se ha leído el artículo
array:23 [ "pii" => "S0211139X14000572" "issn" => "0211139X" "doi" => "10.1016/j.regg.2014.03.003" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2014-07-01" "aid" => "563" "copyright" => "SEGG" "copyrightAnyo" => "2014" "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "sco" "cita" => "Rev Esp Geriatr Gerontol. 2014;49:184-7" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 27290 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 65 "HTML" => 26105 "PDF" => 1120 ] ] "itemSiguiente" => array:18 [ "pii" => "S0211139X14000456" "issn" => "0211139X" "doi" => "10.1016/j.regg.2014.02.006" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2014-07-01" "aid" => "557" "copyright" => "SEGG" "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "ssu" "cita" => "Rev Esp Geriatr Gerontol. 2014;49:188-93" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 3626 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 62 "HTML" => 2496 "PDF" => 1068 ] ] "es" => array:12 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">REVISIÓN</span>" "titulo" => "Diarrea asociada a Clostridium difficile en el anciano: nuevas perspectivas" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "188" "paginaFinal" => "193" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Diarrhea associated with Clostridium difficile in the elderly: New perspectives" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Teresa Pareja-Sierra" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Teresa" "apellidos" => "Pareja-Sierra" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0211139X14000456?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/0211139X/0000004900000004/v1_201407050049/S0211139X14000456/v1_201407050049/es/main.assets" ] "itemAnterior" => array:18 [ "pii" => "S0211139X14000559" "issn" => "0211139X" "doi" => "10.1016/j.regg.2014.03.001" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2014-07-01" "aid" => "561" "copyright" => "SEGG" "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "fla" "cita" => "Rev Esp Geriatr Gerontol. 2014;49:179-83" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 1984 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 49 "HTML" => 1211 "PDF" => 724 ] ] "es" => array:13 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original breve</span><span class="elsevierStyleDochead"><span class="elsevierStyleTextfn">Sección clínica</span></span>" "titulo" => "Resultados preliminares de un programa comunitario de prevención de caídas: estudio Precari (prevención de caídas en La Ribera)" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "179" "paginaFinal" => "183" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Preliminary results of a community fall prevention programme: Precan study (falls prevention in La Ribera)" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figura 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 4286 "Ancho" => 2714 "Tamanyo" => 525026 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Flujograma de participantes en el estudio.</p>" ] ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Pilar Pérez-Ros, Francisco Martínez-Arnau, Immaculada Tormos Miñana, Aranzazu López Aracil, M. Carmen Oltra Sanchis, Leidy E. Pechene Mera, Francisco José Tarazona-Santabalbina" "autores" => array:7 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Pilar" "apellidos" => "Pérez-Ros" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Francisco" "apellidos" => "Martínez-Arnau" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Immaculada" "apellidos" => "Tormos Miñana" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Aranzazu" "apellidos" => "López Aracil" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "M. Carmen" "apellidos" => "Oltra Sanchis" ] 5 => array:2 [ "nombre" => "Leidy E." "apellidos" => "Pechene Mera" ] 6 => array:2 [ "nombre" => "Francisco José" "apellidos" => "Tarazona-Santabalbina" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0211139X14000559?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/0211139X/0000004900000004/v1_201407050049/S0211139X14000559/v1_201407050049/es/main.assets" ] "es" => array:15 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Punto de vista</span>" "titulo" => "Diferencias entre filtrado glomerular disminuido e insuficiencia renal: riesgos de asociar estos 2 conceptos en el anciano sano" "tieneTextoCompleto" => true "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "184" "paginaFinal" => "187" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:4 [ "autoresLista" => "Joaquín Álvarez Gregori, Juan F. Macías Núñez" "autores" => array:2 [ 0 => array:3 [ "nombre" => "Joaquín" "apellidos" => "Álvarez Gregori" "referencia" => array:2 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>" "identificador" => "aff0015" ] ] ] 1 => array:4 [ "nombre" => "Juan F." "apellidos" => "Macías Núñez" "email" => array:1 [ 0 => "jfmacias@usal.es" ] "referencia" => array:2 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] 1 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">¿</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] ] "afiliaciones" => array:3 [ 0 => array:3 [ "entidad" => "Urgencias, Hospital Nuestra Señora del Prado, Área Integrada de Talavera de la Reina, SESCAM, Talavera de la Reina, Toledo, España" "etiqueta" => "a" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:3 [ "entidad" => "Departamento de Medicina, Universidad de Salamanca, Salamanca, España" "etiqueta" => "b" "identificador" => "aff0010" ] 2 => array:3 [ "entidad" => "Geriatría Clínica, Facultad de Medicina, Universidad de Salamanca, Salamanca, España" "etiqueta" => "c" "identificador" => "aff0015" ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "⁎" "correspondencia" => "Autor para correspondencia." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Differences between decreased glomerular filtration rate and renal failure: Risks of the association of both concepts in the healthy elderly" ] ] "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0005">Introducción</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Uno de los errores más frecuentes para los no familiarizados con la Geriatría es creer que la edad es una enfermedad, y que hay enfermedades propias de la vejez, si bien los geriatras sabemos que esta creencia no tiene fundamento científico ni se ajusta a la realidad<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1,2</span></a>. En el caso de la insuficiencia renal crónica (IRC) dependiendo de los criterios de valoración, afectaría al 7,2% de la población española a los 30 años, y entre el 23,45 y el 35,7% en los mayores de 64 años. Si aceptamos este criterio, en España habría aproximadamente 1.795.000 personas de más de 60 años clasificadas como insuficientes renales<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>, cifra absolutamente errónea.</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En nuestra opinión, la causa de este error es tanto el desconocimiento de la fisiología del proceso de envejecimiento en general y del renal en particular, como los criterios utilizados para la definición de enfermedad.</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Comenzando por la fisiología renal, se ha tomado el filtrado glomerular (FG) como única función valorable olvidando que el cometido asignado el riñón en el organismo es el de mantener el equilibrio del medio interno, para lo cual, además del FG son necesarias otras funciones (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>).</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Respecto al FG, sabemos que el FG acorde con la edad (FGAE) evoluciona a lo largo del ciclo vital desde 16-20<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min/1,73<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m<span class="elsevierStyleSup">2</span> al nacimiento hasta 90-130<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min/1,73<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m<span class="elsevierStyleSup">2</span> entre los 25-30 años, dependiendo de cada persona y desde esta edad en adelante, el FG se atenúa a razón de 0,8<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min/1,73<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m<span class="elsevierStyleSup">2</span>/año hasta los 70 años en que lo hace a razón de 1,05<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0015"><span class="elsevierStyleSup">3–5</span></a>. Por ello el FGAE puede calcularse según las formulas de la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>.