se ha leído el artículo
array:23 [ "pii" => "S0211139X10002465" "issn" => "0211139X" "doi" => "10.1016/j.regg.2010.11.006" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-03-01" "aid" => "263" "copyright" => "SEGG" "copyrightAnyo" => "2010" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "cor" "cita" => "Rev Esp Geriatr Gerontol. 2011;46:113-4" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 5304 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 58 "HTML" => 4646 "PDF" => 600 ] ] "itemSiguiente" => array:18 [ "pii" => "S0211139X11000977" "issn" => "0211139X" "doi" => "10.1016/j.regg.2011.03.003" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-03-01" "aid" => "305" "copyright" => "SEGG" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "err" "cita" => "Rev Esp Geriatr Gerontol. 2011;46:115" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 2350 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 51 "HTML" => 1835 "PDF" => 464 ] ] "es" => array:9 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">FE DE ERRORES</span>" "titulo" => "Fe de errores de «Prevalencia y principales características de la incontinencia urinaria en la población anciana institucionalizada de Madrid»" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "paginas" => array:1 [ 0 => array:1 [ "paginaInicial" => "115" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Begoña Prado Villanueva, Cornelia Bischoffberger Valdés, Emiliana Valderrama Gama, Carlos Verdejo Bravo, Javier Damián" "autores" => array:5 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Begoña Prado" "apellidos" => "Villanueva" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Cornelia Bischoffberger" "apellidos" => "Valdés" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Emiliana Valderrama" "apellidos" => "Gama" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Carlos Verdejo" "apellidos" => "Bravo" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Javier" "apellidos" => "Damián" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0211139X11000977?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/0211139X/0000004600000002/v1_201305031938/S0211139X11000977/v1_201305031938/es/main.assets" ] "itemAnterior" => array:18 [ "pii" => "S0211139X10002453" "issn" => "0211139X" "doi" => "10.1016/j.regg.2010.11.005" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-03-01" "aid" => "262" "copyright" => "SEGG" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "cor" "cita" => "Rev Esp Geriatr Gerontol. 2011;46:113" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 2880 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 47 "HTML" => 2354 "PDF" => 479 ] ] "es" => array:10 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Carta científica</span>" "titulo" => "Atención a la demencia en un sistema integrado de salud" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "paginas" => array:1 [ 0 => array:1 [ "paginaInicial" => "113" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Care of dementia in an integrated health system" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Matilde Barneto Soto, Antonio García Álvarez, Jordi Amblàs Novellas, Núria Molist Brunet" "autores" => array:4 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Matilde" "apellidos" => "Barneto Soto" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Antonio" "apellidos" => "García Álvarez" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Jordi" "apellidos" => "Amblàs Novellas" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Núria" "apellidos" => "Molist Brunet" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0211139X10002453?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/0211139X/0000004600000002/v1_201305031938/S0211139X10002453/v1_201305031938/es/main.assets" ] "es" => array:13 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Carta científica</span>" "titulo" => "Electrocardiograma y función sistólica ventricular en pacientes ancianos con insuficiencia cardiaca atendidos en una unidad de geriatría" "tieneTextoCompleto" => true "saludo" => "<span class="elsevierStyleItalic">Sr. Editor:</span>" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "113" "paginaFinal" => "114" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:4 [ "autoresLista" => "José Luis González-Guerrero, Teresa Alonso-Fernández, Ana Belén López-Romero, Antonio Rodríguez-Rosa" "autores" => array:4 [ 0 => array:4 [ "nombre" => "José Luis" "apellidos" => "González-Guerrero" "email" => array:1 [ 0 => "jlglezg@teleline.es" ] "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">¿</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Teresa" "apellidos" => "Alonso-Fernández" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Ana Belén" "apellidos" => "López-Romero" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Antonio" "apellidos" => "Rodríguez-Rosa" ] ] "afiliaciones" => array:1 [ 0 => array:1 [ "entidad" => "Servicio de Geriatría, Complejo Hospitalario de Cáceres, Cáceres, España" ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "⁎" "correspondencia" => "Autor para correspondencia." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Electrocardiogram and ventricular function in elderly patients with heart failure seen in a geriatric unit" ] ] "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La insuficiencia cardiaca (IC) es un síndrome clínico que por sus datos epidemiológicos puede catalogarse como una patología de las personas ancianas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>. La edad media de los pacientes con IC en los países desarrollados es de 75 años<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>. En la práctica clínica, es importante identificar a los pacientes con IC según tengan la función sistólica del ventrículo izquierdo conservada o disminuida, dado que esta clasificación tiene implicaciones pronósticas y terapéuticas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0015"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a>. Para su evaluación, la ecocardiografía es el método más eficaz<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>. Sin embargo, se ha objetivado que a los pacientes más ancianos con esta patología se les realiza una ecocardiografía en un escaso porcentaje (a menos de la mitad en mayores de 80 años), a diferencia de lo que se observa con los pacientes más jóvenes<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0020"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>. El objetivo de nuestro estudio es valorar si mediante el electrocardiograma (ECG) se pueden obtener datos que permitan diferenciar entre una función sistólica disminuida (FSD) y una conservada (FSC) en pacientes ancianos con IC.</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">A tal efecto, hemos estudiado a los pacientes mayores de 65 años incluidos en un programa de seguimiento post-alta de IC desarrollado en el ámbito de un servicio de geriatría. De forma cegada respecto a los datos clínicos y al resultado del ecocardiograma del paciente, 2 médicos del equipo informaron cada ECG y, en caso de duda o desacuerdo, era revisado por un cardiólogo. Se consideró: disfunción sistólica una fracción de eyección del ventrículo izquierdo (FEVI) ≤ 45%<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0020"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>; alteraciones mayores en el ECG la existencia de fibrilación auricular, infarto de miocardio previo, hipertrofia de ventrículo izquierdo, bloqueo de rama o eje izquierdo<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0025"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>, y alteraciones menores la presencia de crecimiento auricular, bradicardia, taquicardia, ensanchamiento del QRS, pobre progresión de la onda R, eje derecho, isquemia miocárdica, bloqueo AV de primer grado o cambios inespecíficos del ST<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0025"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>. Se presenta el análisis estadístico inferencial realizado con los datos clínicos de los 100 primeros pacientes incluidos en el programa de IC, considerándose estadísticamente significativos valores de p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,05.</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La media de edad fue de 85 años (intervalo 68-98) y el 71% eran mujeres. Referían analfabetismo el 46%, estar casados el 32% y vivir solos el 20%. Presentaban una puntuación media<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>desviación estándar en el índice de Barthel de 77,8<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>22,3 y en el de comorbilidad de Charlson de 3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,7, con evidencia de deterioro cognitivo en el 10,8% (aunque no se incluye en el programa de seguimiento a pacientes con GDS de Reisberg mayor de 5). Tenía antecedentes de hipertensión el 88% de la muestra, de IC el 63%, de diabetes el 39%, de enfermedad pulmonar obstructiva crónica el 28% y de infarto de miocardio el 26%. La etiología principal de la IC fue cardiopatía hipertensiva (39%), seguida de isquémica (32%) y valvular (17%), con una FEVI media de 58% (20%-85%). El 25% de los pacientes tenían FSD, de los cuales presentaban alteraciones mayores en el ECG un 92% y el 8% restante alteraciones menores; ninguno presentó un trazado normal. Del 75% de pacientes que tenían FSC, un 84% tenía ECG anormal, observándose alteraciones mayores en el 61,3% (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>). Existía una relación significativa entre FSD y ECG anormal, alteraciones mayores en ECG, eje izquierdo y bloqueo de rama izquierda (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>).