalización de endocrinología y se inició tratamiento urgente sustitutivo intravenoso de Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span>, K<span class="elsevierStyleSup">+</span> y Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> siguiendo las recomendaciones establecidas (4 ampollas de 12 mEq de Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> en 1.000<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml de suero glucosado al 5% en 24<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>h, solución de KCl de 20 mEq/l a velocidad máxima de 10 mEq/h, y carga de 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg de Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> elemental seguido de una perfusión a 2<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/kg/h). Se realizaron controles analíticos cada 3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>horas para ajuste iónico. Tras unas horas de tratamiento, se alcanzó la normalización iónica y la remisión de los síntomas, continuándose con suplementos orales de Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span>, Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> y K<span class="elsevierStyleSup">+</span>.</p><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En analíticas de 2 años previas al ingreso no había registrados niveles de Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> ni de P<span class="elsevierStyleSup">+</span> y únicamente destacaba la presencia de hipocalcemia (7,4; 8,4; 8,5) e hipopotasemia (3,5; 2,2; 3,3).</p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los estudios de tubulopatía renal, función tiroidea, metabolismo óseo (PTH 35,8 pg/ml, vitamina D 25-OH 38,10 ng/ml) e hiperaldosteronismo fueron normales. El paciente fue dado de alta asintomático tras 10 días de ingreso. La tiazida fue retirada y se continuó el tratamiento con suplementos orales de Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> (4,25 mmol/día) y Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> (1.000<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/día). Tres meses después el paciente acudió a una revisión programada en las consultas externas de endocrinología con los mismos síntomas. La analítica mostraba en esta ocasión un K<span class="elsevierStyleSup">+</span> 3,5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mM/l, Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> total 8,2<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl, P<span class="elsevierStyleSup">+</span> 2,8<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>g/dl y Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 1,10<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl. Se completó el estudio gastrointestinal con pruebas funcionales, una tomografía computarizada tóracoabdominal, una colonoscopia, una panendoscopia oral y un tránsito gastrointestinal, para descartar síndromes malabsortivos o paraneoplásicos. De todas estas pruebas, la única alteración fue una prueba de intolerancia a la lactosa positiva. A pesar de los suplementos orales de Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> y Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span>, la hipomagnesemia e hipocalcemia persistieron hasta la suspensión del omeprazol e inicio de ranitidina 150<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg cada 12<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>h. Al alta se mantuvieron las sales de magnesio orales y una dieta sin lactosa. Después de 3 semanas, los análisis mostraron una normalización de los parámetros iónicos. Los suplementos orales fueron suspendidos, sin que posteriormente hubiera nuevos descensos en los valores séricos de Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> y Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span>.</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Hoy en día se desconoce la incidencia exacta de este efecto secundario de los IBP. En la búsqueda en Pub Med/MEDLINE de artículos recientemente publicados (2002-enero 2011) utilizando los términos <span class="elsevierStyleItalic">hypomagnesaemia, proton pump-inhibitor y/o omeprazole, pantoprazole, lanzoprazole,</span> hemos encontrado hasta 25 casos publicados (incluyendo el aquí descrito). El análisis del tipo de IBP, dosis y duración del tratamiento, características clínicas, factores precipitantes, manejo terapéutico y pronóstico se incluyen en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>. Todos los pacientes estaban en tratamiento con IBP al menos durante un año (media 7,7 años; rango 1-13). Existe un predominio del sexo femenino en las series descritas (15 mujeres, 10 varones), que puede ser atribuido a un mejor cumplimiento terapéutico<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>. La edad media de presentación era de 67,9 años (rango 40-81 años). La hipomagnesemia no sólo se asocia al omeprazol<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a> (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>15), sino que parece ser un efecto secundario de clase (esomeprazol<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1–4</span></a>, pantoprazol<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>, lanzoprazol<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1,5</span></a>, y rabeprazol<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0020"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>). Además