</p><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La segunda causa de error, y no menos importante, es el criterio utilizado para la definición de enfermedad. Hay 2 formas de definir la enfermedad, la primera está basada en el valor crítico, la segunda en el valor de referencia asociado a parámetros de salud.</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El valor crítico es la cifra que marca estadísticamente mayor probabilidad de morbimortalidad del individuo sin tener en cuenta la edad. El valor de referencia asociado a parámetros clínicos de «buena salud»<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0030"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a> se obtiene de los datos de personas sanas, en nuestro caso sin enfermedad renal. En este último, el médico establece la ausencia de enfermedad siendo los datos de estas persona sanas las evaluadas.</p><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Respecto al valor crítico, se acepta universalmente que un FG estimado (FGe) menor de 60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min/1,73<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m<span class="elsevierStyleSup">2</span> clasifica a las personas como insuficientes renales sin tener en cuenta el FGAE ni la presencia de otros signos y síntomas presentes en el IRC como anemia, hiperfosfatemia, acidosis e hipocalcemia<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>. Como en muchas personas etiquetadas como portadores de IRC no aparecen ninguno de los signos y síntomas de IRC, se ha argumentado que FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min/1,73<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m<span class="elsevierStyleSup">2</span> conllevan mayor morbilidad cardiovascular, aumento de la mortalidad o aparición de enfermedad renal terminal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a>, sin embargo, es interesante reseñar que, actualmente, no se conoce de qué manera o en qué grado un FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min <span class="elsevierStyleItalic">per se</span> (en ausencia de hipertensión, diabetes u otras enfermedades asociadas) constituye o no un factor de riesgo independiente para llegar a desarrollar una IRC terminal, y lo que es mucho más significativo, si es o no reversible y prevenible en personas mayores de 70 años. Sin embargo un «valor crítico» eGFR<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min/1,73<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m<span class="elsevierStyleSup">2</span> como factor de riesgo independiente para desarrollar en el futuro una insuficiencia renal crónica se encuentra en tela de juicio<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8–11</span></a>, hasta tal punto que Shlipak et al. concluyen que el valor del FG a partir del cual aparecen complicaciones cardiovasculares y renales, depende del método utilizado para su estimación<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0060"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a> (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0015">tabla 3</a>).</p><elsevierMultimedia ident="tbl0015"></elsevierMultimedia><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0010">Manejo renal de creatinina</span><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La creatinina se filtra por el glomérulo reabsorbiéndose y secretándose en los túbulos, de manera que entre un 15 y un 30% de la creatinina presente en la orina proviene de la secreción tubular<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0065"><span class="elsevierStyleSup">13,14</span></a>. El manejo renal de creatinina difiere entre jóvenes y viejos sanos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>. Por ello, cada vez más investigadores advierten que la creatinina no es un marcador fiable para determinar el FG en todos los casos.</p></span><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0015">Aclaramiento de creatinina en ancianos</span><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Salvo excepciones, la mayoría de los autores aceptan que el FG disminuye con la edad, aunque algunos estudios cuestionan que el descenso del FGe como aclaramiento de creatinina en orina de 24<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>h sea universal. En el <span class="elsevierStyleItalic">Baltimore Longitudinal Study</span>, se observó que 92 de los 254 sujetos no sufrieron reducción en el aclaramiento de creatinina, e incluso algunos aumentaron sus valores<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">16,17</span></a>.</p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0020">Fórmulas usadas para estimar el filtrado glomerular</span><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Como el estudio de aclaramientos renales en orina de 24<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>h requiere la recogida y medida exacta de orina de 24<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>h es muy tedioso y no siempre factible y fiable en ancianos por la presencia de síndromes geriátricos (incontinencia urinaria, deterioro cognitivo), se propusieron otros métodos para estimar el FG sin necesidad de recogida de orina, todos ellos basados en los valores de creatinina plasmática, que, naturalmente viene condicionada tanto por la síntesis endógena como por el manejo renal de creatinina que difiere según edad y estado de hidratación entre otros factores, como hemos comentado<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>. Entre las más conocidas se encuentran las de Kampmann et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0090"><span class="elsevierStyleSup">18</span></a>, Rowe et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0095"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a> Cockcroft y Gault<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0100"><span class="elsevierStyleSup">20</span></a>, Nicollet al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">21</span></a>, Keller<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>, Nankivell et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0115"><span class="elsevierStyleSup">23</span></a>, Baracskay et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0120"><span class="elsevierStyleSup">24</span></a>, <span class="elsevierStyleItalic">Modified Diet in Renal Disease</span> (MDRD)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">25</span></a> y <span class="elsevierStyleItalic">Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration</span> (CKD-EPI)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">26</span></a>. Es sorprendente que a pesar que las fórmulas del grupo MDRD no están validadas para personas sanas de cualquier edad, en mayores de 70 años con o sin IRC, embarazo y pacientes muy enfermos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27</span></a>, se ha impuesto como patrón para estimar el FG. Respecto a otras fórmulas para el cálculo del FGe (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0020">tabla 4</a>) son válidas en general, aunque la variación individual en personas mayores puede ser considerable<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28</span></a>.