se ha leído el artículo
array:23 [ "pii" => "S188918371100047X" "issn" => "18891837" "doi" => "10.1016/j.hipert.2011.03.001" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-03-01" "aid" => "109" "copyright" => "SEHLELHA" "copyrightAnyo" => "2010" "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "fla" "cita" => "Hipertens Riesgo Vasc. 2011;28:39-47" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 5117 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 9 "HTML" => 4647 "PDF" => 461 ] ] "itemSiguiente" => array:18 [ "pii" => "S1889183711000481" "issn" => "18891837" "doi" => "10.1016/j.hipert.2011.02.003" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-03-01" "aid" => "110" "copyright" => "SEHLELHA" "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "fla" "cita" => "Hipertens Riesgo Vasc. 2011;28:48-54" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 4394 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 10 "HTML" => 3908 "PDF" => 476 ] ] "es" => array:12 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original</span>" "titulo" => "Efecto del telmisartán en el estrés oxidativo y actividad antioxidante en leucocitos de sangre periférica de pacientes hipertensos" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "48" "paginaFinal" => "54" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Effects of telmisartan on oxidative stress and antioxidant activities in peripheral leukocytes from hypertensive patients" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Manuel Labiós, Marcial Martínez, Francisco Gabriel, Victoria Guiral, Blanca Navarro" "autores" => array:5 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Manuel" "apellidos" => "Labiós" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Marcial" "apellidos" => "Martínez" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Francisco" "apellidos" => "Gabriel" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Victoria" "apellidos" => "Guiral" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Blanca" "apellidos" => "Navarro" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1889183711000481?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/18891837/0000002800000002/v1_201305141419/S1889183711000481/v1_201305141419/es/main.assets" ] "itemAnterior" => array:18 [ "pii" => "S1889183711000523" "issn" => "18891837" "doi" => "10.1016/j.hipert.2011.03.004" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-03-01" "aid" => "114" "copyright" => "SEHLELHA" "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "sco" "cita" => "Hipertens Riesgo Vasc. 2011;28:37-8" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 10968 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 10 "HTML" => 10191 "PDF" => 767 ] ] "es" => array:10 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>" "titulo" => "Telmisartán en el tratamiento de la hipertensión arterial: beneficio adicional en el balance oxidativo" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "37" "paginaFinal" => "38" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Telmisartan in the treatment of arterial hypertension: an additional benefit in the oxidative balance" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Patricia Fernández-Llama" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Patricia" "apellidos" => "Fernández-Llama" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1889183711000523?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/18891837/0000002800000002/v1_201305141419/S1889183711000523/v1_201305141419/es/main.assets" ] "es" => array:21 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original</span>" "titulo" => "Riesgo cardiovascular y prescripción farmacológica en pacientes pluripatológicos" "tieneTextoCompleto" => true "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "39" "paginaFinal" => "47" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:3 [ "autoresLista" => "Nieves Ramírez-Duque, Antonia Mora-Rufete, M. Dolores Nieto-Martín, Máximo Bernabeu-Wittel, Alberto Escalera-Zalvide, María Sánchez-Ledesma, José Barbé Gil-Ortega, Lourdes Moreno-Gaviño, Virginia Rodríguez-Martínez, Carolina Luque-Amado" "autores" => array:11 [ 0 => array:4 [ "nombre" => "Nieves" "apellidos" => "Ramírez-Duque" "email" => array:1 [ 0 => "nievesramirezduque@yahoo.es" ] "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">¿</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Antonia" "apellidos" => "Mora-Rufete" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "M. Dolores" "apellidos" => "Nieto-Martín" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "Máximo" "apellidos" => "Bernabeu-Wittel" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Alberto" "apellidos" => "Escalera-Zalvide" ] 5 => array:2 [ "nombre" => "María" "apellidos" => "Sánchez-Ledesma" ] 6 => array:2 [ "nombre" => "José" "apellidos" => "Barbé Gil-Ortega" ] 7 => array:2 [ "nombre" => "Lourdes" "apellidos" => "Moreno-Gaviño" ] 8 => array:2 [ "nombre" => "Virginia" "apellidos" => "Rodríguez-Martínez" ] 9 => array:2 [ "nombre" => "Carolina" "apellidos" => "Luque-Amado" ] 10 => array:2 [ "colaborador" => "Investigadores del Proyecto PROFUND" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">◊</span>" "identificador" => "fn0005" ] ] ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "⁎" "correspondencia" => "Autor para correspondencia." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Cardiovascular Risk and Pharmacological Prescription Profile in Patients with Multiple Conditions" ] ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0010" "etiqueta" => "Figura 2" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr2.jpeg" "Alto" => 1174 "Ancho" => 2299 "Tamanyo" => 117062 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Prevalencia de los factores de riesgo vascular.</p> <p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">DM: diabetes mellitus; HTA: hipertensión arterial.</p>" ] ] ] "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Introducción</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El aumento de la esperanza de vida y de la prevalencia de las enfermedades crónicas ha traído consigo el rápido incremento del número de personas con más de una patología. Diferentes trabajos han puesto de manifiesto que las enfermedades crónicas llegan a motivar el 80% de las consultas a atención primaria y el 60% de los ingresos hospitalarios. Estos pacientes con múltiples enfermedades crónicas son grandes consumidores de servicios sanitarios y se ha referido que tan solo el 10% de los pacientes de un gran centro hospitalario puede llegar a copar el 55% de días de hospitalización<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>, además de un mayor consumo de fármacos en cuanto a cantidad, duración y variedad en comparación con el resto de la población. Este subgrupo de pacientes han sido referidos en la literatura anglosajona como «pacientes con enfermedades crónicas complejas»<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a> y en nuestro país se les ha denominado «pacientes pluripatológicos» (PPP)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0015"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a>. Aunque su prevalencia en la población general es del 1,38%<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0020"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>, estos pacientes representan un porcentaje de hospitalizaciones muy elevado en un servicio de Medicina y se caracterizan por una edad avanzada (hasta el 85% son mayores de 65 años), un importante consumo de recursos, y una alta mortalidad (19,3%) debida en gran parte a enfermedades cardiológicas y vasculares que están presentes hasta en el 89% de ellos<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0025"><span class="elsevierStyleSup">5,6</span></a>.</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Existen muchas lagunas en el conocimiento del manejo y control de los factores de riesgo cardiovascular (FRCV) en los PPP y se desconoce si las evidencias disponibles para ancianos se pueden extrapolar a este subgrupo. Este trabajo se plantea como objetivo conocer la prevalencia de enfermedad cardiovascular y sus factores de riesgo en PPP y evaluar el tratamiento de los mismos en la práctica clínica. Solo sobre la base de este conocimiento, se podrá actuar e intervenir de forma adecuada en este grupo de la población.</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Pacientes y método</span><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Hospitales participantes</span><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Estudio longitudinal y multicéntrico en el que se incluyeron 36 hospitales pertenecientes a 11 Comunidades Autónomas. Se incluyeron 18 hospitales de tercer nivel, 16 de segundo nivel y 2 eran hospitales de cuidados mínimos. El estudio se ha realizado en el seno del grupo de trabajo del Paciente Pluripatológico y Edad Avanzada de la Sociedad Española de Medicina Interna, siendo la participación de los hospitales voluntaria y sin restricción alguna (estudio PROFUND).</p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Criterios de inclusión y periodo de reclutamiento</span><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los criterios de inclusión de los pacientes fueron: 1) Cumplir dos o más categorías de la definición de PPP según se muestra en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0015"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a>, 2) ser mayor de edad, y 3) firmar el consentimiento informado. El periodo de inclusión abarcó desde enero de 2007 hasta junio de 2008 y los pacientes fueron reclutados al presentar un ingreso en camas de Medicina Interna u hospitalización domiciliaria, o al acudir a consultas externas de Medicina Interna. Los pacientes hospitalizados eran incluidos en el momento del alta hospitalaria, y aquellos pacientes ambulatorios (consultas externas de medicina interna, Hospital de Día, hospitalización domiciliaria) eran incluidos en alguna de las visitas. En 78 pacientes (4,8%) no fue posible evaluar adecuadamente las prescripciones farmacológicas, por lo que los cálculos en este apartado se han realizado sobre la muestra disponible (1.554 pacientes).