el riesgo de hipomagnesemia no es dependiente de la dosis. Puede suceder tanto con dosis bajas o medias (20-40<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/día) como en 1 o 2 tomas al día<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2,6,7</span></a>. La mayoría de los pacientes (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>21, 84%) tenían manifestaciones neuromusculares, como debilidad, mareo, parestesias<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>, calambres musculares<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a>, espasmo carpopedal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>, convulsiones generalizadas<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2,5</span></a> incluso pérdida de conocimiento o tetraparesia aguda<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0015"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a>. Además, 3 de estos pacientes tenían alteraciones electrocardiográficas: taquicardia supraventricular<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>, flúter auricular<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a> y fibrilación auricular<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0020"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>. Hoom et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0020"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a> describen únicamente trastornos en el ritmo cardiaco sin síntomas neuromusculares asociados. Aproximadamente una cuarta parte de todos los pacientes (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>6, 24% del total) tuvieron algún tipo de alteración electrocardiográfica. Se describen con frecuencia factores desencadenantes que contribuyen a la hipomagnesemia (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>). En nuestro caso eran el uso crónico de diuréticos tiazídicos y diarrea por intolerancia a la lactosa, que son causas conocidas de hipomagnesemia por pérdidas renales y gastrointestinales.</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los casos publicados en la literatura médica describen la presencia concomitante de otros trastornos electrolíticos como hipopotasemia (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9, cifra media 2,7 mM/l) e hipofosfatemia (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2)<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0025"><span class="elsevierStyleSup">5,8</span></a>. Todos los trabajos han comunicado la presencia de hipocalcemia secundaria (valores medios de Ca<span class="elsevierStyleSup">2+</span> 7,16<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl).</p><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El mecanismo de la hipomagnesemia inducida por IBP todavía no está aclarado. Schilingman et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a> proponen que el tratamiento con IBP induce cambios en el pH intestinal y produce una disminución en la expresión de la familia de receptores de potencial transitorio de canales de melastatina (TRPM) en individuos heterocigóticos. Recientemente se han identificado dos de estos receptores, TRPM6 y TRPM7<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9,10</span></a>, que son claves en el transporte intestinal transepitelial y tubular renal de Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span>. Varios factores regulan su expresión: valores séricos de Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span>, angiotensina II, aldosterona, bradicinina, estrógenos, fármacos inductores de hiperglucemia, diabetes mellitus, diuréticos, acidosis o alcalosis o inmunosupresores como tacrolimus.</p><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En general, la recuperación completa de los trastornos hidroelectrolíticos sucedió en una media de 6 semanas (1-56 semanas). Se cambió a un anti-H<span class="elsevierStyleInf">2</span> en casi dos tercios de los pacientes (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>18), siendo retirado el IBP como única actitud terapéutica en el resto. En conclusión, la hipomagnesemia inducida por el tratamiento prolongado con IBP es un efecto adverso de clase. Puede ser desencadenada por múltiples factores, que deben de ser considerados en cada caso individual. MacKay y Bladon<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a> recomiendan realizar un control anual de iones, incluyendo K<span class="elsevierStyleSup">+</span>, Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> y Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> en todos los pacientes que se encuentren en tratamiento con IBP. Es una alteración iónica totalmente reversible tras la retirada del IBP. Sin embargo, la mayoría de los pacientes precisan de un tiempo (varias semanas) de tratamiento con suplementos orales de Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> y Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> para la completa resolución de las anomalías electrolíticas. Los clínicos deben estar atentos a las alteraciones iónicas de pacientes que se presentan con tetania, arritmias o convulsiones de causa no aclarada y que estén en tratamiento de larga duración con IBP.</p><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Conflicto de intereses</span><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los autores declaran no tener ningún conflicto de intereses.