</p><elsevierMultimedia ident="tbl0020"></elsevierMultimedia></span></span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0025">Insuficiencia renal crónica</span><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En la insuficiencia renal crónica, además de un FGe<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min según recomendaciones de la <span class="elsevierStyleItalic">National Kidney Foundation-Kidney Disease Outcomes Quality Initiative</span> (NFK-KDOQI)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29</span></a> tienen que alterarse otras funciones (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>). Por ello, el diagnostico de IRC utilizando el FGe<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min como único criterio ha sido diana de muchas críticas desde su publicación, siendo la más reciente la de Shlipak et al.<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0060"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a> que pone en evidencia la imprecisión de definir IRC basados en el valor crítico de FGe<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>≤<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml en la población general y en los mayores de 70 años en particular (<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#tbl0025">tablas 5 y 6</a>).</p><elsevierMultimedia ident="tbl0025"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0030"></elsevierMultimedia><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Como acabamos de ver, existe una gran discrepancia según el método, fórmula y concepto usado para las estimaciones de FG y con ello un diagnóstico de IRC que puede resultar muy lejano a la realidad.</p><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En el año 2012, fruto del trabajo de un grupo de investigación internacional multidisciplinar compuesto por geriatras, nefrólogos, cardiólogos, internistas y médicos de familia se obtuvo la fórmula HUGE<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30,31</span></a> para el rastreo poblacional de IRC, basada en datos referidos al «estado de salud» en vez de «valor crítico».</p><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Esto no significa que las formulas MDRD o CKD-EPI no tengan utilidad ya que son, sin ninguna duda, válidas para la estadificación y el seguimiento de la progresión de IRC en los pacientes ya diagnosticados de insuficiencia renal crónica en adultos de menos de 70 años de edad. Sin embargo, el uso del FGe<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min para el rastreo en pacientes sin diagnóstico conocido de IRC no solo es controvertido sino quizá desaconsejado<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">32</span></a>. Utilizando HUGE como método de cribado para IRC, en vez de MDRD, se evitaría que aproximadamente 1.800.000 personas mayores de 60 años en España (censo de población INE 2011)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a> sean indebidamente clasificadas como IRC<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">25,30</span></a> con la consiguiente repercusión sobre gestión de recursos sanitarios. Como sabemos, actualmente se recomienda remitir a todos los pacientes con FGe<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min a una unidad de nefrología para confirmación diagnóstica, lo cual, teniendo en cuenta que solamente la primera consulta de nefrología con prueba de imagen y analítica tendría un coste medio aproximado de 151<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>€<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">34</span></a>, supondría un gasto cercano a los 272 millones de euros, sin tener en cuenta el coste de la segunda consulta (91<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>€) para confirmación o no de IRC, que añadiría otros 163 millones de euros (435 millones en total), los retrasos en listas de espera y los desplazamientos, a veces con un familiar que tiene que pedir permiso en el trabajo para acompañar al anciano a la consulta de Nefrología.</p><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Si esto parece exagerado y lo analizamos por comunidades o incluso provincias, la estricta aplicación del MDRD en la población de Castilla y León supondría la consideración de 124.039 habitantes como portadores de ERC, el 17% de las 729.643 personas mayores de 60 años, mientras en Castilla-La Mancha la estimación nos llevaría a considerar a 79.589 personas portadoras de disfunción renal de un total de 468.171 mayores de 60 años y, en la provincia de Toledo, de un total de 148.890 habitantes, aproximadamente 25.300 personas serían clasificadas como insuficientes renales crónicos, lo que solo en esta provincia significaría un coste de 6 millones de euros en consulta especializada innecesaria.</p><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Sin embargo, utilizando HUGE como método de cribado para IRC en vez de MDRD, se podría minimizar o contener la cifra aproximada de 1.800.000 personas mayores de 60 años en España (censo de población INE 2011)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">34</span></a> arbitrariamente clasificadas como IRC<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">26,31</span></a>.</p></span><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0030">Conclusiones</span><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Cuatro son las conclusiones que podemos obtener del análisis de los datos expuestos:<ul class="elsevierStyleList" id="lis0005"><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0005"><span class="elsevierStyleLabel">–</span><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La primera, no confundir fórmulas de cribado con procedimientos diagnósticos.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0010"><span class="elsevierStyleLabel">–</span><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La segunda, no catalogar a un anciano con un FGe<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min/1,73<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m<span class="elsevierStyleSup">2</span> como portador de IRC, en ausencia de confirmación por un médico. Ello lo excluiría de recibir tratamientos quirúrgicos o farmacológicos necesario para el paciente, pero contraindicado en insuficiencia renal.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0015"><span class="elsevierStyleLabel">–</span><p id="par0100" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La tercera, no excluir de ensayos clínicos a personas mayores catalogadas de IRC con el criterio único de FGe<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min/1,73<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m<span class="elsevierStyleSup">2</span>. Ya que nos privaría de adquirir experiencia y evidencia terapéutica.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0020"><span class="elsevierStyleLabel">–</span><p id="par0105" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La cuarta, no remitir a consultas especializadas de Nefrología a todas las personas añosas con un FGe<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min/1,73<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m<span class="elsevierStyleSup">2</span> evitando así un dispendio considerable de recursos sanitarios y sociales.</p></li></ul></p><p id="par0110" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Para prevenir los riesgos de asociar FGe disminuido con insuficiencia renal, sugerimos:<ul class="elsevierStyleList" id="lis0010"><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0025"><span class="elsevierStyleLabel">1.</span><p id="par0115" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Primero, utilizar para el rastreo de IRC herramientas distintas del FGe basado en la creatinina sérica, como por ejemplo la fórmula HUGE<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">32</span></a>.</p></li><li class="elsevierStyleListItem" id="lsti0030"><span class="elsevierStyleLabel">2.</span><p id="par0120" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Segundo, que a toda persona con FGAE disminuido y/o HUGE sugestiva de padecer IRC, se le solicite calcemia, fosforemia y hemograma. Si además del FGAE bajo encontrásemos hipocalcemia, hiperfosfatemia y anemia deberíamos remitirla a la consulta de Nefrología para aquilatar el diagnóstico de IRC si las condiciones del paciente geriátrico así lo requieren.