</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En nuestro estudio, la presencia de un ECG normal excluye prácticamente la posibilidad de IC con FSD, evidenciándose también que la existencia de alteraciones mayores en el ECG es más frecuente ante FSD, aunque dichas alteraciones no permiten diferenciarla de la FSC (el electrocardiograma no es sustituto de la ecocardiografía). Estos resultados coinciden con lo expresado en publicaciones anteriores<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0025"><span class="elsevierStyleSup">5-8</span></a>.</p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Por tanto, si en la evaluación inicial de un paciente con sospecha de IC obtenemos un ECG normal debemos replantearnos el diagnóstico de IC, sobre todo la debida a FSD. Si, por el contrario, el paciente presenta un ECG anormal no significa que presente una IC, pero sí apoya la indicación de realizar un ecocardiograma, independientemente de la edad, teniendo siempre en cuenta el estado funcional y cognitivo del paciente<span class="elsevierStyleBold">.</span></p></span>" "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "multimedia" => array:2 [ 0 => array:7 [ "identificador" => "tbl0005" "etiqueta" => "Tabla 1" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:3 [ "leyenda" => "<p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Sensibilidad 23/25: 92%; especificidad 29/75: 38,7%; valor predictivo positivo 23/69: 33,3%; valor predictivo negativo 29/31: 93,5%.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Resultados electrocardiográficos \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Función sistólica disminuida \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Función sistólica conservada \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Total \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Anormal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">23 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">46 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">69 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Normal o alteraciones menores<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">29 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">31 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Total \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">25 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">75 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">100 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab205459.png" ] ] ] "notaPie" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "tblfn0005" "etiqueta" => "a" "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Normal o alteraciones menores (crecimiento auricular, bradicardia, taquicardia, ensanchamiento QRS, pobre progresión onda R, eje derecho, isquemia miocárdica, bloqueo auriculoventricular primer grado, cambios inespecíficos ST). ECG normal en función sistólica disminuida: 0 casos, y en conservada: 12 casos.</p>" ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Hallazgos electrocardiográficos según la función sistólica del ventrículo izquierdo</p>" ] ] 1 => array:7 [ "identificador" => "tbl0010" "etiqueta" => "Tabla 2" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:1 [ "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Resultados electrocardiográficos \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Función sistólica disminuida (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>25) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Función sistólica conservada (n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>75) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Número (%)</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Alteraciones mayores \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">23 (92) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">46 (61,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,004 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Ritmo sinusal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">12 (48) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">37 (49,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,91 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Fibrilación auricular \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">13 (52) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">32 (42,7) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,42 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Onda Q anormal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">5 (20) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">10 (13,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,42 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Bloqueo de rama derecha \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2 (8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">6 (8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,64 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Bloqueo de rama izquierda \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">13 (52) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">8 (10,7) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">< 0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Eje izquierdo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">12 (48) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">12 (16) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab205458.