</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia></span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Definiciones</span><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Definimos <span class="elsevierStyleItalic">enfermedad cardiovascular</span> (ECV) como la presencia de alguna de las siguientes patologías: insuficiencia cardiaca de origen isquémico-hipertensivo, cardiopatía isquémica, arteriopatía periférica, enfermedad cerebrovascular e insuficiencia renal crónica de origen vascular.</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La hipertensión arterial (HTA) se estableció según los criterios de la Sociedad Europea de Hipertensión del año 2007<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>, la diabetes mellitus (DM) según los criterios de la ADA del año 2009<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a>, la dislipemia como cifras de colesterol total mayores de 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl o cifras de LDL mayores de 100<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl, y la obesidad fue considerada cuando el índice de masa corporal (IMC) era ≥ de 30. El tabaquismo se consideró cuando el consumo era igual o superior a 20 paquetes/año en los últimos 5 años.</p><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La estimación del filtrado glomerular se realizó mediante la ecuación de Cockroft y Gault.</p><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La capacidad funcional se midió mediante el índice de Barthel<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a> para las actividades básicas de la vida diaria, y mediante el test de Lawton-Brody<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0050"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a> las actividades instrumentales. El deterioro cognitivo se midió mediante la escala de Pfeiffer<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0055"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a> y la situación socio-familiar mediante la escala de Gijón<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0060"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a>). El grado de comorbilidad fue valorado globalmente mediante el índice de Charlson<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0065"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a>.</p><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se consideró que había <span class="elsevierStyleItalic">polifarmacia</span> cuando existía una prescripción continuada (más de 3 meses) de 5 fármacos o más aunque pertenecieran al mismo grupo farmacológico. Los fármacos se clasificaron en 14 grupos: inhibidores de la enzima convertidora de la angiotensina (IECA)/antagonista del receptor de angiotensina II (ARA-II), betabloqueantes, diuréticos, antiagregantes, anticoagulantes, antiinflamatorios no esteroideos (AINE), hipolipemiantes, antidiabéticos orales, insulina, neurolépticos, benzodiazepinas, antidepresivos, esteroides y otros.</p></span><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Análisis estadístico</span><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se analizó la prevalencia de enfermedad vascular y su distribución en las diversas categorías mediante un estudio descriptivo (porcentaje, valores centrales y medidas de dispersión) de los diversos FRCV presentes: HTA, obesidad, DM, dislipemia y tabaquismo, y su relación con la enfermedad vascular.</p><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se analizó el consumo de fármacos (número y grupos prescritos) y su relación con los siguientes factores: sexo, edad, necesidad de cuidador, categorías y número de ellas, capacidad funcional, deterioro cognitivo, situación socio-familiar, grado de comorbilidad, IMC y número de ingresos en el año previo.</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Para el análisis univariado se utilizaron los test de Chi-cuadrado con la corrección de Yates para variables cualitativas y los test de la t de Student, ANOVA y post-hoc de Tukey y T3-Dunett, Kruskal-Wallis y U de Mann-Whitney para variables cuantitativas. Para el análisis multivariado se emplearon inicialmente las variables con significación estadística en el análisis univariado y luego se construyeron modelos de regresión logística paso a paso hacia atrás hasta lograr un ajuste adecuado.</p><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Para los cálculos de utilizó el paquete estadístico SPSS 16.0, considerándose el dintel de significación estadística cuando p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,05.</p></span></span><span id="sec0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Resultados</span><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El total de PPP incluidos fue de 1.632, el 53% de ellos varones, con una edad media de 77,9<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9,8 años, siendo el 89,5% de los pacientes mayores de 65 años. El 75% se incluyeron al alta hospitalaria, 17,5% durante el seguimiento en consultas y 7,2% desde Hospitalización Domiciliaria. La media de categorías por paciente fue de 2,7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,.8 y es de resaltar que el 49,5% de ellos presentaba 3 o más, detallándose su distribución en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">figura 1</a>.</p><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los <span class="elsevierStyleItalic">FRCV</span> estuvieron presentes en el 84,4% de los pacientes (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1.378) y su distribución fue la siguiente: HTA: 71,8% (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1.171), obesidad en distintos grados: 70,5% (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1.150), DM: 45,6% (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>740); sin repercusión visceral en 29% y con repercusión visceral en el 16,6%, dislipemia: 28,9% (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>472) y tabaquismo: 6,1% (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>99) (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">fig. 2</a>). Al analizar las diferencias por sexos observamos en las mujeres mayor frecuencia de HTA (77 <span class="elsevierStyleItalic">vs</span> 70%; OR: 1,7 [1,36-2,1] p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001), mayor presencia de obesidad (67,1 v<span class="elsevierStyleItalic">s</span> 57,6%; OR: 1,6 [1,4-2,2] p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001), y menor tabaquismo (1,5 <span class="elsevierStyleItalic">vs</span> 10%s; OR: 0,13 [0,07-0,25] p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001) sin encontrar diferencias en cuanto a la presencia de DM o dislipemia.</p><elsevierMultimedia ident="fig0010"></elsevierMultimedia><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La <span class="elsevierStyleItalic">enfermedad vascular</span> estuvo presente en el 92,58% de la muestra (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1.511) y las formas más frecuentes fueron las cardiológicas, en el 77,8% (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1.270): insuficiencia cardiaca en el 37% (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>603), cardiopatía isquémica en el 20,7%, (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>328), y ambas en el 20,9% (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>339). Un 31% de pacientes (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>506) fueron catalogados dentro de la categoría de insuficiencia renal crónica, con una mediana de filtrado glomerular estimado en estos pacientes de 31,6 (p25: 22,4 – p75: 43,4) ml/min frente a 62 (p25: 45-84,2) ml/min en el resto. La enfermedad cerebrovascular estuvo presente en un 26% (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>421) y la arteriopatía periférica sintomática (grado II o más de la Fontaine), en un 13% (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>214).</p><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La relación de los FRCV con la enfermedad vascular se muestra en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>. En el análisis multivariado, los únicos relacionados de manera independiente fueron la HTA (OR: 2,6; IC 95%:1,7-3,8; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0.01) y la dislipemia (OR: 3,4; IC 95%: 1,8-6,6; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,01).</p><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Otras condiciones frecuentemente relacionadas con el riesgo/enfermedad vascular fueron la <span class="elsevierStyleItalic">fibrilación auricular crónica (FAC)</span> que estaba presente en el 35,2% (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>575), asociada a enfermedades cardiológicas en el 94,2% de los casos<span class="elsevierStyleBold">.</span></p><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El 47,6% de los pacientes con insuficiencia cardiaca estaban en grado avanzado (disnea grado III de la NYHA), el 22% requería oxigeno en domicilio, el 8% presentaba diferentes grados de hipertensión pulmonar, el 5,5% portaba marcapasos, y el 4,2% prótesis valvulares.</p><p id="par0100" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Con respecto al <span class="elsevierStyleItalic">tratamiento de los FRCV:</span> Un 16% de los 740 PPP diabéticos no recibía tratamiento hipoglucemiante, un 35% antidiabéticos orales (27,7 uno y 7,3% dos o más), un 31,7% insulina y un 17,3% recibía ambos; además un 72,7% de ellos recibía IECA o un ARA-II y un 41% algún hipolipemiante. El 68,5% tenía un control aceptable de la DM con una hemoglobina glucada menor del 7%, siendo el valor medio de 7,20<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1,67. El valor medio de la creatinina fue 1,34<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0.9<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl y el de la proteína C reactiva ultrasensible: 12,7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>32<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl. El 7,1% de los 1.171 pacientes con HTA no recibían tratamiento antihipertensivo, el 24,1% recibía un fármaco y el 68,8% dos o más (mediana de hipotensores de 2 [RIC<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2] por paciente). El 63% de los 472 pacientes con dislipemia recibían tratamiento hipolipemiante. Solo el 28% de los 942 pacientes con insuficiencia cardíaca tenían prescrito tratamiento intensivo con asociación de IECA/ARA-II<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>betabloqueantes<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>diuréticos. Por el contrario, el 83% de los pacientes con cardiopatía isquémica y/o ictus y/o arteriopatía periférica tenía prescrita antiagregación (un 49,3% con un fármaco y un 8% con dos), hipocoagulación (20%), o ambas (6,5%).