</p></li></ul></p></span></span>" "textoCompletoSecciones" => array:1 [ "secciones" => array:4 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "sec0005" "titulo" => "Introducción" "secciones" => array:3 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "sec0010" "titulo" => "Manejo renal de creatinina" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "sec0015" "titulo" => "Aclaramiento de creatinina en ancianos" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "sec0020" "titulo" => "Fórmulas usadas para estimar el filtrado glomerular" ] ] ] 1 => array:2 [ "identificador" => "sec0025" "titulo" => "Insuficiencia renal crónica" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "sec0030" "titulo" => "Conclusiones" ] 3 => array:1 [ "titulo" => "Bibliografía" ] ] ] "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "fechaRecibido" => "2014-03-17" "fechaAceptado" => "2014-03-18" "multimedia" => array:6 [ 0 => array:7 [ "identificador" => "tbl0005" "etiqueta" => "Tabla 1" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:1 [ "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Ajuste del balance de líquidos \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Ajuste del balance de electrolitos \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mantener el equilibrio ácido-base \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Mantener el metabolismo mineral calcio-fósforo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Modular síntesis de eritropoyetina \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Catabolismo en los túbulos de algunas moléculas \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Capacidad de reserva funcional \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Eliminar productos provenientes del metabolismo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Filtrado glomerular \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab523224.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Funciones renales</p>" ] ] 1 => array:7 [ "identificador" => "tbl0010" "etiqueta" => "Tabla 2" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">FGAE: filtrado glomerular acorde a la edad; FGO: filtrado glomerular óptimo.</p><p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">FGO<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>110<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min/1,73<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m<span class="elsevierStyleSup">2</span> superficie corporal.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FGAE 25-70 años<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>FGO (óptimo a los 25-30 años)<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+20<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>−0,8<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>edad años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FGAE<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>70 años<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>FGO (óptimo a los 25-30 años)<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+37,5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>−1,05<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>edad años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab523229.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Cálculo del filtrado glomerular acorde a la edad</p>" ] ] 2 => array:7 [ "identificador" => "tbl0015" "etiqueta" => "Tabla 3" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">CKD-EPI: Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration; MDRD: Modified Diet in Renal Disease.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">MDRD \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Cistatina C \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Aclaramiento creatinina \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">CKD-EPI creatinina-cistatina C \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Muerte por cualquier causa \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">88<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">53<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">83<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Cardiovascular \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">86<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">69<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">83<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab523228.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Filtrado glomerular estimado a partir de los cuales aumenta la morbimortalidad cardiovascular y renal según el método de obtención</p>" ] ] 3 => array:7 [ "identificador" => "tbl0020" "etiqueta" => "Tabla 4" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0040" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">CKD-EPI: <span class="elsevierStyleItalic">Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration</span>; creat.: creatinina; DAF:Fórmula de Damiandopoulos; FG: filtrado glomerular; MDRD: <span class="elsevierStyleItalic">Modified Diet in Renal Disease</span>; MDRD-IDMS: <span class="elsevierStyleItalic">Modified Diet in Renal Disease-Isotope Dilution Mass Spectrometry</span>.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Año \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Autor \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Fórmula de FG (ml/min/1,73<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>m<span class="elsevierStyleSup">2</span>) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1973 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Jellife \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>98<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>−[0,8<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(edad<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>−20)/creat. sérica<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(superf. corporal/1,73)<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>[0,9 si mujer] \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1974 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Kampmann \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>creat. orina<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>peso<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>100/creat. sérica \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1976 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Rowe \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>133<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>−0,64<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>edad \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1976 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Cockcroft \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(140<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>−edad)<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>peso (×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,85 si mujer)/(creat. sérica<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>72) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1987 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Keller \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>130<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>−edad \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1993 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Walser \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>7,57<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(creat. sérica mmol/l)<span class="elsevierStyleSup">−1</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>−0,103<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>edad<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+0,096<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>peso<span class="elsevierStyleSup">−6,66</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1995 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Nankivell \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>6,7/creat. sérica (mmol/l)<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+0,25<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>peso<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>−0,5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>urea<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>−0,01<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>altura<span class="elsevierStyleSup">2</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+35<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(25 si mujer) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1997 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Baracskay \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1/2[100/creat. sérica]<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+88<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>−edad \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1999 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">MDRD \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>170<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>[creat. sérica<span class="elsevierStyleSup">]–,999</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>[edad]<span class="elsevierStyleSup">−0,175</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>[0,762 si mujer]<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>[1,180 afroamericano]<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>[BUN]<span class="elsevierStyleSup">−0,170</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>[Alb]<span class="elsevierStyleSup">+0,318</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2004 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">MDRD-4 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>186,3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>[creat. sérica]<span class="elsevierStyleSup">−1,154</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>[edad]<span class="elsevierStyleSup">−0,203</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>[0,742 si mujer]<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>[1,142 si afroamericano] \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2005 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">MDRD-IDMS \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>175<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(creatinina/88,4)<span class="elsevierStyleSup">−1,154</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(edad)<span class="elsevierStyleSup">−0,203</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(0,742 si mujer)<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(1,210 si raza negra) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2007 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">MDRD-6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG estimado<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>170<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(creatinina/88,4)<span class="elsevierStyleSup">−0,999</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(edad)<span class="elsevierStyleSup">−0,176</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(urea<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2,8)<span class="elsevierStyleSup">−0,170</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(albúmina/10)<span class="elsevierStyleSup">0,318</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(0,762 si mujer)<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>(1,180 si raza negra) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2009 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">CKD-EPI \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>141<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min. (Scr/κ, 1)<span class="elsevierStyleSup">α</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>máx. (Scr/κ, 1)<span class="elsevierStyleSup">−1,209</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,993<span class="elsevierStyleSup">edad</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,018 (si mujer) Donde Scr es creatinina sérica, k es 0,7 para mujeres y 0,9 para varones, α es −0,329 para mujeres y −0,411 para varones \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2010 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">DAF \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>80/creat. sérica (70 si mujer) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2014 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Gregori-Macías \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">FG<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>480,79/(creat. sérica)<span class="elsevierStyleSup">0,513</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,008 <span class="elsevierStyleSup">edad</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,003 <span class="elsevierStyleSup">urea</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>×<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Peso<span class="elsevierStyleSup">0,2989</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab523226.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Fórmulas utilizadas para estimar el filtrado glomerular</p>" ] ] 4 => array:7 [ "identificador" => "tbl0025" "etiqueta" => "Tabla 5" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">IRC: insuficiencia renal crónica; MDRD: <span class="elsevierStyleItalic">Modified Diet in Renal Disease</span>.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">MDRD<<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>70 años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Shlipak Creatinina 60 años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Shlipak Cistatina C60 años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">ShlipakCKD-EPI Creatinina-cistatina C60 años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Gregori-Macías 18-102 añosValores relacionados con estado de salud \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Sin IRC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>90<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">85<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">85<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">84<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">80<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Con IRC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">38<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">39<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">38<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">38<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab523225.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Definición de IRC basados en valor crítico de filtrado glomerular estimado en la población general</p>" ] ] 5 => array:7 [ "identificador" => "tbl0030" "etiqueta" => "Tabla 6" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0060" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">IRC: insuficiencia renal crónica.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Van den Noortgate Cockroft-Gault \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Lindeman \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Gregori-Macías18-102 años \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Sin IRC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">65<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Con IRC \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>30<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>30<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>35<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab523227.