</p></span></span>" "textoCompletoSecciones" => array:1 [ "secciones" => array:3 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "sec0005" "titulo" => "Conflicto de intereses" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "xack41895" "titulo" => "Agradecimientos" ] 2 => array:1 [ "titulo" => "Bibliografía" ] ] ] "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "multimedia" => array:1 [ 0 => array:7 [ "identificador" => "tbl0005" "etiqueta" => "Tabla 1" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:3 [ "leyenda" => "<p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">M: mujer; NR: no realizado; V: varón.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Artículo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Sexo/Edad \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Fármaco, dosis diaria, duración (años) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Síntomas \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Iones (mg/dl) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">25-OH vitD/PTH \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Comentarios \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Escala de Naranjo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Recuperación (semanas) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Epstein et al (2006) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">M/51V/80 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Omeprazol (20 mg/12 h).12 añosOmeprazol (20 mg/día). Varios años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Espasmo carpopedalEspasmo carpopedal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 1,05Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 7,37Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,48Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 6,33 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Normal/BajaNormal/Baja \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Tras esomeprazol, niveles bajos Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">ProbableProbable \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Sí (56 semanas)Sí (40 semanas) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Cundy et al (2008) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">V/67M/63 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Omeprazol (20 mg/día).12 añosOmeprazol (40 mg/día).6 años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Convulsiones generalizadasConvulsiones generalizadas \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,28-1,03Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 6,12-8Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,48-0,52Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 7,08 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">NR/BajaNR/Baja \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Tras esomeprazol, niveles bajos Mg<span class="elsevierStyleSup">2</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">ProbableProbable \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">No especificadoNo especificado \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Shabaje et al (2008) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">V/81M/78 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Omeprazol (40 mg/día).No precisado.Omeprazol (40 mg/día).7 años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Calambres, parestesias, flúter auricular; bloqueo A-VParestesias. Tetania \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,45Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 5,83K<span class="elsevierStyleSup">+</span> 2,9Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,24Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 6,25K<span class="elsevierStyleSup">+</span> 2,7P<span class="elsevierStyleSup">+</span> 1,178 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">NR/NormalNR/NR \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">VómitosVómitos, diarrea, diuréticos de asa \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">ProbableProbable \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Sí (1-3 semanas)Sí (1-3 semanas) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Francois et al (2008) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">M/62 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Omeprazol (20 mg/12 h).2 añosEsomeprazol (40 mg/día).1 año \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Tetraparesia aguda \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,768Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 6,04 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Normal/Baja \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Giardiasis intestinal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Posible \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Sí (4-8 semanas) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Broeren et al (2009) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">V/58 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Omeprazol (40 mg/día).8 años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Pérdida de conocimiento. Convulsiones \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,38Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 6,87K<span class="elsevierStyleSup">+</span> 2,7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">NR/Baja \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Alteraciones electrolíticas tras