</p><p id="par0105" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Globalmente, los pacientes incluidos tenían prescritos una media de 8<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3 fármacos (prevalencia de polifarmacia<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>85,6%) y un 30% tomaba 10 o más fármacos (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">fig. 3</a>). Los fármacos más frecuentemente prescritos eran los diuréticos (70% de los PPP), IECA/ARA-II (65,5%), y antiagregantes (50%), seguidos de los hipolipemiantes (33%), betabloqueantes (33%), anticoagulantes orales (28%), antidiabéticos orales (27%), insulina (25%), benzodiacepinas (22%), antidepresivos (12.7%), AINE (10%), neurolépticos (9%), y esteroides (5%) (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0020">fig. 4</a>). En el análisis multivariante los factores asociados a la polifarmacia fueron las categorías de enfermedades cardiológicas, insuficiencia renal crónica y enfermedades autoinmunes, la mayor puntuación en el índice de Charlson, un menor deterioro de las actividades instrumentales, un mayor número de ingresos en los 12 meses previos y el IMC (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0015">tabla 3</a>).</p><elsevierMultimedia ident="fig0015"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0020"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0015"></elsevierMultimedia></span><span id="sec0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Discusión</span><p id="par0110" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El principal hallazgo de este estudio ha sido objetivar el claro predominio de las ECV dentro de las categorías incluidas en la definición de PPP, así como la elevada prevalencia de FRCV en este sector de la población.</p><p id="par0115" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Existen numerosos estudios previos de prevalencia en cuanto a los FRCV y la ECV, generalmente referidos a la población mayor de 65 años (89,5% de nuestra cohorte). Después de la edad, la HTA sigue siendo el principal factor de riesgo para el desarrollo de ECV, existiendo múltiples estudios que muestran sólidas evidencias en este sentido<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14,15</span></a><span class="elsevierStyleBold">.</span> En nuestra muestra, el 71,8% de los sujetos eran hipertensos, cifra algo superior a la descrita en la población española mayor de 65 años<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">16,17</span></a> y el 93% de ellos recibían tratamiento antihipertensivo, lo que es muy superior a las tasas de tratamiento (50%) publicadas en otros trabajos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">16</span></a><span class="elsevierStyleBold">.</span> Este dato se explicaría al ser la nuestra una población con mayor comorbilidad, mayor frecuencia de hospitalizaciones y, en definitiva, más necesidad de asistencia especializada, lo que quizá contribuya a una prescripción más amplia. Pese a las dificultades del tratamiento farmacológico en la población anciana debido a las alteraciones farmacocinéticas asociadas al envejecimiento y el extenso número de fármacos prescritos y sus interacciones, la necesidad de tratar la HTA está bien documentada<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0085"><span class="elsevierStyleSup">17,18</span></a>, por lo que nuestros resultados en cuanto a tasas de prescripción y uso de combinaciones parecen estar cerca de las recomendaciones actuales en este sentido.</p><p id="par0120" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Con respecto a la obesidad, encontramos una elevada prevalencia de la misma (70,5%) en sus diferentes grados, muy superior a la descrita (24-41%) en otras series de población sana mayor de 65 años<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0095"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a>. Quizá esto pueda explicarse porque la mayoría de los sujetos de esta cohorte presentaban enfermedades vasculares sintomáticas que en gran medida condicionan una limitación funcional, siendo por tanto frecuente el sedentarismo en los mismos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0100"><span class="elsevierStyleSup">20</span></a>. De hecho el IMC se correlacionó con una mayor necesidad de prescripciones medicamentosas en este estudio. No deben olvidarse por tanto las medidas higiénico-dietéticas que constituyen el pilar básico y de mayor coste-efectividad en el control de los FRCV<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">21</span></a> y creemos fundamental la labor educacional en este sentido por parte de facultativos, enfermería y cuidadores.</p><p id="par0125" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La prevalencia de DM tipo 2 fue del 45,6%, muy superior a los valores descritos (10-15%) en los estudios realizados en población general con edad superior a los 65 años<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22,23</span></a>. Esto es lógico al ser nuestra cohorte una selección de pacientes muy comprometidos y con numerosos ingresos hospitalarios, lo que traduce la importancia de este factor en el desarrollo de enfermedad vascular avanzada. La mayoría (84%) recibían hipoglucemiantes, lográndose además un control bastante aceptable teniendo en cuenta la edad y comorbilidad de la población. El hecho de que no se relacionara claramente en el estudio multivariado con la enfermedad vascular quizá refleje un sesgo de selección al incluirse en esta cohorte a pacientes con DM menos deteriorados y que han logrado llegar a edades avanzadas, y en este mismo sentido debe interpretarse el papel aparentemente «protector» del tabaquismo en este estudio. Al valorarse solo el hábito tabáquico activo en los últimos años, es posible que pacientes con enfermedades pulmonares graves hubieran fallecido más prematuramente y no fueran incluidos en la cohorte al no desarrollar otras comorbilides y también que los pacientes muy deteriorados hubieran suprimido el hábito muchos años atrás, por lo que tan solo lo mantendrían los menos evolucionados.</p><p id="par0130" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La prevalencia de dislipemia fue del 28,9%, cifra similar al 31,8% descrito en población anciana<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0115"><span class="elsevierStyleSup">23</span></a>. La elevación de los niveles de colesterol está directamente relacionada con el mayor riesgo de padecer enfermedad coronaria<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0120"><span class="elsevierStyleSup">24</span></a> y en el presente estudio el 63% de los sujetos con dislipemia recibían tratamiento con estatinas. Esta cifra se aproxima a la del estudio CIFARC (52,7%) que refiere una prevalencia de hiperlipemias del 61,1%<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">25</span></a>. En general los PPP se beneficiarían del tratamiento con estatinas, ya que en una elevada proporción de los mismos estaríamos hablando de prevención secundaria. En el caso de prevención primaria para sujetos de edad avanzada, la decisión es más controvertida, dadas las dificultades en la estimación del riesgo a través de las escalas tradicionales<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">26</span></a>, las cuales no se ajustan a sujetos mayores de 75 años, pudiendo valorar en estos casos el riesgo-beneficio del mismo en función de la coexistencia de otros factores.</p><p id="par0135" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En este mismo sentido es de resaltar que solo el 28% de los sujetos que presentaban insuficiencia cardiaca tenían prescrito tratamiento intensivo para esta entidad, si nos ajustamos a lo establecido por las guías<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27</span></a>. Estudios en marcha como el TIME-CHF (<span class="elsevierStyleItalic">Trial of Intensified versus Standard Medical therapy in Elderly patients with Congestive Heart Failure</span>) evaluarán si el tratamiento intensivo reporta beneficios reales en esta población<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28</span></a>.</p><p id="par0140" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Cabe destacar que el 83% de los pacientes con cardiopatía isquémica y/o ictus y/o arteriopatía periférica tenía prescrita antiagregación, hipocoagulación (20%), o ambas (6,5%). Estos resultados son similares a los descritos en el estudio CIFARC, en el cual, pese a no registrar a los pacientes que se encontraban anticoagulados, se mostraba que 55,1% de estos pacientes de alto riesgo recibían fármacos antiagregantes<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">25</span></a>. La prevalencia de la FAC aumenta con la edad, oscilando entre el 4,2% en sujetos de 60-64 años al 16,5% en los de 85 años o más, y en nuestro estudio esta prevalencia es casi el doble (35,2%). Aunque la FAC es un factor de riesgo para el desarrollo de accidentes vasculocerebrales, especialmente en los pacientes ancianos, solo el 60,4% de los pacientes recibían tratamiento anticoagulante a pesar de la seguridad demostrada en otros estudios<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29</span></a>. Creemos que esto puede ser debido al miedo a administrar este tipo de medicación a una población con alto riesgo de complicaciones hemorrágicas debido a la comorbilidad, las interacciones medicamentosas y la dificultad en el control de la dosis en pacientes con importantes limitaciones funcionales. Quizá la introducción en el mercado de otras alternativas más seguras como los inhibidores directos de la trombina pueda cambiar esta situación<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30</span></a><span class="elsevierStyleBold">.