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Definición de IRC basados en valor crítico de filtrado glomerular estimado en mayores de 70 años</p>" ] ] ] "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliografía" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0005" "bibliografiaReferencia" => array:34 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0005" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:1 [ "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "D. Galinsky" 1 => "R. Kaplan" 2 => "T. Dwolatzky" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "LibroEditado" => array:4 [ "titulo" => "Holistic Approach to the Geriatric Patient: Geriatric Evaluation. In the: Ageing Kidney in Health and Disease" "paginaInicial" => "1" "paginaFinal" => "19" "serieFecha" => "2008" ] ] ] ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0010" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Prevalence of chronic kidney disease in population-based studies: Systematic review" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Q.L. Zhang" 1 => "D. Rothenbacher" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1186/1471-2458-8-117" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "BMC Public Health" "fecha" => "2008" "volumen" => "8" "paginaInicial" => "117" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18405348" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0015" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Age changes in glomerular filtration rate, effective renal plasma flow, and tubular excretory capacity in adult males" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "D.F. Davies" 1 => "N.W. Shock" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1172/JCI102286" "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "J Clin Invest" "fecha" => "1950" "volumen" => "29" "paginaInicial" => "496" "paginaFinal" => "507" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15415454" "web" => "Medline" ] ] "itemHostRev" => array:3 [ "pii" => "S0886335099003260" "estado" => "S300" "issn" => "08863350" ] ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0020" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Renal function in the elderly (>70 years old) measured by means of iohexol clearance, serum creatinine, serum urea and estimated clearance" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "I. Fehrman-Ekholm" 1 => "L. Skeppholm" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1080/00365590310015750" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Scand J Urol Nephrol" "fecha" => "2004" "volumen" => "38" "paginaInicial" => "73" "paginaFinal" => "77" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15204431" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0025" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Longitudinal studies on the rate of decline in renal function with age" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "R.D. Lindeman" 1 => "J. Tobin" 2 => "N.W. Shock" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Geriatr Soc" "fecha" => "1985" "volumen" => "33" "paginaInicial" => "278" "paginaFinal" => "285" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3989190" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0030" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "How to define and determine reference intervals in the clinical laboratory: Approved guideline-second edition" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "P.A. Wayne" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:2 [ "tituloSerie" => "NCCLS" "fecha" => "2000" ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0035" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Relationship between glomerular filtration rate and the prevalence of metabolic abnormalities: Results from the Third National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III)" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "C.M. Clase" 1 => "B.A. Kiberd" 2 => "A.X. Garg" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1159/000100489" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Nephron Clin Pract" "fecha" => "2007" "volumen" => "105" "paginaInicial" => "c178" "paginaFinal" => "c184" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17347576" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0040" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Age affects outcomes in chronic kidney disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A.M. O’Hare" 1 => "A.I. Choi" 2 => "D. Bertenthal" 3 => "P. Bacchetti" 4 => "A.X. Garg" 5 => "J.S. Kaufman" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1681/ASN.2007040422" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Soc Nephrol" "fecha" => "2007" "volumen" => "18" "paginaInicial" => "2758" "paginaFinal" => "2765" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17855638" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 8 => array:3 [ "identificador" => "bib0045" "etiqueta" => "9" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Chronic kidney disease and the risks of death, cardiovascular events, and hospitalization" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "A.S. Go" 1 => "G.M. Chertow" 2 => "D. Fan" 3 => "C.E. McCulloch" 4 => "C.Y. Hsu" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1056/NEJMoa041031" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "N Engl J Med" "fecha" => "2004" "volumen" => "351" "paginaInicial" => "1296" "paginaFinal" => "1305" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15385656" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 9 => array:3 [ "identificador" => "bib0050" "etiqueta" => "10" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Cardiovascular and renal outcome in subjects with K/DOQI stage 1-3 chronic kidney disease: The importance of urinary albumin excretion" "autores" => array:1 [ 0 => array:3 [ "colaboracion" => "PREVEND Study Group" "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "A.H. Brantsma" 1 => "S.J. Bakker" 2 => "H.L. Hillege" 3 => "D. de Zeeuw" 4 => "P.E. de Jong" 5 => "R.T. Gansevoort" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1093/ndt/gfn356" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Nephrol Dial Transplant" "fecha" => "2008" "volumen" => "23" "paginaInicial" => "3851" "paginaFinal" => "3858" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18641082" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 10 => array:3 [ "identificador" => "bib0055" "etiqueta" => "11" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Mortality risk stratification in chronic kidney disease: One size for all ages?" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A.M. O’Hare" 1 => "D. Bertenthal" 2 => "K.E. Covinsky" 3 => "C.S. Landefeld" 4 => "S. Sen" 5 => "K. Mehta" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1681/ASN.2005090986" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Soc Nephrol" "fecha" => "2006" "volumen" => "17" "paginaInicial" => "846" "paginaFinal" => "853" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16452492" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 11 => array:3 [ "identificador" => "bib0060" "etiqueta" => "12" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Cystatin C versus creatinine in determining risk based on kidney function" "autores" => array:1 [ 0 => array:3 [ "colaboracion" => "CKD Prognosis Consortium" "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M.G. Shlipak" 1 => "K. Matsushita" 2 => "J. Ärnlöv" 3 => "L.A. Inker" 4 => "R. Katz" 5 => "K.R. Polkinghorne" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1056/NEJMoa1214234" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "N Engl J Med" "fecha" => "2013" "volumen" => "369" "paginaInicial" => "932" "paginaFinal" => "943" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24004120" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 12 => array:3 [ "identificador" => "bib0065" "etiqueta" => "13" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Urinary excretion patterns for substances with simultaneous secretion and reabsorption by active transport" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "F. Berglund" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/j.1748-1716.1961.tb02225.x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Acta Physiol Scand" "fecha" => "1961" "volumen" => "52" "paginaInicial" => "276" "paginaFinal" => "290" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13867726" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 13 => array:3 [ "identificador" => "bib0070" "etiqueta" => "14" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Extensive tubular secretion and reabsorption of creatinine