se ha leído el artículo
array:23 [ "pii" => "S0211139X15000219" "issn" => "0211139X" "doi" => "10.1016/j.regg.2015.01.002" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2015-05-01" "aid" => "639" "copyright" => "SEGG" "copyrightAnyo" => "2015" "documento" => "article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "sco" "cita" => "Rev Esp Geriatr Gerontol. 2015;50:107-8" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 2750 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 57 "HTML" => 2112 "PDF" => 581 ] ] "itemSiguiente" => array:18 [ "pii" => "S0211139X15000207" "issn" => "0211139X" "doi" => "10.1016/j.regg.2015.01.001" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2015-05-01" "aid" => "638" "copyright" => "SEGG" "documento" => "article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "sco" "cita" => "Rev Esp Geriatr Gerontol. 2015;50:109-10" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 1968 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 53 "HTML" => 1385 "PDF" => 530 ] ] "es" => array:10 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>" "titulo" => "Nuevas especialidades, nuevas competencias. Determinación de los ámbitos competenciales propios y compartidos de las distintas profesiones sanitarias" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "109" "paginaFinal" => "110" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "New specialties, new skills. Identification of areas of personal and shared skills in the different health professions" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Sergio Gallego Riestra, José Gutiérrez Rodríguez" "autores" => array:2 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Sergio" "apellidos" => "Gallego Riestra" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "José" "apellidos" => "Gutiérrez Rodríguez" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0211139X15000207?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/0211139X/0000005000000003/v2_201505100039/S0211139X15000207/v2_201505100039/es/main.assets" ] "itemAnterior" => array:18 [ "pii" => "S0211139X1500027X" "issn" => "0211139X" "doi" => "10.1016/j.regg.2015.02.003" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2015-05-01" "aid" => "645" "copyright" => "SEGG" "documento" => "article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "sco" "cita" => "Rev Esp Geriatr Gerontol. 2015;50:105-6" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 1192 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 66 "HTML" => 823 "PDF" => 303 ] ] "es" => array:10 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>" "titulo" => "La formación de residentes en Geriatría para los retos del siglo <span class="elsevierStyleSmallCaps">XXI</span>" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "105" "paginaFinal" => "106" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Specialist geriatric training to face the challenges of the 21st century" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Marco Inzitari, Olga Vázquez Ibar" "autores" => array:2 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Marco" "apellidos" => "Inzitari" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Olga" "apellidos" => "Vázquez Ibar" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0211139X1500027X?idApp=UINPBA00004N" "url" => "/0211139X/0000005000000003/v2_201505100039/S0211139X1500027X/v2_201505100039/es/main.assets" ] "es" => array:11 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>" "titulo" => "Diabetes, depresión y demencia. Tres «d» interrelacionadas en las personas mayores" "tieneTextoCompleto" => true "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "107" "paginaFinal" => "108" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:4 [ "autoresLista" => "Francesc Formiga, Leocadio Rodríguez Mañas" "autores" => array:2 [ 0 => array:4 [ "nombre" => "Francesc" "apellidos" => "Formiga" "email" => array:1 [ 0 => "fformiga@bellvitgehospital.cat" ] "referencia" => array:2 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">*</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] 1 => array:3 [ "nombre" => "Leocadio" "apellidos" => "Rodríguez Mañas" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] ] ] ] "afiliaciones" => array:2 [ 0 => array:3 [ "entidad" => "Programa de Geriatría, Servicio de Medicina Interna, Hospital Universitari de Bellvitge, IDIBELL, L’Hospitalet de Llobregat, Barcelona, España" "etiqueta" => "a" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:3 [ "entidad" => "Servicio de Geriatría, Hospital Universitario de Getafe, Getafe, Madrid, España" "etiqueta" => "b" "identificador" => "aff0010" ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "⁎" "correspondencia" => "Autor para correspondencia." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Diabetes, depression and dementia. Three interrelated «d's» in the elderly" ] ] "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La diabetes mellitus tipo 2 (DM2), la depresión y la demencia son 3 condiciones muy prevalentes en las personas mayores, y muy probablemente interrelacionadas entre ellas<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0120"><span class="elsevierStyleSup">1–4</span></a>. Es conocida la interrelación entre depresión y demencia en ausencia de diabetes<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>, y en esta editorial evaluaremos la coexistencia de estas comorbilidades en los pacientes diabéticos (triple «d»). La prevalencia de la DM2 aumenta con la edad, pero de manera especial en los pacientes mayores de 64 años, en los que alcanza cifras en España del 30,7% en varones y del 33,4% en mujeres en mayores de 75 años<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>. Y es evidente que es en este grupo poblacional de personas mayores donde también son más frecuentes los diagnósticos de demencia y depresión.</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La depresión en sus diversas formas es el trastorno afectivo más frecuente en el anciano, y hay que recordarlo, no forma parte del envejecimiento normal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a>. Padecer una depresión comporta diversas e importantes implicaciones para los pacientes. Disminuye la calidad de vida, aumenta el riesgo de discapacidad incidente y complica el tratamiento de las comorbilidades. Por último, algunos estudios sugieren que aumenta el riesgo de presentar nuevas enfermedades como la DM2<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>. Entre los diversos factores que favorecen la asociación entre DM2 y depresión destacan la edad avanzada y ser mujer<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>. Esta asociación entre DM2 y depresión parece ser bidireccional. Así se ha reportado que la depresión incrementa entre 1,6-2,5 veces el riesgo de diabetes<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0155"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a><span class="elsevierStyleSup">.</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a> y la diabetes incrementa en 1,2 veces el riesgo de depresión<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a>. Aunque se han postulado diversas hipótesis para justificar estas asociaciones, la evidencia actual no es concluyente tanto en lo referido a la asociación depresión-DM2<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a>, como a los potenciales mecanismos fisiopatológicos que explicarían dicha asociación. A pesar de estas dudas, los médicos que tratan a personas mayores con diabetes o depresión deben estar alerta de las potenciales consecuencias de esta asociación.</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La reciente versión 5.ª del <span class="elsevierStyleItalic">Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders</span> debe ayudarnos a identificar a los pacientes diabéticos mayores con depresión<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a>. Hay que saber diferenciar en la práctica clínica, ya que algunos síntomas de la depresión pueden atribuirse a la propia DM2 o a su tratamiento farmacológico (pérdida de apetito, fatiga, etc.)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0180"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a>. No existe ninguna escala o prueba diagnóstica especialmente recomendada para el paciente anciano diabético en el momento de diagnosticar depresión, y deben utilizarse las herramientas recomendadas para las personas mayores en general<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a>.</p><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Aunque se pensaba que la depresión podría ser una causa de peores controles glucémicos, un reciente estudio no lo ha confirmado<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a>. Sí que se ha reportado que la presencia de depresión en DM se asocia con una mayor mortalidad (1,5-2,8 veces de aumento)<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0190"><span class="elsevierStyleSup">15,16</span></a>. El abordaje de la depresión en DM debe ser global con tratamiento farmacológico y no farmacológico. El efecto combinado de todas las intervenciones sobre el impacto clínico es moderado. Siendo grande para las intervenciones psicoterapéuticas y moderado para el tratamiento farmacológico<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0200"><span class="elsevierStyleSup">17</span></a>. El estudio PROSPECT reportó que en los pacientes con DM y con depresión que recibían un tratamiento global, la supervivencia era mayor que en los que recibían cuidados habituales después de 5 años de seguimiento (razón de riesgo ajustada: 0,49)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0205"><span class="elsevierStyleSup">18</span></a>.