lanzoprazol y pantoprazol \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Probable \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">No especificado \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Kupiers et al (2009) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">V/76 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Esomeprazol (40 mg/día).1 año \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Letargia. Calambres \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,43Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 5,25K<span class="elsevierStyleSup">+</span> 3,3 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Normal/Baja \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Tras esomeprazol, niveles bajos Mg<span class="elsevierStyleSup">2</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Probable \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Sí (6 semanas) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Gato Díez et al (2009) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">V/70 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Omeprazol (20-40 mg/día).11 años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Taquicardia supraventricular. Tetania \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,48Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 7,08 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Normal/Normal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Giardiasis \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Probable \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Sí (4-6 semanas) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Hoorn EJ et al (2010) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">V/63M/73M/62V/81 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Esomeprazol (20 mg/día).11 añosPantoprazol (40 mg/día).1 añoOmeprazol (40 mg/día).13 añosEsomeprazol (20 mg/día).3 años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Fibrilación auricularOndas UQTc alargado. Descenso STQT alargado \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,06-1,88Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 7,8K<span class="elsevierStyleSup">+</span> 2,8Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,68-1,68Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 11,5 *K<span class="elsevierStyleSup">+</span> 2,8Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> <0,16-1,8Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 7,1K<span class="elsevierStyleSup">+</span> 2,7Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,26-1,58Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 4,44K<span class="elsevierStyleSup">+</span> 3 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Bajo/NormalBajo/NormalNormal/NormalNormal/Normal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Pérdida de conocimientoSarcoidosisHiperaratirodismo primarioGiardiasisIntestinal previa. Linfangiectasias. Rabeprazol \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">ProbableProbableProbableProbable \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Si (2 semanas)Sí (12 semanas)Sí (2 semanas)Sí (3 semanas) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">MacKay Bladon<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a> (2010) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">9M:1V/68,8 (+/- 8,6) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Esomeprazol, omeprazol,pantoprazol8,3 (+/-3,5) años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Parestesias (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5). Calambres (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3).Mareo (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5).Debilidad (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>6).Tetania (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2).Pérdida de conocimiento (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,63Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 7,49 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Baja 2/4 casos determinados/Anormalmente alto en 2 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Uso concomitante diuréticos (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>8).Enteritis <span class="elsevierStyleItalic">Campylobacter</span> (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Posible/Probable \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Sí (media 2 semanas) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Cano Megias et al (2011) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">V/40 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Omeprazol (40 mg/día)5 años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Calambres. Tetania. Parestesias \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mg<span class="elsevierStyleSup">++</span> 0,7Ca<span class="elsevierStyleSup">++</span> 7,6K<span class="elsevierStyleSup">+</span> 2,2P<span class="elsevierStyleSup">+</span> 1,8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">NR/Normal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Uso concomitante de tiazidas.Diarrea. Intolerancia a lactosa \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Probable \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Sí (3 semanas) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab242062.png" ] ] ] "notaPie" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "tblfn0005" "etiqueta" => "a" "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Valores medios de serie de 10 casos. La escala de Naranjo sólo ha podido ser aplicada al único caso descrito, siendo la puntuación de probable. La escala de Naranjo es uno de los algoritmos más utilizados para evaluar la relación causal de una reacción adversa medicamentosa (RAM). (Naranjo CA, Busto U, Sellers E M, Sandor P, Ruiz I, Roberts EA et al A method for estimating of adverse drug reactions. Clin Pharmacol Ther. 1981;30:239-245. Las categorías correspondientes a la puntuación total son las siguientes: La RAM es: segura: > 9; probable: 5-8; posible: 1-4; improbable < 1.