in humans" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "P.A. Sjostrom" 1 => "B.G. Odlind" 2 => "M. Wolgast" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Scand J Urol Nephrol" "fecha" => "1988" "volumen" => "22" "paginaInicial" => "129" "paginaFinal" => "131" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3206217" "web" => "Medline" ] ] "itemHostRev" => array:3 [ "pii" => "S088633509900348X" "estado" => "S300" "issn" => "08863350" ] ] ] ] ] ] ] 14 => array:3 [ "identificador" => "bib0075" "etiqueta" => "15" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Creatinine reabsorption by the aged kidney" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "C.G. Musso" 1 => "H. Michelángelo" 2 => "M. Vilas" 3 => "J. Reynaldi" 4 => "B. Martínez" 5 => "L. Algranati" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1007/s11255-008-9508-7" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Int Urol Nephrol" "fecha" => "2009" "volumen" => "41" "paginaInicial" => "727" "paginaFinal" => "731" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19115077" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 15 => array:3 [ "identificador" => "bib0080" "etiqueta" => "16" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Overview: Renal physiology and pathophysiology of aging" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "R.D. Lindeman" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Kidney Dis" "fecha" => "1990" "volumen" => "16" "paginaInicial" => "275" "paginaFinal" => "282" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2220770" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 16 => array:3 [ "identificador" => "bib0085" "etiqueta" => "17" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Renal function in an elderly population. A study of S-creatinine, 51Cr-EDTA clearance, endogenous creatinine clearance and maximal tubular water reabsorption" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "M. Larsson" 1 => "R. Jagenburg" 2 => "S. Landahl" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Scand J Clin Lab Invest" "fecha" => "1986" "volumen" => "46" "paginaInicial" => "593" "paginaFinal" => "598" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3095910" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 17 => array:3 [ "identificador" => "bib0090" "etiqueta" => "18" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Rapid evaluation of creatinine clearance" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "J. Kampmann" 1 => "K. Siersbaek-Nielsen" 2 => "M. Kristensen" 3 => "J.M. Hansen" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Acta Med Scand" "fecha" => "1974" "volumen" => "196" "paginaInicial" => "517" "paginaFinal" => "520" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4456984" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 18 => array:3 [ "identificador" => "bib0095" "etiqueta" => "19" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The influence of age on the renal response to water deprivation in man" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "J.W. Rowe" 1 => "N.W. Shock" 2 => "R.A. deFronzo" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Nephron" "fecha" => "1976" "volumen" => "17" "paginaInicial" => "270" "paginaFinal" => "278" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/951013" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 19 => array:3 [ "identificador" => "bib0100" "etiqueta" => "20" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Prediction of creatinine clearance from serum creatinine" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "D.W. Cockcroft" 1 => "M.H. Gault" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Nephron" "fecha" => "1976" "volumen" => "16" "paginaInicial" => "31" "paginaFinal" => "41" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1244564" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 20 => array:3 [ "identificador" => "bib0105" "etiqueta" => "21" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Assessment of creatinine clearance in healthy subjects over 65 years of age" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "S.R. Nicoll" 1 => "R. Sainsbury" 2 => "R.R. Bailey" 3 => "A. King" 4 => "C. Frampton" 5 => "J.R. Elliot" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Nephron" "fecha" => "1991" "volumen" => "59" "paginaInicial" => "621" "paginaFinal" => "625" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1766502" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 21 => array:3 [ "identificador" => "bib0110" "etiqueta" => "22" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Kidney function and age" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "F. Keller" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Nephrol Dial Transplant" "fecha" => "1987" "volumen" => "2" "paginaInicial" => "382" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3122124" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 22 => array:3 [ "identificador" => "bib0115" "etiqueta" => "23" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Predicting glomerular filtration rate after simultaneous pancreas and kidney transplantation" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "B.J. Nankivell" 1 => "J.R. Chapman" 2 => "R.D. Allen" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Transplant" "fecha" => "1995" "volumen" => "9" "paginaInicial" => "129" "paginaFinal" => "134" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7599402" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 23 => array:3 [ "identificador" => "bib0120" "etiqueta" => "24" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Geriatric renal function: Estimating glomerular filtration in an ambulatory elderly population" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "D. Baracskay" 1 => "D. Jarjoura" 2 => "A. Cugino" 3 => "D. Blend" 4 => "G.W. Rutecki" 5 => "F.C. Whittier" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Nephrol" "fecha" => "1997" "volumen" => "47" "paginaInicial" => "222" "paginaFinal" => "228" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9128788" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 24 => array:3 [ "identificador" => "bib0125" "etiqueta" => "25" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "A more accurate method to estimate glomerular filtration rate from serum creatinine: A new prediction equation" "autores" => array:1 [ 0 => array:3 [ "colaboracion" => "Modification of Diet in Renal Disease Study Group" "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "A.S. Levey" 1 => "J.P. Bosch" 2 => "J.B. Lewis" 3 => "T. Greene" 4 => "N. Rogers" 5 => "D. Roth" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Ann Intern Med" "fecha" => "1999" "volumen" => "130" "paginaInicial" => "461" "paginaFinal" => "470" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10075613" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 25 => array:3 [ "identificador" => "bib0130" "etiqueta" => "26" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "A new equation to estimate glomerular filtration rate" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A.S. Levey" 1 => "L.A. Stevens" 2 => "C.H. Schmid" 3 => "Y.L. Zhang" 4 => "A.F. Castro 3rd" 5 => "H.I. Feldman" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Ann Intern Med" "fecha" => "2009" "volumen" => "150" "paginaInicial" => "604" "paginaFinal" => "612" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19414839" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 26 => array:3 [ "identificador" => "bib0135" "etiqueta" => "27" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Decreased kidney function in the elderly: Clinical and preclinical, neither benign" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "J. Coresh" 1 => "B. Astor" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Ann Intern Med" "fecha" => "2006" "volumen" => "145" "paginaInicial" => "299" "paginaFinal" => "301" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16908921" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 27 => array:3 [ "identificador" => "bib0140" "etiqueta" => "28" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Creatinine clearance in the elderly: A comparison of direct measurement and calculation from serum creatinine" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "Z. Durakovic" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Nephron" "fecha" => "1986" "volumen" => "44" "paginaInicial" => "66" "paginaFinal" => "69" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3748252" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 28 => array:3 [ "identificador" => "bib0145" "etiqueta" => "29" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "K/DOQI clinical practice guidelines for chronic kidney disease: Evaluation, classification, and stratification" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "colaboracion" => "National Kidney Foundation" "etal" => false ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Am J Kidney Dis" "fecha" => "2002" "volumen" => "39" "numero" => "Suppl 1" "paginaInicial" => "S1" "paginaFinal" => "S266" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11904577" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 29 => array:3 [ "identificador" => "bib0150" "etiqueta" => "30" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Diferencia entre disminución del filtrado glomerular e insuficiencia renal en el anciano. Valor del hematocrito, urea y género como screening de la insuficiencia renal crónica. La fórmula HUGE, in Medicine" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "J.A. Álvarez Gregori" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Libro" => array:3 [ "fecha" => "2011" "editorial" => "Universidad de Salamanca" "editorialLocalizacion" => "Salamanca" ] ] ] ] ] ] 30 => array:3 [ "identificador" => "bib0155" "etiqueta" => "31" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The value of a formula including haematocrit, blood urea and gender (HUGE) as a screening test for chronic renal insufficiency" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "J.A. Álvarez-Gregori" 1 => "N.R. Robles" 2 => "C. Mena" 3 => "R. Ardanuy" 4 => "R. Jauregui" 5 => "J.F. Macías-Núñez" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Nutr Health Aging" "fecha" => "2011" "volumen" => "15" "paginaInicial" => "480" "paginaFinal" => "484" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21623470" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 31 => array:3 [ "identificador" => "bib0160" "etiqueta" => "32" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "New results from the Modification of Diet in Renal Disease study: The importance of clinical outcomes in test strategies for early chronic kidney disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "P.D. Giles" 1 => "P.B. Rylance" 2 => "D.C. Crothers" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1093/qjmed/hcm134" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "QJM" "fecha" => "2008" "volumen" => "101" "paginaInicial" => "155" "paginaFinal" => "158" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18194976" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 32 => array:3 [ "identificador" => "bib0165" "etiqueta" => "33" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "Padrón Municipal, INE, Editor. 2011." ] ] ] 33 => array:3 [ "identificador" => "bib0170" "etiqueta" => "34" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "SESCAM, Resolución de 02/08/2013, de la Dirección Gerencia sobre precios a aplicar por sus centros sanitarios a terceros obligados al pago o a los usuarios sin derecho a asistencia sanitaria, 2013/9804." ] ] ] ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/0211139X/0000004900000004/v1_201407050049/S0211139X14000572/v1_201407050049/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "17408" "tipo" => "SECCION" "es" => array:2 [ "titulo" => "Punto de vista" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "es" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/0211139X/0000004900000004/v1_201407050049/S0211139X14000572/v1_201407050049/es/main.pdf?idApp=UINPBA00004N&text.app=https://www.elsevier.es/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0211139X14000572?idApp=UINPBA00004N" ]
año/Mes | Html | Total | |
---|---|---|---|
2024 Octubre | 2586 | 19 | 2605 |
2024 Septiembre | 3273 | 21 | 3294 |
2024 Agosto | 2861 | 28 | 2889 |
2024 Julio | 3449 | 21 | 3470 |
2024 Junio | 3145 | 36 | 3181 |
2024 Mayo | 2859 | 13 | 2872 |
2024 Abril | 2290 | 28 | 2318 |
2024 Marzo | 2315 | 18 | 2333 |
2024 Febrero | 2493 | 24 | 2517 |
2024 Enero | 2572 | 20 | 2592 |
2023 Diciembre | 1780 | 15 | 1795 |
2023 Noviembre | 2342 | 21 | 2363 |
2023 Octubre | 2505 | 24 | 2529 |
2023 Septiembre | 2071 | 11 | 2082 |
2023 Agosto | 1816 | 16 | 1832 |
2023 Julio | 1991 | 24 | 2015 |
2023 Junio | 2426 | 22 | 2448 |
2023 Mayo | 2786 | 37 | 2823 |
2023 Abril | 2027 | 28 | 2055 |
2023 Marzo | 2745 | 34 | 2779 |
2023 Febrero | 2075 | 22 | 2097 |
2023 Enero | 1528 | 24 | 1552 |
2022 Diciembre | 1127 | 32 | 1159 |
2022 Noviembre | 2649 | 33 | 2682 |
2022 Octubre | 2289 | 35 | 2324 |
2022 Septiembre | 2195 | 50 | 2245 |
2022 Agosto | 1624 | 37 | 1661 |
2022 Julio | 1772 | 25 | 1797 |
2022 Junio | 1552 | 27 | 1579 |
2022 Mayo | 1638 | 33 | 1671 |
2022 Abril | 1445 | 35 | 1480 |
2022 Marzo | 1564 | 31 | 1595 |
2022 Febrero | 1326 | 9 | 1335 |
2022 Enero | 1198 | 19 | 1217 |
2021 Diciembre | 1108 | 28 | 1136 |
2021 Noviembre | 1615 | 34 | 1649 |
2021 Octubre | 2138 | 45 | 2183 |
2021 Septiembre | 1832 | 36 | 1868 |
2021 Agosto | 1474 | 53 | 1527 |
2021 Julio | 1733 | 57 | 1790 |
2021 Junio | 1635 | 34 | 1669 |
2021 Mayo | 1843 | 42 | 1885 |
2021 Abril | 3223 | 50 | 3273 |
2021 Marzo | 1901 | 65 | 1966 |
2021 Febrero | 1270 | 19 | 1289 |
2021 Enero | 1205 | 31 | 1236 |
2020 Diciembre | 1201 | 35 | 1236 |
2020 Noviembre | 1359 | 33 | 1392 |
2020 Octubre | 652 | 23 | 675 |
2020 Septiembre | 1323 | 24 | 1347 |
2020 Agosto | 1369 | 27 | 1396 |
2020 Julio | 1575 | 21 | 1596 |
2020 Junio | 1520 | 28 | 1548 |
2020 Mayo | 1377 | 35 | 1412 |
2020 Abril | 923 | 23 | 946 |
2020 Marzo | 1267 | 20 | 1287 |
2020 Febrero | 1734 | 27 | 1761 |
2020 Enero | 1602 | 21 | 1623 |
2019 Diciembre | 1424 | 22 | 1446 |
2019 Noviembre | 1888 | 40 | 1928 |
2019 Octubre | 1874 | 38 | 1912 |
2019 Septiembre | 1648 | 50 | 1698 |
2019 Agosto | 1134 | 40 | 1174 |
2019 Julio | 1504 | 36 | 1540 |
2019 Junio | 1588 | 53 | 1641 |
2019 Mayo | 1508 | 99 | 1607 |
2019 Abril | 1281 | 84 | 1365 |
2019 Marzo | 1313 | 21 | 1334 |
2019 Febrero | 1150 | 21 | 1171 |
2019 Enero | 882 | 27 | 909 |
2018 Diciembre | 724 | 37 | 761 |
2018 Noviembre | 1015 | 42 | 1057 |
2018 Octubre | 1154 | 26 | 1180 |
2018 Septiembre | 756 | 13 | 769 |
2018 Agosto | 557 | 10 | 567 |
2018 Julio | 353 | 12 | 365 |
2018 Junio | 242 | 15 | 257 |
2018 Mayo | 166 | 10 | 176 |
2018 Abril | 136 | 16 | 152 |
2018 Marzo | 100 | 4 | 104 |
2018 Febrero | 93 | 2 | 95 |
2018 Enero | 41 | 4 | 45 |
2017 Diciembre | 81 | 2 | 83 |
2017 Noviembre | 71 | 17 | 88 |
2017 Octubre | 68 | 11 | 79 |
2017 Septiembre | 44 | 11 | 55 |
2017 Agosto | 61 | 5 | 66 |
2017 Julio | 43 | 19 | 62 |
2017 Junio | 31 | 8 | 39 |
2017 Mayo | 64 | 11 | 75 |
2017 Abril | 37 | 1 | 38 |
2017 Marzo | 64 | 18 | 82 |
2017 Febrero | 37 | 13 | 50 |
2017 Enero | 46 | 2 | 48 |
2016 Diciembre | 33 | 6 | 39 |
2016 Noviembre | 50 | 6 | 56 |
2016 Octubre | 50 | 15 | 65 |
2016 Septiembre | 51 | 9 | 60 |
2016 Agosto | 43 | 9 | 52 |
2016 Julio | 38 | 6 | 44 |
2016 Junio | 0 | 12 | 12 |
2016 Mayo | 1 | 13 | 14 |
2016 Abril | 0 | 14 | 14 |
2016 Marzo | 0 | 20 | 20 |
2016 Febrero | 1 | 14 | 15 |
2016 Enero | 0 | 16 | 16 |
2015 Diciembre | 0 | 14 | 14 |
2015 Noviembre | 0 | 12 | 12 |
2015 Octubre | 0 | 16 | 16 |
2015 Septiembre | 0 | 10 | 10 |
2015 Agosto | 0 | 5 | 5 |
2015 Julio | 0 | 7 | 7 |
2015 Junio | 0 | 3 | 3 |
2015 Mayo | 1 | 9 | 10 |
2015 Abril | 2 | 2 | 4 |
2015 Marzo | 8 | 4 | 12 |
2015 Febrero | 7 | 1 | 8 |
2015 Enero | 2 | 2 | 4 |
2014 Diciembre | 1 | 0 | 1 |
2014 Noviembre | 1 | 0 | 1 |
2014 Octubre | 2 | 0 | 2 |
2014 Septiembre | 1 | 2 | 3 |
2014 Agosto | 5 | 0 | 5 |
2014 Julio | 16 | 11 | 27 |