</p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En los últimos años se ha incrementado la evidencia epidemiológica que relaciona la DM y la demencia<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0120"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>. Sin embargo, la relación glucemia-cognición es controvertida. Mientras que parece ser lineal en sujetos no diabéticos (a más glucemia mayor riesgo de deterioro cognitivo), esta relación es en «J» en los sujetos con diabetes<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0210"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a>. Esta relación en «J» puede explicarse por el papel que la hipoglucemia parece jugar en la aparición del deterioro cognitivo y la demencia en pacientes con diabetes. Las hipoglucemias de repetición aumentan el riesgo de sufrir pérdida cognitiva y demencia a 7 años, lo que a su vez aumenta el riego de presentar hipoglucemias<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0215"><span class="elsevierStyleSup">20</span></a>. Respecto al papel del control de la glucemia sobre la cognición en pacientes con diabetes, se ha reportado una mejoría moderada en la memoria de aprendizaje y algo menor en habilidades complejas motoras a las 3 semanas de alcanzar un buen control glucémico, mientras que con valores más altos de hemoglobina glucosilada coexiste un peor rendimiento cognitivo y una mayor dificultad para realizar las funciones ejecutivas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0120"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>. No obstante, los resultados del subestudio ACCORD-MIND, no apoyan el tratamiento intensivo como estrategia para mejorar la cognición<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0220"><span class="elsevierStyleSup">21</span></a>.</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Si bien no existe una clara recomendación sobre el grupo farmacológico hipoglucemiante para conseguir una posible prevención de la demencia o bien enlentecer la pérdida cognitiva cuando esta ya esté presente, a tenor de lo previamente expuesto parece lógico usar fármacos con bajo riego de producir hipoglucemias. Actualmente se están explorando las posibilidades de la insulina intranasal, con la idea de lograr los efectos positivos atribuidos a la insulina en el sistema nervioso central sin el riesgo de las hipoglucemias y de una hiperinsulinemia periférica prolongada<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>.</p><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La coexistencia de deterioro cognitivo es común en las personas con depresión tardía y puede involucrar múltiples dominios cognitivos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a>. La depresión puede ser a la vez un factor de riesgo para el desarrollo posterior de demencia. Así, frecuentemente una depresión de inicio en la vejez, que además presente signos leves de deterioro, tiene un riesgo elevado de evolucionar hacia una demencia, y la aparición de dichos déficits cognitivos pueden ayudar a la perpetuación de la depresión<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a>. Dado que la diabetes se asocia a ambas enfermedades (depresión y demencia) parece lógico que esta triple asociación se encuentre con frecuencia en pacientes ancianos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">23</span></a>. La existencia de esta triple «d» conllevará unas connotaciones negativas en el pronóstico del paciente y obligará a un abordaje global de las mismas.</p><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En definitiva, parece existir una asociación epidemiológica entre la DM y la demencia, entre la DM y la depresión, y entre la depresión y la demencia. Tomadas estas asociaciones en su conjunto hacen que la presencia de las 3 (triple «d») no sea excepcional. Como es habitual en Geriatría, para conseguir los mejores resultados de salud en este grupo poblacional se necesitará una asistencia integral y coordinada para prevenir y/o tratar de manera global a estos pacientes.