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Alteraciones electrocardiográficas según la función sistólica del ventrículo izquierdo</p>" ] ] ] "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliografía" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0005" "bibliografiaReferencia" => array:8 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0005" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Prevalencia de la insuficiencia cardiaca en la población general española mayor de 45 años. Estudio PRICE" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M. Anguita Sánchez" 1 => "M.G. Crespo Leiro" 2 => "E. De Teresa Galván" 3 => "M. Jiménez Navarro" 4 => "L. Alonso-Pulpón" 5 => "J. Muñiz García" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol." "fecha" => "2008" "volumen" => "61" "paginaInicial" => "1041" "paginaFinal" => "1049" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18817680" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0010" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Guía de práctica clínica de la Sociedad Europea de Cardiología (ESC) para el diagnóstico y tratamiento de la insuficiencia cardiaca aguda y crónica (2008)" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "K. Dickstein" 1 => "A. Cohen-Solal" 2 => "G. Filippatos" 3 => "J.J. McMurray" 4 => "P. Ponikowski" 5 => "P.A. Poole-Wilson" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:4 [ "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol" "fecha" => "2008" "volumen" => "61" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19000494" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0015" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Clinical manifestations, diagnostic assessment, and etiology of heart failure in older adults" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "A. Ahmed" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.cger.2006.08.002" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Geriatr Med." "fecha" => "2007" "volumen" => "23" "paginaInicial" => "11" "paginaFinal" => "30" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17126753" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0020" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Management of octogenarians hospitalized for heart failure in Euro Heart Failure Survey I" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M. Komajda" 1 => "O. Hanon" 2 => "M. Hochadel" 3 => "F. Follath" 4 => "K. Swedberg" 5 => "A. Gitt" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1093/eurheartj/ehl443" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Eur Heart J." "fecha" => "2007" "volumen" => "28" "paginaInicial" => "1310" "paginaFinal" => "1318" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17185303" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0025" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Value of the electrocardiogram in identifying heart failure due to left ventricular systolic dysfunction" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A.P. Davie" 1 => "C.M. Francis" 2 => "M.P. Love" 3 => "L. Caruana" 4 => "I.R. Starkey" 5 => "T.R.D. Shaw" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "BMJ." "fecha" => "1996" "volumen" => "312" "paginaInicial" => "222" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8563589" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0030" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The electrocardiogram in heart failure" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "J. Kelly" 1 => "K. Kelleher" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Age Ageing." "fecha" => "2000" "volumen" => "29" "paginaInicial" => "203" "paginaFinal" => "206" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10855899" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0035" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Utility of history, phisycal examination, electrocardiogram, and chest radiograph for differentiating normal from decreased systolic function in patients with heart failure" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "J.T. Thomas" 1 => "R.F. Kelly" 2 => "S.J. Thomas" 3 => "T.D. Stamos" 4 => "K. Albasha" 5 => "J.E. Parrillo" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Med." "fecha" => "2002" "volumen" => "112" "paginaInicial" => "437" "paginaFinal" => "445" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11959053" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0040" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Técnicas