</span></p><p id="par0145" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En resumen, este estudio nos ha permitido aproximarnos al perfil clínico-terapéutico de los PPP de nuestro entorno, evidenciando la extraordinaria prevalencia de los FRCV y la alta tasa de ECV. Además, hemos comprobado mediante el análisis de las prescripciones farmacológicas la concienciación sobre la necesidad de tratamiento y prevención de las complicaciones cardiovasculares por parte de los médicos que los atienden. Sin embargo, este trabajo no evalúa el adecuado control sobre determinados aspectos como las cifras de HTA, colesterol o la proteinuria diabética y el beneficio del control y seguimiento estrictos de los mismos en esta población está todavía por definir. Dado el envejecimiento progresivo de la población y el aumento en la prevalencia de estas entidades, se hace necesario el desarrollo de nuevos estudios que nos permitan definir los objetivos y márgenes terapéuticos (que no siempre serán acordes con el resto de la población), y que desde una visión integral reporten un mayor beneficio y calidad de vida a los PPP y de edad avanzada.</p></span><span id="sec0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Aprobación del comité ético</span><p id="par0150" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El presente estudio ha sido aprobado por el comité ético de los Hospitales Universitarios Virgen del Rocío.</p></span><span id="sec0050" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Financiación</span><p id="par0155" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El estudio ha sido financiado por el <span class="elsevierStyleItalic">Instituto de Salud Carlos III</span> (ISCIII, FIS 07/0047), Ministerio de Sanidad y Consumo, España.</p></span><span id="sec0055" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Contribución de los autores</span><p id="par0160" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Todos los autores han contribuido sustancialmente en la elaboración del trabajo.</p></span><span id="sec0060" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Conflictos de intereses</span><p id="par0165" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los autores declaran no tener ningún conflicto de intereses.</p></span></span>" "textoCompletoSecciones" => array:1 [ "secciones" => array:13 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "xres162732" "titulo" => array:5 [ 0 => "Resumen" 1 => "Objetivos" 2 => "Pacientes y método" 3 => "Resultados" 4 => "Conclusiones" ] ] 1 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec150683" "titulo" => "Palabras clave" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "xres162731" "titulo" => array:5 [ 0 => "Abstract" 1 => "Objectives" 2 => "Patients and methods" 3 => "Results" 4 => "Conclusions" ] ] 3 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec150684" "titulo" => "Keywords" ] 4 => array:2 [ "identificador" => "sec0005" "titulo" => "Introducción" ] 5 => array:3 [ "identificador" => "sec0010" "titulo" => "Pacientes y método" "secciones" => array:4 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "sec0015" "titulo" => "Hospitales participantes" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "sec0020" "titulo" => "Criterios de inclusión y periodo de reclutamiento" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "sec0025" "titulo" => "Definiciones" ] 3 => array:2 [ "identificador" => "sec0030" "titulo" => "Análisis estadístico" ] ] ] 6 => array:2 [ "identificador" => "sec0035" "titulo" => "Resultados" ] 7 => array:2 [ "identificador" => "sec0040" "titulo" => "Discusión" ] 8 => array:2 [ "identificador" => "sec0045" "titulo" => "Aprobación del comité ético" ] 9 => array:2 [ "identificador" => "sec0050" "titulo" => "Financiación" ] 10 => array:2 [ "identificador" => "sec0055" "titulo" => "Contribución de los autores" ] 11 => array:2 [ "identificador" => "sec0060" "titulo" => "Conflictos de intereses" ] 12 => array:1 [ "titulo" => "Bibliografía" ] ] ] "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "fechaRecibido" => "2010-06-30" "fechaAceptado" => "2011-02-08" "PalabrasClave" => array:2 [ "es" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Palabras clave" "identificador" => "xpalclavsec150683" "palabras" => array:3 [ 0 => "Paciente pluripatológico" 1 => "Riesgo vascular" 2 => "Polifarmacia" ] ] ] "en" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Keywords" "identificador" => "xpalclavsec150684" "palabras" => array:3 [ 0 => "Patients with multiple conditions" 1 => "Cardiovascular risk factors" 2 => "Multiple drug treatment" ] ] ] ] "tieneResumen" => true "resumen" => array:2 [ "es" => array:2 [ "titulo" => "Resumen" "resumen" => "<span class="elsevierStyleSectionTitle">Objetivos</span><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Conocer la prevalencia de los factores de riesgo vascular (FRCV) y de enfermedad cardiovascular, y evaluar el tratamiento de los mismos en una población multicéntrica de pacientes pluripatológicos (PPP).</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Pacientes y método</span><p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Estudio longitudinal en 36 hospitales (febrero de 2007 – junio de 2008). Análisis descriptivo de los FRCV y enfermedades cardiovasculares, y de la prescripción de fármacos, así como de los factores asociados a la polifarmacia.</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Resultados</span><p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Se incluyeron 1.632 PPP, con una edad media de 77,9<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9,8 años. La prevalencia de FRV fue: hipertensión arterial 71,8%; obesidad 70,5%; diabetes mellitus 45,6% (36,4% con repercusión visceral); dislipemia 28,9% y tabaquismo 6,1%. La prevalencia de e<span class="elsevierStyleItalic">nfermedad cardiovascular</span> fue: insuficiencia cardiaca 37%; cardiopatía isquémica 20,7% y ambas el 20,9%; enfermedad cerebrovascular 25,8%; y arteriopatía periférica sintomática 13,1%. La prevalencia de <span class="elsevierStyleItalic">polifarmacia</span> fue del 85,6% con un 63% de pacientes que recibían tratamiento hipolipemiante, 84% hipoglucemiante y 93% antihipertensivos, aunque solo el 28% de los pacientes con insuficiencia cardiaca tenían prescritos IECA/ARAII<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>betabloqueantes<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>diuréticos. Los factores asociados a la polifarmacia fueron la existencia de cardiopatía o insuficiencia renal crónica, el índice de Charlson, el menor deterioro en la valoración de las actividades instrumentales y el número de ingresos en los 12 meses previos.</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Conclusiones</span><p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Los FRV y las enfermedades cardiovasculares presentaron un notable protagonismo en los PPP. A pesar de la alta prevalencia de polifarmacia se ha detectado tratamiento subóptimo en alguna de las condiciones analizadas. El impacto positivo de la intensificación de medidas de control de riesgo vascular en esta población debe ser evaluado.</p>" ] "en" => array:2 [ "titulo" => "Abstract" "resumen" => "<span class="elsevierStyleSectionTitle">Objectives</span><p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">To analyze the prevalence of risk factors (RF) and cardiovascular diseases, and evaluate their treatment in a multicenter population of patients with multiple conditions (PMC).</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Patients and methods</span><p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A longitudinal study including 36 Spanish hospitals (February 2007 - June 2008). Descriptive analysis of CVRF and cardiovascular diseases, and drug prescription profile and analysis of multidrug risk factors.</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Results</span><p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Total PMCs included were 1,632, with a mean age of 77.9<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9.8 years. VRF prevalence was: hypertension 71. 8%, obesity 70.5%, diabetes mellitus 45.6% (36.4% of them with visceral damage), dyslipidemia 28.9% and smoking 6.1%. The prevalence of cardiovascular disease was heart failure: 37%. Ischemic heart disease, 20.7%, and both 20.9%, cerebrovascular disease 25%, and symptomatic peripheral arteriopathy in 13.1%. The prevalence of poly-drug treatment was 85.6% with 63% of patients receiving lipid lower drugs, 84% insulin or antidiabetics and 95% anti-hypertensive drugs, although only 28% of patients with heart failure had been prescribed ACE/ Angiotensin II-receptor-blockers<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>betablockers<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>+<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>diuretics. Factors associated with multi-drug treatment were heart diseases or chronic kidney failure, the Charlson index, the preservation of instrumental activities, and the number of hospital admissions in the last 12 months.</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Conclusions</span><p id="spar0040" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Cardiovascular diseases and their risk factors had a significant role in the PMC population. In spite of the high prevalence of multi-drug treatment, suboptimal treatment was detected in some of the conditions evaluated. Intensifying risk control strategies for vascular and cardiovascular diseases should be evaluated specifically for this population.</p>" ] ] "NotaPie" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "◊" "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">En el Anexo 1 se incluye la lista de los investigadores del Proyecto PROFUND.