</p></span>" "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliografía" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0005" "bibliografiaReferencia" => array:23 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0120" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Demencia y diabetes: ¿relación casual o causal?" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "F. Formiga" 1 => "R. Reñe" 2 => "M. Pérez-Maraver" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Med Clin (Barc)" "fecha" => "2015" "volumen" => "144" "paginaInicial" => "176" "paginaFinal" => "180" ] ] ] ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0125" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Depression among older adults with diabetes mellitus" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "M. Park" 1 => "C.F. Reynolds III." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.cger.2014.08.022" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Geriatr Med" "fecha" => "2015" "volumen" => "31" "paginaInicial" => "117" "paginaFinal" => "137" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25453305" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0130" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Longitudinal association of dementia and depression" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M.B. Snowden" 1 => "D.C. Atkins" 2 => "L.E. Steinman" 3 => "J.F. Bell" 4 => "L.L. Bryant" 5 => "C. Copeland" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:2 [ "tituloSerie" => "Am J Geriatr Psychiatry" "fecha" => "2014" ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0135" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Diabetes in older people: new insights and remaining challenges" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "A.J. Sinclair" 1 => "T. Dunning" 2 => "L. Rodríguez-Mañas" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:2 [ "tituloSerie" => "Lancet Diabetes Endocrinol" "fecha" => "2014" ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0140" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Prevalence of diabetes mellitus and impaired glucose regulation in Spain: The Di@bet.es study" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "F. Soriguer" 1 => "A. Goday" 2 => "A. Bosch-Comas" 3 => "E. Bordiu" 4 => "A. Calle-Pascual" 5 => "R. Carmena" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1007/s00125-011-2336-9" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Diabetologia" "fecha" => "2012" "volumen" => "55" "paginaInicial" => "88" "paginaFinal" => "93" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21987347" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0145" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Clinical practice Depression in the elderly" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "W.D. Taylor" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1056/NEJMcp1402180" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "N Engl J Med" "fecha" => "2014" "volumen" => "371" "paginaInicial" => "1228" "paginaFinal" => "1236" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25251617" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0150" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The prevalence of co-morbid depression in adults with Type 2 diabetes: A systematic review and meta-analysis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "S. Ali" 1 => "M.A. Stone" 2 => "J.L. Peters" 3 => "M.J. Davies" 4 => "K. Khunti" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/j.1464-5491.2006.01943.x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Diabet Med" "fecha" => "2006" "volumen" => "23" "paginaInicial" => "1165" "paginaFinal" => "1173" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17054590" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0155" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Symptoms of depression as a risk factor for incident diabetes: Findings from the National Health and Nutrition Examination Epidemiologic Follow-up Study, 1971-1992" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "M.R. Carnethon" 1 => "L.S. Kinder" 2 => "J.M. Fair" 3 => "R.S. Stafford" 4 => "S.P. Fortmann" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Epidemiol" "fecha" => "2003" "volumen" => "158" "paginaInicial" => "416" "paginaFinal" => "423" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12936896" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 8 => array:3 [ "identificador" => "bib0160" "etiqueta" => "9" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Depressive symptoms and risk of type 2 diabetes in a national sample of middle-aged and older adults: The English longitudinal study of aging" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "P. Demakakos" 1 => "M.B. Pierce" 2 => "R. Hardy" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.2337/dc09-1663" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Diabetes Care" "fecha" => "2010" "volumen" => "33" "paginaInicial" => "792" "paginaFinal" => "797" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20086253" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 9 => array:3 [ "identificador" => "bib0165" "etiqueta" => "10" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Type 2 diabetes mellitus as a risk factor for the onset of depression: A systematic review and meta-analysis" "autores" => array:1 [ 0 => array:3 [ "colaboracion" => "European Depression in Diabetes (EDID) Research Consortium" "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A. Nouwen" 1 => "K. Winkley" 2 => "J. Twisk" 3 => "C.E. Lloyd" 4 => "M. Peyrot" 5 => "K. Ismail" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1007/s00125-010-1874-x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Diabetologia" "fecha" => "2010" "volumen" => "53" "paginaInicial" => "2480" "paginaFinal" => "2486" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20711716" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 10 => array:3 [ "identificador" => "bib0170" "etiqueta" => "11" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Depression and type 2 diabetes: A causal association" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "A.G. Tabák" 1 => "T.N. Akbaraly" 2 => "G.D. Batty" 3 => "M. Kivimäki" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/S2213-8587(13)70139-6" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Lancet Diabetes Endocrinol" "fecha" => "2014" "volumen" => "2" "paginaInicial" => "236" "paginaFinal" => "245" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24622754" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 11 => array:3 [ "identificador" => "bib0175" "etiqueta" => "12" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed.; DSM-5; American Psychiatric Association, 2013." ] ] ] 12 => array:3 [ "identificador" => "bib0180" "etiqueta" => "13" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Paciente anciano con diabetes mellitus y fragilidad. ¿Asociación siempre presente?" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "F. Formiga" 1 => "L. Rodríguez Mañas" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.regg.2014.06.006" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Esp Geriatr Gerontol" "fecha" => "2014" "volumen" => "49" "paginaInicial" => "253" "paginaFinal" => "254" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25087730" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 13 => array:3 [ "identificador" => "bib0185" "etiqueta" => "14" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Depression is not associated with diabetes control in minority elderly" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "P. Palta" 1 => "S.H. Golden" 2 => "J.A. Teresi" 3 => "W. Palmas" 4 => "P. Trief" 5 => "R.S. Weinstock" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jdiacomp.2014.06.014" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Diabetes Complications" "fecha" => "2014" "volumen" => "28" "paginaInicial" => "798" "paginaFinal" => "804" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25156987" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 14 => array:3 [ "identificador" => "bib0190" "etiqueta" => "15" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Depression as a risk factor for mortality in individuals with diabetes: A meta-analysis of prospective studies" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "M. Hofmann" 1 => "B. Köhler" 2 => "F. Leichsenring" 3 => "J. Kruse" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1371/journal.pone.0079809" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "PLoS One" "fecha" => "2013" "volumen" => "8" "paginaInicial" => "e79809" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24278183" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 15 => array:3 [ "identificador" => "bib0195" "etiqueta" => "16" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Depression and risk of mortality in people with diabetes mellitus: A systematic review and meta-analysis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "F.E. van Dooren" 1 => "G. Nefs" 2 => "M.T. Schram" 3 => "F.R. Verhey" 4 => "J. Denollet" 5 => "F. Pouwer" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1371/journal.pone.0057058" "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "PLoS One" "fecha" => "2013" "volumen" => "8" "paginaInicial" => "e57058" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23472075" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 16 => array:3 [ "identificador" => "bib0200" "etiqueta" => "17" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Effect of interventions for major depressive disorder and significant depressive symptoms in patients with diabetes mellitus: A systematic review and meta-analysis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "C.M. van der Feltz-Cornelis" 1 => "J. Nuyen" 2 => "C. Stoop" 3 => "J. Chan" 4 => "A.M. Jacobson" 5 => "W. Katon" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.genhosppsych.2010.03.011" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Gen Hosp Psychiatry" "fecha" => "2010" "volumen" => "32" "paginaInicial" => "380" "paginaFinal" => "395" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20633742" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 17 => array:3 [ "identificador" => "bib0205" "etiqueta" => "18" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Diabetes, depression, and death: A randomized controlled trial of a depression treatment program for older adults based in primary care (PROSPECT)" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "H.R. Bogner" 1 => "K.H. Morales" 2 => "E.P. Post" 3 => "M.L. Bruce" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.2337/dc07-0974" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Diabetes Care" "fecha" => "2007" "volumen" => "30" "paginaInicial" => "3005" "paginaFinal" => "3010" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17717284" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 18 => array:3 [ "identificador" => "bib0210" "etiqueta" => "19" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Glucose levels and risk of dementia" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "P.K. Crane" 1 => "R. Walker" 2 => "E.B. Larson" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1056/NEJMc1311765#SA1" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "N Engl J Med" "fecha" => "2013" "volumen" => "369" "paginaInicial" => "1863" "paginaFinal" => "1864" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24195564" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 19 => array:3 [ "identificador" => "bib0215" "etiqueta" => "20" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Hypoglycemic episodes and risk of dementia in older patients with type 2 diabetes mellitus" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "R.A. Whitmer" 1 => "A.J. Karter" 2 => "K. Yaffe" 3 => "C.P. Quesenberry Jr." 4 => "J.V. Selby" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1001/jama.2009.460" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "JAMA" "fecha" => "2009" "volumen" => "301" "paginaInicial" => "1565" "paginaFinal" => "1572" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19366776" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 20 => array:3 [ "identificador" => "bib0220" "etiqueta" => "21" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Effects of intensive glucose lowering on brain structure and function in people with type 2 diabetes (ACCORD MIND): A randomised open-label substudy" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "L.J. Launer" 1 => "M.E. Miller" 2 => "J.D. Williamson" 3 => "R.M. Lazar" 4 => "H.C. Gerstein" 5 => "A.M. Murray" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/S1474-4422(11)70188-0" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Lancet Neurol" "fecha" => "2011" "volumen" => "10" "paginaInicial" => "969" "paginaFinal" => "977" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21958949" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 21 => array:3 [ "identificador" => "bib0225" "etiqueta" => "22" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Diabetes mellitus tipo 3 ¿El renacer de la insulina inhalada?" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "F. Formiga" 1 => "M. Pérez-Maraver" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.endonu.2014.03.001" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Endocrinol Nutr" "fecha" => "2014" "volumen" => "61" "paginaInicial" => "173" "paginaFinal" => "175" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24679986" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 22 => array:3 [ "identificador" => "bib0230" "etiqueta" => "23" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Association of depression with increased risk of dementia in patients with type 2 diabetes: The Diabetes and Aging Study" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "W. Katon" 1 => "C.R. Lyles" 2 => "M.M. Parker" 3 => "A.J. Karter" 4 => "E.S. Huang" 5 => "R.A. Whitmer" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1001/archgenpsychiatry.2011.154" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Gen Psychiatry" "fecha" => "2012" "volumen" => "69" "paginaInicial" => "410" "paginaFinal" => "417" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22147809" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/0211139X/0000005000000003/v2_201505100039/S0211139X15000219/v2_201505100039/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "7820" "tipo" => "SECCION" "es" => array:2 [ "titulo" => "Editoriales" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "es" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/0211139X/0000005000000003/v2_201505100039/S0211139X15000219/v2_201505100039/es/main.pdf?idApp=UINPBA00004N&text.app=https://www.elsevier.es/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0211139X15000219?idApp=UINPBA00004N" ]
año/Mes | Html | Total | |
---|---|---|---|
2024 Octubre | 53 | 13 | 66 |
2024 Septiembre | 64 | 18 | 82 |
2024 Agosto | 59 | 18 | 77 |
2024 Julio | 60 | 5 | 65 |
2024 Junio | 74 | 5 | 79 |
2024 Mayo | 81 | 2 | 83 |
2024 Abril | 79 | 4 | 83 |
2024 Marzo | 88 | 15 | 103 |
2024 Febrero | 89 | 16 | 105 |
2024 Enero | 89 | 4 | 93 |
2023 Diciembre | 98 | 6 | 104 |
2023 Noviembre | 123 | 8 | 131 |
2023 Octubre | 161 | 12 | 173 |
2023 Septiembre | 101 | 7 | 108 |
2023 Agosto | 126 | 12 | 138 |
2023 Julio | 95 | 6 | 101 |
2023 Junio | 66 | 7 | 73 |
2023 Mayo | 128 | 13 | 141 |
2023 Abril | 121 | 9 | 130 |
2023 Marzo | 91 | 19 | 110 |
2023 Febrero | 87 | 12 | 99 |
2023 Enero | 57 | 11 | 68 |
2022 Diciembre | 78 | 13 | 91 |
2022 Noviembre | 83 | 18 | 101 |
2022 Octubre | 64 | 30 | 94 |
2022 Septiembre | 78 | 7 | 85 |
2022 Agosto | 111 | 21 | 132 |
2022 Julio | 66 | 24 | 90 |
2022 Junio | 80 | 13 | 93 |
2022 Mayo | 77 | 23 | 100 |
2022 Abril | 104 | 18 | 122 |
2022 Marzo | 135 | 38 | 173 |
2022 Febrero | 170 | 18 | 188 |
2022 Enero | 125 | 10 | 135 |
2021 Diciembre | 85 | 17 | 102 |
2021 Noviembre | 109 | 18 | 127 |
2021 Octubre | 120 | 17 | 137 |
2021 Septiembre | 85 | 25 | 110 |
2021 Agosto | 91 | 30 | 121 |
2021 Julio | 53 | 18 | 71 |
2021 Junio | 62 | 24 | 86 |
2021 Mayo | 53 | 13 | 66 |
2021 Abril | 133 | 20 | 153 |
2021 Marzo | 98 | 22 | 120 |
2021 Febrero | 82 | 15 | 97 |
2021 Enero | 65 | 16 | 81 |
2020 Diciembre | 70 | 27 | 97 |
2020 Noviembre | 76 | 22 | 98 |
2020 Octubre | 40 | 10 | 50 |
2020 Septiembre | 48 | 18 | 66 |
2020 Agosto | 63 | 20 | 83 |
2020 Julio | 57 | 21 | 78 |
2020 Junio | 50 | 17 | 67 |
2020 Mayo | 58 | 22 | 80 |
2020 Abril | 63 | 13 | 76 |
2020 Marzo | 89 | 23 | 112 |
2020 Febrero | 71 | 14 | 85 |
2020 Enero | 83 | 10 | 93 |
2019 Diciembre | 99 | 18 | 117 |
2019 Noviembre | 66 | 37 | 103 |
2019 Octubre | 68 | 20 | 88 |
2019 Septiembre | 50 | 8 | 58 |
2019 Agosto | 37 | 18 | 55 |
2019 Julio | 218 | 15 | 233 |
2019 Junio | 82 | 15 | 97 |
2019 Mayo | 219 | 28 | 247 |
2019 Abril | 82 | 23 | 105 |
2019 Marzo | 23 | 8 | 31 |
2019 Febrero | 43 | 14 | 57 |
2019 Enero | 35 | 14 | 49 |
2018 Diciembre | 34 | 9 | 43 |
2018 Noviembre | 42 | 17 | 59 |
2018 Octubre | 79 | 17 | 96 |
2018 Septiembre | 44 | 16 | 60 |
2018 Agosto | 46 | 4 | 50 |
2018 Julio | 30 | 8 | 38 |
2018 Junio | 43 | 4 | 47 |
2018 Mayo | 51 | 5 | 56 |
2018 Abril | 33 | 2 | 35 |
2018 Marzo | 31 | 2 | 33 |
2018 Febrero | 78 | 2 | 80 |
2018 Enero | 64 | 5 | 69 |
2017 Diciembre | 75 | 4 | 79 |
2017 Noviembre | 66 | 7 | 73 |
2017 Octubre | 33 | 4 | 37 |
2017 Septiembre | 32 | 8 | 40 |
2017 Agosto | 29 | 1 | 30 |
2017 Julio | 18 | 9 | 27 |
2017 Junio | 28 | 24 | 52 |
2017 Mayo | 34 | 8 | 42 |
2017 Marzo | 1 | 0 | 1 |
2017 Febrero | 1 | 0 | 1 |
2016 Diciembre | 0 | 4 | 4 |
2016 Noviembre | 1 | 5 | 6 |
2016 Octubre | 4 | 6 | 10 |
2016 Septiembre | 1 | 13 | 14 |
2016 Agosto | 2 | 10 | 12 |
2016 Julio | 0 | 3 | 3 |
2016 Junio | 0 | 12 | 12 |
2016 Mayo | 0 | 10 | 10 |
2016 Abril | 6 | 16 | 22 |
2016 Marzo | 3 | 9 | 12 |
2016 Febrero | 5 | 12 | 17 |
2016 Enero | 2 | 15 | 17 |
2015 Diciembre | 0 | 4 | 4 |
2015 Noviembre | 2 | 11 | 13 |
2015 Octubre | 5 | 10 | 15 |
2015 Septiembre | 2 | 4 | 6 |
2015 Agosto | 6 | 7 | 13 |
2015 Julio | 2 | 6 | 8 |
2015 Junio | 8 | 11 | 19 |
2015 Mayo | 28 | 21 | 49 |