de imagen en la insuficiencia cardiaca" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "L. Martínez Dolz" 1 => "L. Almenar Bonet" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol" "fecha" => "2006" "volumen" => "6" "numero" => "Suppl" "paginaInicial" => "27F" "paginaFinal" => "45F" ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/0211139X/0000004600000002/v1_201305031938/S0211139X10002465/v1_201305031938/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "7844" "tipo" => "SECCION" "en" => array:2 [ "titulo" => "Cartas científicas" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "en" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/0211139X/0000004600000002/v1_201305031938/S0211139X10002465/v1_201305031938/es/main.pdf?idApp=UINPBA00004N&text.app=https://www.elsevier.es/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0211139X10002465?idApp=UINPBA00004N" ]
año/Mes | Html | Total | |
---|---|---|---|
2024 Octubre | 42 | 2 | 44 |
2024 Septiembre | 78 | 6 | 84 |
2024 Agosto | 48 | 7 | 55 |
2024 Julio | 33 | 12 | 45 |
2024 Junio | 57 | 15 | 72 |
2024 Mayo | 30 | 9 | 39 |
2024 Abril | 42 | 14 | 56 |
2024 Marzo | 46 | 13 | 59 |
2024 Febrero | 69 | 3 | 72 |
2024 Enero | 52 | 2 | 54 |
2023 Diciembre | 41 | 4 | 45 |
2023 Noviembre | 45 | 11 | 56 |
2023 Octubre | 75 | 4 | 79 |
2023 Septiembre | 54 | 4 | 58 |
2023 Agosto | 36 | 4 | 40 |
2023 Julio | 64 | 7 | 71 |
2023 Junio | 50 | 2 | 52 |
2023 Mayo | 80 | 20 | 100 |
2023 Abril | 63 | 9 | 72 |
2023 Marzo | 98 | 9 | 107 |
2023 Febrero | 65 | 10 | 75 |
2023 Enero | 61 | 9 | 70 |
2022 Diciembre | 62 | 14 | 76 |
2022 Noviembre | 80 | 7 | 87 |
2022 Octubre | 59 | 12 | 71 |
2022 Septiembre | 54 | 18 | 72 |
2022 Agosto | 49 | 9 | 58 |
2022 Julio | 72 | 13 | 85 |
2022 Junio | 42 | 11 | 53 |
2022 Mayo | 39 | 13 | 52 |
2022 Abril | 46 | 14 | 60 |
2022 Marzo | 64 | 11 | 75 |
2022 Febrero | 80 | 7 | 87 |
2022 Enero | 69 | 6 | 75 |
2021 Diciembre | 65 | 11 | 76 |
2021 Noviembre | 64 | 15 | 79 |
2021 Octubre | 152 | 21 | 173 |
2021 Septiembre | 124 | 14 | 138 |
2021 Agosto | 77 | 7 | 84 |
2021 Julio | 81 | 12 | 93 |
2021 Junio | 97 | 19 | 116 |
2021 Mayo | 99 | 7 | 106 |
2021 Abril | 250 | 18 | 268 |
2021 Marzo | 126 | 25 | 151 |
2021 Febrero | 79 | 10 | 89 |
2021 Enero | 85 | 12 | 97 |
2020 Diciembre | 87 | 8 | 95 |
2020 Noviembre | 111 | 5 | 116 |
2020 Octubre | 78 | 10 | 88 |
2020 Septiembre | 127 | 17 | 144 |
2020 Agosto | 94 | 18 | 112 |
2020 Julio | 70 | 15 | 85 |
2020 Junio | 85 | 8 | 93 |
2020 Mayo | 86 | 12 | 98 |
2020 Abril | 48 | 4 | 52 |
2020 Marzo | 68 | 2 | 70 |
2020 Febrero | 51 | 9 | 60 |
2020 Enero | 61 | 4 | 65 |
2019 Diciembre | 33 | 8 | 41 |
2019 Noviembre | 49 | 9 | 58 |
2019 Octubre | 41 | 5 | 46 |
2019 Septiembre | 53 | 11 | 64 |
2019 Agosto | 45 | 5 | 50 |
2019 Julio | 76 | 13 | 89 |
2019 Junio | 129 | 22 | 151 |
2019 Mayo | 274 | 60 | 334 |
2019 Abril | 126 | 24 | 150 |
2019 Marzo | 35 | 7 | 42 |
2019 Febrero | 39 | 12 | 51 |
2019 Enero | 45 | 6 | 51 |
2018 Diciembre | 28 | 7 | 35 |
2018 Noviembre | 46 | 6 | 52 |
2018 Octubre | 90 | 28 | 118 |
2018 Septiembre | 79 | 9 | 88 |
2018 Agosto | 38 | 3 | 41 |
2018 Julio | 48 | 5 | 53 |
2018 Junio | 38 | 6 | 44 |
2018 Mayo | 84 | 9 | 93 |
2018 Abril | 42 | 6 | 48 |
2018 Marzo | 31 | 1 | 32 |
2018 Febrero | 30 | 3 | 33 |
2018 Enero | 34 | 1 | 35 |
2017 Diciembre | 40 | 2 | 42 |
2017 Noviembre | 28 | 5 | 33 |
2017 Octubre | 50 | 5 | 55 |
2017 Septiembre | 36 | 10 | 46 |
2017 Agosto | 32 | 3 | 35 |
2017 Julio | 23 | 0 | 23 |
2017 Junio | 37 | 23 | 60 |
2017 Mayo | 32 | 5 | 37 |
2017 Abril | 15 | 2 | 17 |
2017 Marzo | 33 | 46 | 79 |
2017 Febrero | 35 | 3 | 38 |
2017 Enero | 15 | 2 | 17 |
2016 Diciembre | 59 | 5 | 64 |
2016 Noviembre | 50 | 5 | 55 |
2016 Octubre | 66 | 5 | 71 |
2016 Septiembre | 56 | 8 | 64 |
2016 Agosto | 33 | 8 | 41 |
2016 Julio | 30 | 2 | 32 |
2016 Junio | 35 | 19 | 54 |
2016 Mayo | 27 | 15 | 42 |
2016 Abril | 27 | 16 | 43 |
2016 Marzo | 20 | 15 | 35 |
2016 Febrero | 30 | 5 | 35 |
2016 Enero | 16 | 9 | 25 |
2015 Diciembre | 17 | 9 | 26 |
2015 Noviembre | 14 | 7 | 21 |
2015 Octubre | 28 | 7 | 35 |
2015 Septiembre | 16 | 9 | 25 |
2015 Agosto | 20 | 4 | 24 |
2015 Julio | 10 | 4 | 14 |
2015 Junio | 10 | 3 | 13 |
2015 Mayo | 12 | 4 | 16 |
2015 Abril | 19 | 7 | 26 |
2015 Marzo | 12 | 5 | 17 |
2015 Febrero | 18 | 3 | 21 |
2015 Enero | 35 | 2 | 37 |
2014 Diciembre | 36 | 2 | 38 |
2014 Noviembre | 40 | 2 | 42 |
2014 Octubre | 45 | 1 | 46 |
2014 Septiembre | 41 | 2 | 43 |
2014 Agosto | 38 | 1 | 39 |
2014 Julio | 36 | 3 | 39 |
2014 Junio | 36 | 2 | 38 |
2014 Mayo | 31 | 2 | 33 |
2014 Abril | 41 | 3 | 44 |
2014 Marzo | 23 | 2 | 25 |
2014 Febrero | 16 | 2 | 18 |
2014 Enero | 28 | 4 | 32 |
2013 Diciembre | 27 | 1 | 28 |
2013 Noviembre | 37 | 4 | 41 |
2013 Octubre | 36 | 4 | 40 |
2013 Septiembre | 27 | 2 | 29 |
2013 Agosto | 27 | 2 | 29 |
2013 Julio | 11 | 2 | 13 |
2013 Junio | 2 | 0 | 2 |
2013 Mayo | 1 | 1 | 2 |
2011 Marzo | 1410 | 0 | 1410 |