</p>" ] ] "apendice" => array:1 [ 0 => array:1 [ "seccion" => array:1 [ 0 => array:4 [ "apendice" => "<p id="par0170" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Máximo Bernabeu-Wittel (Hospitales Virgen del Rocío, Sevilla); Aurelio Fuertes-Martín (Hospital Universitario, Salamanca); Bosco Barón-Franco (Hospital Juan Ramón Jiménez, Huelva); José Murcia-Zaragoza (Hospital General de Alicante); Carmen Ramos-Cantos (Hospital de la Axarquía, Málaga); Antonio Alemán (Hospital Morales Meseguer, Murcia); Antonio Fernández-Moyano (Hospital San Juan de Dios del Aljarafe, Sevilla); Manuel Ollero-Baturone (Hospitales Virgen del Rocío, Sevilla), Javier Galindo-Ocaña (Hospitales Virgen del Rocío, Sevilla);, Alberto Escalera-Zalvide (Hospital Juan Ramón Jiménez, Huelva); María Sanchez-Ledesma (Hospital Universitario, Salamanca); Antonia Mora-Rufete (Hospital General de Elche); José Barbé Gil-Ortega (Hospital Vall d¿Hebron, Barcelona); Lourdes Moreno-Gaviño (Hospitales Virgen del Rocío, Sevilla); Virginia Rodríguez-Martínez (Hospital de Torrecárdenas, Almería), Carolina Luque-Amado (Hospital de la Serranía, Málaga); Manuel Romero-Jiménez (Hospital Infanta Elena, Huelva); María Maiz-Jiménez (Hospital de la Serranía, Málaga); M.ª Ángeles Soria-López (Clínica Virgen de la Vega, Murcia); Manuel Rincón-Gómez (Hospitales Virgen del Rocío, Sevilla); Francisco Martínez (Hospital Virgen Macarena, Sevilla); Jesús Medina (Hospital 12 de Octubre, Madrid); Nieves Ramírez-Duque (Hospitales Virgen del Rocío, Sevilla); Pilar Giner (Hospital San Cecilio, Granada); Beatriz Massa (Hospital de Villajoyosa, Alicante); Tomás Martínez (Hospital Juan Ramón Jiménez, Huelva); Manuel Francisco Fernández-Miera (Hospital Marqués de Valdecillas, Santander); Sixto Ruiz (Hospital de Inca, Mallorca); José Manuel Machín-Lázaro (Hospital de Guadalajara); Ignacio Novo Valeiro (Hospital Universitario, Salamanca); Guillermo Ternavasio (Hospital Universitario, Salamanca); Montserrat Godoy (Hospital de la Serranía, Málaga); Jordi Aligué (Hospital de Manresa, Barcelona); Luis Feliu-Mazaria (Hospital General de Palma, Mallorca); Manuel Cassani-Garza (Hospitales Virgen del Rocío, Sevilla); Francesc Formiga (Hospital de Bellvitge, Barcelona); Emilio Sacanella (Hospital Clínico, Barcelona); M.ª Luisa Rodríguez-Benedito (Hospital General de Requena, Valencia); Manuela Castillo-Blasco (Hospital Dr Moliner, Valencia); Manuel Montero Pérez-Barquero (Hospital Reina Sofía, Córdoba); Eulalia Villegas-Bruguera (Hospital Dos de Maig, Barcelona); Blanca Pinilla (Hospital Gregorio Marañón, Madrid); Lucy Abella-Vázquez (Hospital Nuestra Sra. de la Candelaria, Tenerife); Jordy Forteza-Rey (Hospital Son Dureta, Mallorca); Jesús Díez-Manglano (Hospital Royo Villanova, Zaragoza); Clotilde Morales (Hospital de Manresa, Barcelona); Alicia Tejera-Concepción (Hospital Nuestra Sra. de la Candelaria, Tenerife); Pedro Tenllado-Doblas (Hospital Dr Moliner, Valencia); Francisco Medrano-González (Hospital de Albacete); Francisco Martos (Hospital de Benalmádena, Málaga); Alberto Muela-Molinero (Hospital de León); Mónica Albert-Coll (Hospital de Manacor, Mallorca), M.ª Dolores Nieto-Martín (Hospitales Virgen del Rocío, Sevilla); Alberto Ruiz-Cantero (Hospital de la Serranía, Málaga); Felipe Díez (Hospital de Torrecárdenas, Almería), Mariano Aguayo-Canela (Hospital Virgen Macarena, Sevilla); Carlos Sanromán (Hospital de la Axarquía, Málaga); Cristina de la Calle-Cabrera (Hospital Universitario, Salamanca); Hernán Llorente-Cancho (Hospital Universitario, Salamanca); Sandra Gómez-Lesmes (Hospital Universitario, Salamanca); Antonio Sanjosé-Laporte (Hospital Vall d¿Hebron, Barcelona).</p>" "etiqueta" => "Anexo 1" "titulo" => "Investigadores del Proyecto PROFUND" "identificador" => "sec0065" ] ] ] ] "multimedia" => array:7 [ 0 => array:7 [ "identificador" => "fig0005" "etiqueta" => "Figura 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr1.jpeg" "Alto" => 1674 "Ancho" => 2396 "Tamanyo" => 317598 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Prevalencia de las categorías clínicas en la cohorte de pacientes pluripatológicos.Categoría A: insuficiencia cardiaca o cardiopatía isquémica. Categoría B: vasculitis y conectivopatías o insuficiencia renal crónica. Categoría C: presencia de enfermedad pulmonar obstructiva crónica-cor pulmonale. Categoría D: enfermedad inflamatoria intestinal o hepatopatía crónica en actividad. Categoría E: enfermedad neurológica con déficit motor o cognitivo. Categoría F: diabetes mellitus con repercusión visceral o arteriopatía periférica. Categoría G: enfermedad hematológica u oncológica no subsidiaria de tratamiento activo. Categoría H: enfermedad osteoarticular con limitación funcional.</p>" ] ] 1 => array:7 [ "identificador" => "fig0010" "etiqueta" => "Figura 2" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr2.jpeg" "Alto" => 1174 "Ancho" => 2299 "Tamanyo" => 117062 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Prevalencia de los factores de riesgo vascular.</p> <p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">DM: diabetes mellitus; HTA: hipertensión arterial.</p>" ] ] 2 => array:7 [ "identificador" => "fig0015" "etiqueta" => "Figura 3" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr3.jpeg" "Alto" => 1715 "Ancho" => 2472 "Tamanyo" => 226553 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0060" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Prevalencia de prescripción de los diferentes grupos farmacológicos. ACO: anticoagulación oral; AD: Antidepresivos; ADO: antidiabéticos orales; AINE: antiinflamatorio no esteroideo; BB: betabloqueantes; BDZ: benzodiacepinas; EST: esteroides; IS: insulina; NL: neuroléptico.</p>" ] ] 3 => array:7 [ "identificador" => "fig0020" "etiqueta" => "Figura 4" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr4.jpeg" "Alto" => 1236 "Ancho" => 2097 "Tamanyo" => 108256 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0065" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Número de fármacos prescritos por paciente y porcentaje respecto a la muestra global.</p>" ] ] 4 => array:7 [ "identificador" => "tbl0005" "etiqueta" => "Tabla 1" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:2 [ "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleBold">CATEGORÍA A</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Insuficiencia cardíaca que en situación de estabilidad clínica haya estado en grado II de la NYHA<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a> (síntomas con actividad física habitual) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Cardiopatía isquémica \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleBold">CATEGORÍA B</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Vasculitis y enfermedades autoinmunes sistémicas \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Enfermedad renal crónica definida por elevación de creatinina (> 1,4 mg/dl en hombres o > 1,3 mg/dl en mujeres) o proteinuria<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0010"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>, mantenidos durante 3 meses \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleBold">CATEGORÍA C</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Enfermedad respiratoria crónica que en situación de estabilidad clínica haya estado con: disnea grado 2 de la MRC<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">c</span></a> (disnea a paso habitual en llano), o FEV1<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>65%, o SaO<span class="elsevierStyleInf">2</span> ≤ 90% \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleBold">CATEGORÍA D</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Enfermedad inflamatoria crónica intestinal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Hepatopatía crónica con hipertensión portal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0020"><span class="elsevierStyleSup">d</span></a> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleBold">CATEGORÍA E</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Ataque cerebrovascular \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Enfermedad neurológica con déficit motor permanente que provoque una limitación para las actividades básicas de la vida diaria (índice de Barthel inferior a 60) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Enfermedad neurológica con deterioro cognitivo permanente, al menos moderado (Pfeiffer con 5 o más errores) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleBold">CATEGORÍA F</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Arteriopatía periférica sintomática \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Diabetes mellitus con retinopatía proliferativa o neuropatía sintomática \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleBold">CATEGORÍA G</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Anemia crónica por pérdidas digestivas o hemopatía adquirida no subsidiaria de tratamiento curativo que presente Hgb<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>de 10 mg/dl en dos determinaciones separadas más de tres meses \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Neoplasia sólida o hematológica activa no subsidiaria de tratamiento con intención curativa \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleBold">CATEGORÍA H</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">• Enfermedad osteoarticular crónica que provoque por sí misma una limitación para las actividades básicas de la vida diaria (índice de Barthel inferior a 60) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab258764.png" ] ] ] "notaPie" => array:4 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "tblfn0005" "etiqueta" => "a" "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Ligera limitación de la actividad física. La actividad física habitual le produce disnea, angina, cansancio o palpitaciones.</p>" ] 1 => array:3 [ "identificador" => "tblfn0010" "etiqueta" => "b" "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Índice albúmina/creatinina > 300<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/g, microalbuminuria > 3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/dl en muestra de orina o albúmina > 300<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg/día en orina de 24 horas o > 200 microg/min.