</p>" ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Resumen de casos publicados: sintomatología clínica, alteraciones iónicas, tratamiento y puntuación en la escala de Naranjo</p>" ] ] ] "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliografía" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0005" "bibliografiaReferencia" => array:10 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0005" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Hypomagnesaemia due to proton-pump inhibitor therapy:a clinical case series" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "J.D. MacKay" 1 => "P.T. Bladon" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1093/qjmed/hcq021" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "QJM" "fecha" => "2010" "volumen" => "103" "paginaInicial" => "387" "paginaFinal" => "395" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20378675" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0010" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Proton-pump inhibitors and hypomagnesemic hypoparathyroidism" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "M. Epstein" 1 => "S. McGrath" 2 => "F. Law" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:4 [ "tituloSerie" => "N Eng J Med" "fecha" => "2006" "volumen" => "335" "paginaInicial" => "1834" ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0015" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Chronic use of proton-pump inhibitors associated with giardiasis:A rare case of hypomagnesemic hypoparathyroidism?" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "M. Francois" 1 => "N. Lévy-Bohbot" 2 => "J. Caron" 3 => "V. Durlach" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Ann d’Endocrinol" "fecha" => "2008" "volumen" => "69" "paginaInicial" => "446" "paginaFinal" => "448" ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0020" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "A Case series of proton pump inhibitor–induced hypomagnesemia" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "E.J. Hoorn" 1 => "J. van der Hoek" 2 => "R.A. de Man" 3 => "E.J. Kuipers" 4 => "C. Bolwerk" 5 => "R. Zietse" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1053/j.ajkd.2009.11.019" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Kid Dis" "fecha" => "2010" "volumen" => "56" "paginaInicial" => "112" "paginaFinal" => "116" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20189276" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0025" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Hypomagnesaemia induced by several proton-pump inhibitors" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "M.A.C. Broeren" 1 => "E.A.M. Geerdink" 2 => "H.L. Vader" 3 => "A.W.L. van den Wall Bake" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Ann Inter Med" "fecha" => "2009" "volumen" => "151" "paginaInicial" => "755" "paginaFinal" => "756" ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0030" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Severe hypomagnesaemia in long-term users of proton-pump inhibitors" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "T. Cundy" 1 => "A. Dissanayake" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Clin Endocrinol (Oxf)" "fecha" => "2008" "volumen" => "69" "paginaInicial" => "338" "paginaFinal" => "341" ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0035" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Severe hypomagnesaemia due to long-term treatment with omeprazole" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "A. Gato Díez" 1 => "J.G. Córdoba Soriano" 2 => "I. Mora Escudero" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Med Clin (Barc)" "fecha" => "2011" "volumen" => "136" "paginaInicial" => "84" "paginaFinal" => "85" ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0040" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Omeprazole and refractory hypomagnesaemia" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "N. Shabajee" 1 => "E.J. Lamb" 2 => "I. Sturgess" 3 => "R.W. Sumathipala" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "BMJ" "fecha" => "2008" "paginaInicial" => "337" "paginaFinal" => "425" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19008269" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 8 => array:3 [ "identificador" => "bib0045" "etiqueta" => "9" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "TRPM6 and TRPM7- gatekeepers oh human magnesium metabolism" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "K.P. Schlingmann" 1 => "S. Waldegger" 2 => "M. Konrad" 3 => "V. Chubanov" 4 => "T. Gudermann" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Biochimica et Biophysica Acta (BBA)" "fecha" => "2007" "volumen" => "1772" "paginaInicial" => "813" "paginaFinal" => "821" ] ] ] ] ] ] 9 => array:3 [ "identificador" => "bib0050" "etiqueta" => "10" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Hypomagnesaemia due to use of proton pump inhibitors- a review" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "M.T. Kupiers" 1 => "H.D. Thang" 2 => "A.B. Arntzenius" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "N J Med" "fecha" => "2009" "volumen" => "67" "paginaInicial" => "169" "paginaFinal" => "172" ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "agradecimientos" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "xack41895" "titulo" => "Agradecimientos" "texto" => "<p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Al Dr. Pablo Guisado Vasco por su atención y consejos en la elaboración del presente trabajo.