</p>" ] 2 => array:3 [ "identificador" => "tblfn0015" "etiqueta" => "c" "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Incapacidad de mantener el paso de otra persona de la misma edad, caminando en llano, debido a la dificultad respiratoria o tener que parar a descansar al andar en llano al propio paso.</p>" ] 3 => array:3 [ "identificador" => "tblfn0020" "etiqueta" => "d" "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Definida por la presencia de datos clínicos, analíticos, ecográficos o endoscópicos.</p>" ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0070" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Criterios de paciente pluripatológico (año 2007)</p>" ] ] 5 => array:7 [ "identificador" => "tbl0010" "etiqueta" => "Tabla 2" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0080" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">ECV: enfermedad cardiovascular; FRCV: factores de riesgo vascular.</p><p id="spar0085" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">ECV: insuficiencia cardiaca de origen isquémico-hipertensivo, cardiopatía isquémica, arteriopatía periférica, enfermedad cerebrovascular e insuficiencia renal crónica de origen vascular.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">FRCV \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">ECV (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1.511) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">No ECV (N<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>121) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">RR (IC) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">HTA</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>No \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">57 (26,3%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">64 (52,9%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2,02 (1,67-2,44) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">< 0,01 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Sí \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1.114 (73,7%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">57 (47,1%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " colspan="5" align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Diabetes</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>No \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">811 (53,7%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">81(66,9%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,04 (1,01-1,07) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">< 001 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Sí \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">700 (46,3%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">40 (33,1%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " colspan="5" align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Dislipemia</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>No \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1.050 (69,9%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">110 (90,9%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,08 (1,05-1,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">< 0,01 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Sí \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">461 (30,5%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">11 (9,1%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " colspan="5" align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Obesidad</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>No \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1222 (80,9%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">107 (88,4%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,04 (1,01-1,07) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,05 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Sí \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">289 (19,1%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">14 (11,6%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " colspan="5" align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Tabaquismo</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>No \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1.428 (94,5%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">105 (86,8%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,9 (0,82-0,98) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">< 0,01 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Sí \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">83 (5,5%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">16 (13,2%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " colspan="5" align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">N.° de FRCV</span> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">218 (14,4%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">36 (29,8%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">< 0,01 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">560 (37,1%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">48 (39,7%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,07 (1,02-1,13) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">< 0,01 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">451 (29,8%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">23 (19%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,11 (1,05-1,17) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">< 0,01 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>3 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">212 (14%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">12 (9,9%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,10 (1,04-1,17) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">< 0,01 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>≥ 4 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">70 (4,6%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2 (1,7%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,13 (1,06-1,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">< 0,01 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab258765.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0075" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Relación de los distintos factores de riesgo vascular (FRCV) con la presencia o no de enfermedad cardiovascular (ECV)</p>" ] ] 6 => array:7 [ "identificador" => "tbl0015" "etiqueta" => "Tabla 3" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:1 [ "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Factor pronóstico \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">OR \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">IC (95%) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Enfermedades cardiológicas \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2,2 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,3-3,7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,004 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Insuficiencia renal/enfermedades autoinmunes \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">2,4 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,2-4,6 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,01 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Índice de Charlson \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,2 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,05-1,4 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,008 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Índice de Lawton-Brody \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,01-1,3 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,03 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Número de ingresos en el año previo \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,4 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,1-1,8 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,003 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Índice de masa corporal \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,06 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">1,01-1,1 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="char" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">0,01 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab258766.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0090" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Análisis multivariante de los factores asociados a la polifarmacia</p>" ] ] ] "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliografía" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0005" "bibliografiaReferencia" => array:30 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0005" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "Agencia de Calidad del SNS. Plan de Calidad para el Sistema Nacional de Salud. Marzo, 2006. Disponible en: <a class="elsevierStyleInterRef" href="http://www.msc.es/organizacion/sns/planCalidadSNS/home.htm">http://www.msc.es/organizacion/sns/planCalidadSNS/home.htm</a>" ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0010" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Management of chronic complex disease: facing the challenges in the Canadian health-care system" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "P. Tsasis" 1 => "J. Bains" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1258/hsmr.2008.008001" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Health Serv Manage Res." "fecha" => "2008" "volumen" => "21" "paginaInicial" => "228" "paginaFinal" => "235" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18957400" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0015" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "Ollero Baturone M, Alvarez Tello M, Barón Franco B, Bernabéu Wittel M, Codina Lanaspa A, Fernández Moyano A. Atención al paciente pluripatológico. Proceso Asistencial Integrado. Edición 2007. Disponible en: http://www.juntadeandalucia.es/salud/servicios/contenidos/procesos/docs/pluri.pdf." ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0020" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Características clínicas, funcionales, mentales y sociales de pacientes pluripatológicos. Estudio prospectivo durante un año en Atención Primaria" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "N. Ramírez-Duque" 1 => "M. Ollero-Baturone" 2 => "M. Bernabeu-Wittel" 3 => "M. Rincón-Gómez" 4 => "M.A. Ortiz Camuñez" 5 => "S. García Morillo" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Clin Esp." "fecha" => "2008" "volumen" => "208" "paginaInicial" => "4" "paginaFinal" => "11" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18221654" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0025" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Incidencia y características clínicas de los pacientes con pluripatología ingresados en una unidad de Medicina Interna" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "J.S. García Murillo" 1 => "M. Bernabeu-Wittel" 2 => "M. Ollero" 3 => "M. Aguilar" 4 => "M. Ramírez" 5 => "M.A. González" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Med Clin (Barc)." "fecha" => "2005" "volumen" => "125" "paginaInicial" => "5" "paginaFinal" => "9" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15960937" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0030" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Peeking through the cracks: an assessment of the prevalence, clinical characteristics and health-related quality of life of people with polypathology in a hospital setting" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M. Bernabeu-Wittel" 1 => "A. Jadad" 2 => "L. Moreno-Gaviño" 3 => "C. Hernández-Quiles" 4 => "F. Toscano" 5 => "M. Cassani" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.archger.2009.10.006" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Gerontol Geriatr." "fecha" => "2010" "volumen" => "51" "paginaInicial" => "185" "paginaFinal" => "191" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19913928" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0035" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "2007 Guidelines for the Management of Arterial Hypertension: The Task Force for the Management of Arterial Hypertension of the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC). J Hypertens. 2007; 25:1105–87." ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0040" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Standards of medical care in diabetes 2009" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "colaboracion" => "American Diabetes Association" "etal" => false ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.2337/dc09-S013" "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Diabetes Care" "fecha" => "2009" "volumen" => "32" "numero" => "Suppl 1" "paginaInicial" => "S13" "paginaFinal" => "S61" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19118286" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 8 => array:3 [ "identificador" => "bib0045" "etiqueta" => "9" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Functional evaluation: The Barthel index" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "F.I. Mahoney" 1 => "D.W. Barthel" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Md State Med J." "fecha" => "1965" "volumen" => "71" "paginaInicial" => "61" "paginaFinal" => "65" ] ] ] ] ] ] 9 => array:3 [ "identificador" => "bib0050" "etiqueta" => "10" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Assessment of older people: self main training and instrumental activities of daily living" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "M.P. Lawton" 1 => "E.M. Brody" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Gerontologist." "fecha" => "1969" "volumen" => "9" "paginaInicial" => "179" "paginaFinal" => "186" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/5349366" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 10 => array:3 [ "identificador" => "bib0055" "etiqueta" => "11" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "A short portable mental status questionnaire for the assessment of organic brain deficits in elderly patients" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "E.A. Pfeiffer" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:4 [ "tituloSerie" => "J Am Geriar Soc." "fecha" => "1975" "volumen" => "22" "paginaInicial" => "433" ] ] ] ] ] ] 11 => array:3 [ "identificador" => "bib0060" "etiqueta" => "12" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "La escala sociofamiliar de Gijón, instrumento útil en el hospital general" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "M.T. Alarcón" 1 => "J.L. González" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Rev Esp Geriatr Gerontol." "fecha" => "1998" "volumen" => "33" "paginaInicial" => "178" "paginaFinal" => "179" ] ] ] ] ] ] 12 => array:3 [ "identificador" => "bib0065" "etiqueta" => "13" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "A new method of classifying prognostic comorbidity in longitudinal studies: development and validation" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "M.E. Charlson" 1 => "P. Pompei" 2 => "K.L. Ales" 3 => "C.R. MacKenzie" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Chronic Dis" "fecha" => "1987" "volumen" => "40" "paginaInicial" => "373" "paginaFinal" => "383" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3558716" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 13 => array:3 [ "identificador" => "bib0070" "etiqueta" => "14" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Elevated systolic blood pressure as a cardiovascular risk factor" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "W.B. Kannel" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Cardiol." "fecha" => "2000" "volumen" => "85" "paginaInicial" => "251" "paginaFinal" => "255" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10955386" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 14 => array:3 [ "identificador" => "bib0075" "etiqueta" => "15" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Serum cholesterol, blood pressure, cigarette smoking, and death from coronary heart disease. Overall findings and differences by age for 319000 white men in the multiple risk Factor Intervention Trial (MRFIT)" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "J.D. Neaton" 1 => "D. Wentwoorth" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Intern Med." "fecha" => "1992" "volumen" => "152" "paginaInicial" => "56" "paginaFinal" => "64" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1728930" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 15 => array:3 [ "identificador" => "bib0080" "etiqueta" => "16" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Hypertension magnitude and management in the elderly population of Spain" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "J.R. Banegas" 1 => "F. Rodríguez Artalejo" 2 => "L.M. Ruilope" 3 => "A. Graciani" 4 => "M. Luque" 5 => "J.J. De la Cruz-Trocca" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Hypertens." "fecha" => "2002" "volumen" => "20" "paginaInicial" => "2157" "paginaFinal" => "2164" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12409953" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 16 => array:3 [ "identificador" => "bib0085" "etiqueta" => "17" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Overview of the outcome trials in older patients with isolated systolic hypertension" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "J.A. Staessen" 1 => "J.G. Wang" 2 => "L. Thijs" 3 => "R. Fagard" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Hum Hypertens" "fecha" => "1999" "volumen" => "13" "paginaInicial" => "859" "paginaFinal" => "863" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10618678" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 17 => array:3 [ "identificador" => "bib0090" "etiqueta" => "18" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Treatment of Hypertension in patients 80 years of age or older" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "N.S. Beckett" 1 => "R. Peter" 2 => "A.E. Fletcher" 3 => "J.A. Staessen" 4 => "L. Liu" 5 => "D. Dumitrascu" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1056/NEJMp0707917" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "N Engl J Med." "fecha" => "2008" "volumen" => "358" "paginaInicial" => "1" "paginaFinal" => "12" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18172168" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 18 => array:3 [ "identificador" => "bib0095" "etiqueta" => "19" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Diseño, métodos y resultados preliminares" "autores" => array:1 [ 0 => array:3 [ "colaboracion" => "Grupo Cooperativo de Trabajo EPICARDIAN Proyecto EPICARDIAN: Estudio epidemiológico sobre enfermedades y factores de riesgo cardiovasculares en ancianos españoles" "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "R. Gabriel" 1 => "M. Alonso" 2 => "F. Bermejo" 3 => "J. Muñiz" 4 => "I. López" 5 => "C. Suárez" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Rev Esp Geriatr Gerontol." "fecha" => "1996" "volumen" => "31" "paginaInicial" => "327" "paginaFinal" => "334" ] ] ] ] ] ] 19 => array:3 [ "identificador" => "bib0100" "etiqueta" => "20" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Risk factors associated to mortality and functional deterioration in pluripathologic patients with heart failure" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "J.S. García-Morillo" 1 => "M. Bernabeu-Wittel" 2 => "M. Ollero-Baturone" 3 => "M.A. González de la Puente" 4 => "J.A. Cuello-Contreras" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Clin Esp." "fecha" => "2007" "volumen" => "207" "paginaInicial" => "1" "paginaFinal" => "5" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17306145" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 20 => array:3 [ "identificador" => "bib0105" "etiqueta" => "21" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Simvastatin vs therapeutic lifestyle changes and supplements: randomised primary prevention trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "D.J. Becker" 1 => "R.Y. Gordon" 2 => "P.B. Morris" 3 => "J. Yorko" 4 => "Y.J. Gordon" 5 => "M. Li" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.4065/83.7.758" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Mayo Clin Proc." "fecha" => "2008" "volumen" => "83" "paginaInicial" => "758" "paginaFinal" => "764" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18613992" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 21 => array:3 [ "identificador" => "bib0110" "etiqueta" => "22" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Epidemiología de las enfermedades cardiovasculares y factores de riesgo en atención primaria" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "J.M. Baena Díez" 1 => "J.L. Del Val García" 2 => "J. Tomàs Pelegrina" 3 => "J.L. Martínez Martínez" 4 => "R. Martín Peñacoba" 5 => "I. González Tejón" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol." "fecha" => "2005" "volumen" => "58" "paginaInicial" => "367" "paginaFinal" => "373" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15847733" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 22 => array:3 [ "identificador" => "bib0115" "etiqueta" => "23" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Characteristic of patients with uncontrolled hypertension in United States" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "D.J. Hyman" 1 => "V.N. Pavlick" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1056/NEJMoa010273" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "N Engl J Med." "fecha" => "2001" "volumen" => "345" "paginaInicial" => "479" "paginaFinal" => "486" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11519501" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 23 => array:3 [ "identificador" => "bib0120" "etiqueta" => "24" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Prediction of coronary heart disease using risk factor categories" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "P.W.F. Wilson" 1 => "R.B. D¿Agostino" 2 => "D. Levy" 3 => "A.M. Belanger" 4 => "H. Silbershatz" 5 => "W.B. Kannel" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Circulation." "fecha" => "1998" "volumen" => "97" "paginaInicial" => "1837" "paginaFinal" => "1847" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9603539" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 24 => array:3 [ "identificador" => "bib0125" "etiqueta" => "25" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Control integral de los factores de riesgo en pacientes de alto y muy alto riesgo cardiovascular en España. Estudio CIFARC" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A. De la Peña Fernández" 1 => "C. Suárez Fernández" 2 => "I. Cuende Melero" 3 => "M. Muñoz Rodríguez" 4 => "J. Garré Cánovas" 5 => "M. Camafort Babkowski" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Med Clin (Barc)." "fecha" => "2005" "volumen" => "124" "paginaInicial" => "44" "paginaFinal" => "49" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15771847" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 25 => array:3 [ "identificador" => "bib0130" "etiqueta" => "26" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "Lipid modification: cardiovascular risk assessment and the modification of blood lipids for the primary and secondary prevention of cardiovascular disease. May 2008 [última actualización: 5/2008; última entrada: 1/6/2010]. Disponible en: <a class="elsevierStyleInterRef" href="http://www.nice.org.uk/">www.nice.org.uk</a>." ] ] ] 26 => array:3 [ "identificador" => "bib0135" "etiqueta" => "27" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2008" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "K. Dickstein" 1 => "A. Cohen-sola" 2 => "G. Filippatos" 3 => "J.J. McMurray" 4 => "P. Ponikowski" 5 => "P.A. Poole-Wilson" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1093/eurheartj/ehn309" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Eur Heart J." "fecha" => "2008" "volumen" => "29" "paginaInicial" => "2388" "paginaFinal" => "23442" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18799522" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 27 => array:3 [ "identificador" => "bib0140" "etiqueta" => "28" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Management of elderly patients with congestive heart failure-design of the Trial of Intensified versus standard Medical therapy in Elderly patients with Congestive Heart Failure (TIME-CHF)" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "H.P. Brunner-La Rocca" 1 => "P.T. Buser" 2 => "R. Schindler" 3 => "A. Bernhaim" 4 => "P. Rickenbacher" 5 => "M. Pfisterer" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.ahj.2005.10.022" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am Heart J." "fecha" => "2006" "volumen" => "151" "paginaInicial" => "949" "paginaFinal" => "955" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16644310" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 28 => array:3 [ "identificador" => "bib0145" "etiqueta" => "29" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Warfarin versus aspirin for stroke prevention in an elderly community population with atrial fibrillation (the Birmingham Atrial Fibrillation Treatment of the Aged Study, BAFTA): a randomised controlled trial" "autores" => array:1 [ 0 => array:3 [ "colaboracion" => "BAFTA investigators; Midland Research Practices Network (MidReC)" "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "J. Mant" 1 => "F.D. Hobbs" 2 => "K. Fletcher" 3 => "A. Roalfe" 4 => "D. Fitzmaurice" 5 => "G.Y. Lip" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/S0140-6736(07)61233-1" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Lancet." "fecha" => "2007 11" "volumen" => "370" "paginaInicial" => "493" "paginaFinal" => "503" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17693178" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 29 => array:3 [ "identificador" => "bib0150" "etiqueta" => "30" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Prevalencia de fibrilación auricular en la población española de 60 o más años de edad. Estudio PREV-ICTUS" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "L. Cea-Calvo" 1 => "J. Rendon" 2 => "J. Lozano" 3 => "C. Fernández-Pérez" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol." "fecha" => "2007" "volumen" => "60" "paginaInicial" => "616" "paginaFinal" => "624" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17580050" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/18891837/0000002800000002/v1_201305141419/S188918371100047X/v1_201305141419/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "9031" "tipo" => "SECCION" "en" => array:2 [ "titulo" => "Originales" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "en" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/18891837/0000002800000002/v1_201305141419/S188918371100047X/v1_201305141419/es/main.pdf?idApp=UINPBA00004N&text.app=https://www.elsevier.es/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S188918371100047X?idApp=UINPBA00004N" ]
año/Mes | Html | Total | |
---|---|---|---|
2024 Octubre | 0 | 2 | 2 |
2024 Septiembre | 0 | 9 | 9 |
2024 Agosto | 0 | 6 | 6 |
2024 Julio | 0 | 2 | 2 |
2024 Junio | 0 | 4 | 4 |
2024 Mayo | 0 | 3 | 3 |
2024 Abril | 0 | 3 | 3 |
2024 Marzo | 0 | 9 | 9 |
2024 Febrero | 0 | 2 | 2 |
2024 Enero | 0 | 8 | 8 |
2023 Diciembre | 0 | 4 | 4 |
2023 Noviembre | 0 | 10 | 10 |
2023 Octubre | 0 | 17 | 17 |
2023 Septiembre | 0 | 5 | 5 |
2023 Agosto | 0 | 9 | 9 |
2023 Julio | 0 | 8 | 8 |
2023 Junio | 0 | 15 | 15 |
2023 Mayo | 0 | 10 | 10 |
2023 Abril | 0 | 5 | 5 |
2023 Marzo | 0 | 1 | 1 |
2023 Febrero | 0 | 4 | 4 |
2023 Enero | 0 | 5 | 5 |
2022 Diciembre | 0 | 3 | 3 |
2022 Noviembre | 1 | 4 | 5 |
2022 Octubre | 0 | 4 | 4 |
2022 Septiembre | 0 | 12 | 12 |
2022 Agosto | 0 | 2 | 2 |
2022 Julio | 0 | 4 | 4 |
2022 Junio | 0 | 15 | 15 |
2022 Mayo | 0 | 3 | 3 |
2022 Abril | 0 | 1 | 1 |
2022 Marzo | 0 | 1 | 1 |
2022 Febrero | 0 | 12 | 12 |
2022 Enero | 0 | 20 | 20 |
2021 Diciembre | 0 | 18 | 18 |
2021 Noviembre | 0 | 18 | 18 |
2021 Octubre | 0 | 6 | 6 |
2021 Septiembre | 0 | 10 | 10 |
2021 Agosto | 0 | 3 | 3 |
2021 Julio | 0 | 6 | 6 |
2021 Junio | 0 | 5 | 5 |
2021 Mayo | 0 | 4 | 4 |
2021 Abril | 0 | 12 | 12 |
2021 Marzo | 0 | 5 | 5 |
2021 Febrero | 0 | 2 | 2 |
2021 Enero | 0 | 2 | 2 |
2020 Septiembre | 0 | 2 | 2 |
2020 Junio | 0 | 5 | 5 |
2020 Mayo | 0 | 6 | 6 |
2020 Abril | 0 | 2 | 2 |
2020 Marzo | 0 | 2 | 2 |
2020 Febrero | 0 | 8 | 8 |
2020 Enero | 0 | 3 | 3 |
2019 Diciembre | 0 | 5 | 5 |
2019 Octubre | 0 | 2 | 2 |
2019 Septiembre | 0 | 2 | 2 |
2019 Agosto | 0 | 1 | 1 |
2019 Julio | 0 | 12 | 12 |
2019 Junio | 0 | 1 | 1 |
2019 Mayo | 0 | 24 | 24 |
2019 Abril | 0 | 7 | 7 |
2019 Marzo | 0 | 1 | 1 |
2019 Febrero | 0 | 2 | 2 |
2019 Enero | 0 | 3 | 3 |
2018 Diciembre | 0 | 4 | 4 |
2018 Noviembre | 0 | 7 | 7 |
2018 Mayo | 2 | 1 | 3 |
2018 Abril | 44 | 1 | 45 |
2018 Marzo | 32 | 5 | 37 |
2018 Febrero | 32 | 3 | 35 |
2018 Enero | 33 | 2 | 35 |
2017 Diciembre | 22 | 1 | 23 |
2017 Noviembre | 21 | 3 | 24 |
2017 Octubre | 29 | 1 | 30 |
2017 Septiembre | 24 | 3 | 27 |
2017 Agosto | 19 | 6 | 25 |
2017 Julio | 21 | 1 | 22 |
2017 Junio | 33 | 9 | 42 |
2017 Mayo | 49 | 8 | 57 |
2017 Abril | 41 | 5 | 46 |
2017 Marzo | 36 | 19 | 55 |
2017 Febrero | 41 | 6 | 47 |
2017 Enero | 46 | 1 | 47 |
2016 Diciembre | 49 | 9 | 58 |
2016 Noviembre | 66 | 4 | 70 |
2016 Octubre | 69 | 7 | 76 |
2016 Septiembre | 57 | 5 | 62 |
2016 Agosto | 34 | 8 | 42 |
2016 Julio | 51 | 4 | 55 |
2016 Junio | 42 | 13 | 55 |
2016 Mayo | 60 | 13 | 73 |
2016 Abril | 36 | 27 | 63 |
2016 Marzo | 55 | 7 | 62 |
2016 Febrero | 36 | 9 | 45 |
2016 Enero | 48 | 13 | 61 |
2015 Diciembre | 56 | 13 | 69 |
2015 Noviembre | 43 | 5 | 48 |
2015 Octubre | 42 | 3 | 45 |
2015 Septiembre | 54 | 13 | 67 |
2015 Agosto | 70 | 2 | 72 |
2015 Julio | 66 | 3 | 69 |
2015 Junio | 48 | 9 | 57 |
2015 Mayo | 65 | 9 | 74 |
2015 Abril | 48 | 10 | 58 |
2015 Marzo | 62 | 5 | 67 |
2015 Febrero | 32 | 9 | 41 |
2015 Enero | 58 | 4 | 62 |
2014 Diciembre | 61 | 7 | 68 |
2014 Noviembre | 66 | 7 | 73 |
2014 Octubre | 64 | 5 | 69 |
2014 Septiembre | 68 | 2 | 70 |
2014 Agosto | 63 | 2 | 65 |
2014 Julio | 69 | 7 | 76 |
2014 Junio | 101 | 3 | 104 |
2014 Mayo | 140 | 12 | 152 |
2014 Abril | 74 | 4 | 78 |
2014 Marzo | 45 | 2 | 47 |
2014 Febrero | 56 | 3 | 59 |
2014 Enero | 44 | 4 | 48 |
2013 Diciembre | 49 | 2 | 51 |
2013 Noviembre | 44 | 4 | 48 |
2013 Octubre | 52 | 7 | 59 |
2013 Septiembre | 44 | 16 | 60 |
2013 Agosto | 45 | 12 | 57 |
2013 Julio | 33 | 5 | 38 |
2011 Marzo | 1757 | 0 | 1757 |