</p>" ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/15750922/0000005800000010/v1_201305082236/S1575092211001914/v1_201305082236/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "8574" "tipo" => "SECCION" "es" => array:2 [ "titulo" => "Cartas científicas" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "es" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/15750922/0000005800000010/v1_201305082236/S1575092211001914/v1_201305082236/es/main.pdf?idApp=UINPBA00004N&text.app=https://www.elsevier.es/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1575092211001914?idApp=UINPBA00004N" ]
año/Mes | Html | Total | |
---|---|---|---|
2024 Octubre | 89 | 6 | 95 |
2024 Septiembre | 156 | 16 | 172 |
2024 Agosto | 71 | 11 | 82 |
2024 Julio | 101 | 3 | 104 |
2024 Junio | 144 | 16 | 160 |
2024 Mayo | 109 | 12 | 121 |
2024 Abril | 126 | 10 | 136 |
2024 Marzo | 150 | 22 | 172 |
2024 Febrero | 189 | 36 | 225 |
2024 Enero | 255 | 23 | 278 |
2023 Diciembre | 146 | 24 | 170 |
2023 Noviembre | 269 | 25 | 294 |
2023 Octubre | 339 | 14 | 353 |
2023 Septiembre | 184 | 10 | 194 |
2023 Agosto | 173 | 17 | 190 |
2023 Julio | 205 | 18 | 223 |
2023 Junio | 222 | 18 | 240 |
2023 Mayo | 263 | 28 | 291 |
2023 Abril | 178 | 24 | 202 |
2023 Marzo | 173 | 8 | 181 |
2023 Febrero | 168 | 18 | 186 |
2023 Enero | 168 | 7 | 175 |
2022 Diciembre | 160 | 27 | 187 |
2022 Noviembre | 252 | 31 | 283 |
2022 Octubre | 231 | 32 | 263 |
2022 Septiembre | 233 | 44 | 277 |
2022 Agosto | 214 | 24 | 238 |
2022 Julio | 175 | 25 | 200 |
2022 Junio | 211 | 36 | 247 |
2022 Mayo | 228 | 29 | 257 |
2022 Abril | 203 | 20 | 223 |
2022 Marzo | 252 | 15 | 267 |
2022 Febrero | 209 | 12 | 221 |
2022 Enero | 446 | 20 | 466 |
2021 Diciembre | 234 | 29 | 263 |
2021 Noviembre | 206 | 26 | 232 |
2021 Octubre | 254 | 30 | 284 |
2021 Septiembre | 173 | 31 | 204 |
2021 Agosto | 168 | 10 | 178 |
2021 Julio | 184 | 13 | 197 |
2021 Junio | 144 | 19 | 163 |
2021 Mayo | 213 | 21 | 234 |
2021 Abril | 364 | 16 | 380 |
2021 Marzo | 818 | 41 | 859 |
2021 Febrero | 189 | 30 | 219 |
2021 Enero | 181 | 29 | 210 |
2020 Diciembre | 185 | 21 | 206 |
2020 Noviembre | 267 | 19 | 286 |
2020 Octubre | 191 | 31 | 222 |
2020 Septiembre | 174 | 38 | 212 |
2020 Agosto | 309 | 19 | 328 |
2020 Julio | 179 | 14 | 193 |
2020 Junio | 153 | 31 | 184 |
2020 Mayo | 192 | 28 | 220 |
2020 Abril | 151 | 27 | 178 |
2020 Marzo | 174 | 26 | 200 |
2020 Febrero | 246 | 46 | 292 |
2020 Enero | 204 | 39 | 243 |
2019 Diciembre | 240 | 19 | 259 |
2019 Noviembre | 241 | 28 | 269 |
2019 Octubre | 214 | 19 | 233 |
2019 Septiembre | 196 | 12 | 208 |
2019 Agosto | 131 | 20 | 151 |
2019 Julio | 151 | 17 | 168 |
2019 Junio | 197 | 58 | 255 |
2019 Mayo | 354 | 99 | 453 |
2019 Abril | 484 | 69 | 553 |
2019 Marzo | 141 | 32 | 173 |
2019 Febrero | 143 | 17 | 160 |
2019 Enero | 73 | 18 | 91 |
2018 Diciembre | 49 | 11 | 60 |
2018 Noviembre | 76 | 17 | 93 |
2018 Octubre | 101 | 10 | 111 |
2018 Septiembre | 78 | 9 | 87 |
2018 Agosto | 28 | 15 | 43 |
2018 Julio | 49 | 12 | 61 |
2018 Junio | 42 | 9 | 51 |
2018 Mayo | 50 | 11 | 61 |
2018 Abril | 63 | 7 | 70 |
2018 Marzo | 43 | 5 | 48 |
2018 Febrero | 35 | 2 | 37 |
2018 Enero | 39 | 4 | 43 |
2017 Diciembre | 40 | 5 | 45 |
2017 Noviembre | 45 | 7 | 52 |
2017 Octubre | 42 | 7 | 49 |
2017 Septiembre | 46 | 6 | 52 |
2017 Agosto | 66 | 6 | 72 |
2017 Julio | 55 | 0 | 55 |
2017 Junio | 51 | 12 | 63 |
2017 Mayo | 55 | 8 | 63 |
2017 Abril | 59 | 3 | 62 |
2017 Marzo | 64 | 26 | 90 |
2017 Febrero | 108 | 5 | 113 |
2017 Enero | 47 | 4 | 51 |
2016 Diciembre | 59 | 3 | 62 |
2016 Noviembre | 81 | 5 | 86 |
2016 Octubre | 73 | 14 | 87 |
2016 Septiembre | 154 | 4 | 158 |
2016 Agosto | 60 | 8 | 68 |
2016 Julio | 50 | 3 | 53 |
2016 Junio | 66 | 24 | 90 |
2016 Mayo | 60 | 18 | 78 |
2016 Abril | 44 | 18 | 62 |
2016 Marzo | 61 | 17 | 78 |
2016 Febrero | 42 | 11 | 53 |
2016 Enero | 39 | 11 | 50 |
2015 Diciembre | 52 | 10 | 62 |
2015 Noviembre | 56 | 13 | 69 |
2015 Octubre | 84 | 17 | 101 |
2015 Septiembre | 82 | 13 | 95 |
2015 Agosto | 69 | 12 | 81 |
2015 Julio | 48 | 8 | 56 |
2015 Junio | 49 | 3 | 52 |
2015 Mayo | 54 | 8 | 62 |
2015 Abril | 53 | 24 | 77 |
2015 Marzo | 51 | 10 | 61 |
2015 Febrero | 56 | 11 | 67 |
2015 Enero | 62 | 9 | 71 |
2014 Diciembre | 93 | 11 | 104 |
2014 Noviembre | 83 | 7 | 90 |
2014 Octubre | 124 | 7 | 131 |
2014 Septiembre | 88 | 6 | 94 |
2014 Agosto | 95 | 8 | 103 |
2014 Julio | 129 | 11 | 140 |
2014 Junio | 96 | 7 | 103 |
2014 Mayo | 87 | 5 | 92 |
2014 Abril | 76 | 6 | 82 |
2014 Marzo | 79 | 4 | 83 |
2014 Febrero | 69 | 6 | 75 |
2014 Enero | 71 | 7 | 78 |
2013 Diciembre | 87 | 6 | 93 |
2013 Noviembre | 0 | 1 | 1 |
2011 Diciembre | 1389 | 0 | 1389 |